9
Een nieuwe Franca Treur! De uit Meliskerke afkomstige schrijfster duikt
opnieuw in het gereformeerd bevindelijke milieu. 'Hoor nu mijn stem' is een
psychologische roman waarin de Zeeuwse Geraldina Wisse het
geloof verliest. Of, beter gezegd: het geloof verliest haar.
Wb hebben afgesproken
op het station van
Middelburg. Daar
stapt ze als schrijfster
zo haar boek binnen,
constateert ze ook zelf. 'De trein naar
Vlissingen stond er al' - dat is de ope
ningszin van 'Hoor nu mijn stem'. Op
pagina 133, het begin van hoofdstuk 15,
komt hoofdpersoon Gina na een lange
treinreis vanuit Amsterdam aan in Mid
delburg. 'Het lange zitten had haar stijf
gemaakt. Ook in Middelburg had
het geregend; de weg was nat, de atmos
feer was koel en fris, maar er brak juist
een splintertje zon door over het kanaal.
Op die plek was het water goudkleurig
en de brugleuning geel. Zeemeeuwen
kwamen krijsend aangezweefd, vlogen
in grote bogen rond en streken neer op
de witte koppen van de meerpalen. Ze
hield van deze plek. Het was iets wat ze
nooit hardop zou zeggen, want het
klonk te sentimenteel. Maar ze had dit
station altijd gezien als de poort die haar
had toegelaten tot de rest van de wereld.
Onwennig, door en door provinciaals,
maar met haar voelhoorns maximaal
uitgestoken."
Franca Treur wacht onder de overkap
ping van het Middelburgse station. Ze
heeft er net een reis vanuit Amsterdam
op zitten. Een paar dagen Zeeland. Haar
broer - ze noemt hem 'mijn broertje', hij
is jonger maar wel een kop groter - zal
haar straks ophalen om naar de familie
boerderij bij Meliskerke te gaan. „Eigen
lijk", zegt ze, „wilde ik dit keer geen
herkenbare locaties in mijn boek. Die
leiden af, heb ik de vorige keren ge
merkt, mensen gaan vooral zoeken
naar de plaatsen die beschreven
worden, en constateren dan dat
alles wel echt gebeurd moet
zijn. Maar Zeeland was han
dig voor mijn verhaal. Ik
had een lange treinreis no
dig, zonder dat er steeds
moest worden overge
stapt Amsterdam-
Middelburg is dan
geschikt."
Een nieuwe
Franca Treur!
Het is alsof er
door de li
teraire
wereld
reik
hal-
zend naar een nieuwe roman van haar
wordt uitgekeken. Zelfheeft ze ook dat
gevoel: „Net alsof de mensen me weer
iets gunnen, dat het tijd is om een boek
van mij weer eens in de lucht te steken."
Vanmiddag is de officiële presentatie bij
de uitgeverij in Amsterdam en tegelij
kertijd ligt 'Hoor nu mijn stem' al in sta
pels in de boekwinkel.
Franca Treur (1979) is schrijver en co
lumniste. In 2009 overdondert ze alles
en iedereen met haar meteen ook ver
filmde debuutroman 'Dorsvloer vol
confetti', over het meisje Katelijne in een
zeer bevindelijk milieu. Vijfjaar later
krijgt haar tweede grote roman 'De
woongroep' een gemengde ontvangst
In 2014 schrijft ze ook 'Ik zou maar ner
gens op rekenen', het Geschenk van de
Week van het Zeeuwse Boek. En ze bun
delt korte psychologische verhalen 'X
Y', die ze voor 'NRC Handelsblad'
schreef
Met 'Hoor nu mijn stem' keert ze te
rug naar het bevindelijke milieu, waarin
ze opgroeide en dat ze in haar debuutro
man al eens tekende. Is haar nieuwe ro
man een vervolg op 'Dorsvloer'? De
schrijfster: „Ik kan me niet verzetten te
gen labels. Maar als mensen het een ver
volg noemen, dan klopt dat niet. De
hoofdpersonen zijn heel anders. Kate
lijne in 'Dorsvloer' is een meisje dat ob
serveert, ze is optimistisch en vrolijk.
Gina in mijn nieuwe boek is meer intro
spectief, ze is veel diepgravender, psy-
chologischer, meer getekend door het
leven."
Het was de zomer van 2015. Vrij Ne
derland, toen nog een weekblad, vroeg
haar een verhaal in te sturen. „Het
mocht wel drieduizend woorden zijn. Ik
had al langer een idee om te schrijven
over een domineesvrouw, die een be-
Eigenlijk wilde ik geen
herkenbare locaties in
mijn boek. Maar
Zeeland was handig
vindelijke familie overtuigt dat er niks
engs is aan studeren. Ik hou ervan als
personages iets doen wat je van hen niet
verwacht. Hoe hard ik ook schreef, dat
verhaal kwam steeds niet af. Vrij Neder
land heb ik toen een ander verhaal ge
stuurd. Daarna dacht ik: ik ga nog even
verder met de domineesvrouw. Dat
'even' werd twee jaar, en het verhaal is
nu een roman van 350 pagina's. Het was
dus geen vooropgezet plan." Of ze blij is
met het boek? „Jawel, aan de ene kant.
Aan de andere kant geeft het ook een
gênant gevoel. Als schrijver wil ik dat
we in het hoofd van Gina zitten.
Mensen denken ongetwijfeld: wat
in het boek staat, komt uit jouw
hoofd."
Geraldina Wisse heet ze
voluit. We leren haar op twee manieren
kennen, in hoofdstukken om en om.
In de ene verhaallijn is ze het in een
Walchers dorp opgroeiende meisje, dat
bij haar opa en twee gereformeerde tan
tes woont, tante Ma en tante Sjaan. Ze
wordt Ina genoemd. Toen ze drie jaar
was zijn haar ouders bij een auto-onge
luk omgekomen. Haar tante Ma heeft als
meisje al 'de Heere als gekruisigde Zalig-
Het lezen en het
overdenken waard
maker mogen aanschouwen', ze mag als
één van de weinigen deelnemen aan het
Heilig Avondmaal. Ina wil bereiken wat
Tante Ma heeft bereikt, liefst nog een
treetje hoger. Ze moet echter constate
ren: „De Heere had immers nog geen
lust aan mij." We volgen haar tot en met
haar studententijd in Leiden, psycholo
gie. Met dank aan de domineesvrouw.
In de andere verhaallijn is Ina rond de
veertig. Na haar studententijd is ze ra
dio-interviewer geworden. Sinds ze elke
avond op Radio 1 in het programma
'Kennis Kunde' te horen is, heeft ze
haar naam in Gina veranderd. Pagina
267: 'Haar refoverleden had ze van zich
af gegooid als een jas die uit de mode
was, en ze wenste er niet meer aan her
innerd te worden'. Ze is succesvol, denkt
ze: op tevreden momenten, reflec
tieve momenten van tevredenheid, kon
ze zichzelf zo zien: gracieus meande
rend door het leven." Daar komt veran
dering in, als haarvriend Jean-Paul er
vandoor gaat. Tegen een kennis had ze
over hem gezegd: 'Leuk genoeg om van
beter te kunnen dromen'. Dat was Jean-
Paul ter ore gekomen. En dan doet ze
Ik vind het prettig om
via het creëren van
personages grip op mijn
verleden te krijgen
ook nog eens mee aan het televisiepro
gramma 'Haar voor haar', waarin min of
meer bekende Nederlanders zich voor
de camera kaal laten knippen ten bate
van vrouwen die kanker hebben. In de
trein naar Middelburg draagt ze een
pruik. En ze realiseert zich dat haar baan
bij de omroep op de tocht staat.
Franca Treur: „Het verleden, mijn ver
leden laat zich niet zo makkelijk aan de
kant zetten. Ik vind het prettig om daar
via het creëren van personages grip op te
krijgen. Nu ben ik de baas, kan ik een
wereld scheppen. In tegenstelling tot
mijn gereformeerde jeugd, toen er een
wereld voor mij werd geschapen. 'Hoor
nu mijn stem', dat klinkt bijbels. Eigen
lijk staat er in de bijbel: 'hoor naar mijn
stem'."
Schrijven en godsdienst liggen in de
wereld van Gina dicht bij elkaar. In haar
radioprogramma interviewt ze een
schrijfster, die zegt: 'Als je fictie schrijft,
ben je bezig een andere wereld voor te
stellen Dat is het begin van religie.'
Franca Treur: „Vroeger had ik dat niet zo
door. Mijn Gina gaat leven in het hoofd
van mensen, ze gaan over haar naden
ken. Religie bestaat ook alleen maar in je
hoofd. Ik geloof niet in een God. Maar er
is in het leven wel veel waar je je vinger
niet achter kunt krijgen. Als dat God ge
noemd wordt, heb ik daar geen bezwaar
tegen. Ik kan me niet verzoenen met het
idee, dat het leven geen zin heeft. Een
tijdlang heb ik de zingevingsvraag gene
geerd. Dat beviel me niet. Door dit boek
te schrijven heb ik over de zin van het le
ven kunnen nadenken. Dat heeft me
goed gedaan."
Gina, op pagina 305: 'En toch, toen ze
aan een wereld dacht zonder bevindelijk
gereformeerden en hun ongelofelijke
geloof, die met hun geloof en hun
geheimtaal God tot aanwezigheid
dwongen, toen voelde ze ook een verlies,
dat niet met wat voor kunst dan ook te
compenseren was, ook al schreefje het
met een hoofdletter K. Wie wilde er nu
een absoluut werkelijke wereld?'
woensdag 4 oktober 2017
PC
Schrijven geeft het leven zin
Jan van Damme
-r"' t A"; - w- ».Vv* r®
V r/ C VJ&,
- V, V. V "CrT\vV--v.
•'••TV- fCcfSrcv
iv$L
- -
.-'re
- Franca Treur
Mario Molegraaf
Franca Treur maakt in haar
nieuwe roman prachtige propa
ganda voor Zeeland. De herfst kan
er verrukkelijk zijn: 'Nooit is zonlicht
er mooier dan in oktober, en de
geuren die vanonder de nevels uit
de aarde kruipen zouden ze in pot
jes moeten doen voor mensen in de
stad die geen benul hebben.' Het is
lang niet de enige reden dat ik
onder de indruk ben van Hoor nu
mijn stem, nadrukkelijk aangekon
digd als fictie: 'Alles wat zich tussen
(de oren van) de personages af
speelt is verzonnen.' Een uitspraak
die door de geurige woorden na
tuurlijk wordt gelogenstraft, die
gaan wel degelijk op eigen onder
vinding terug, zoals veel meer van
dit Walcherse boek op eigen indruk
ken van de Walcherse schrijfster
berust.
In 2009 verraste Franca Treur met
Dorsvloer vol confetti. Een zegen
natuurlijk om je loopbaan met zo'n
meesterwerk te kunnen beginnen,
maar ook een vloek. Want op alles
wat je verder publiceert, rust de
doem: kan ik mezelf ooit overtref
fen? Met Hoor nu mijn stem is haar
dat gelukt.
Ze voert de lezer weer naar bevin
delijke kringen, het strenge protes
tantisme, ze heeft het over 'gergem-
mers'. In Franca Treurs benadering
beluister ik een warme mengeling
van mededogen en heimwee.
Vooral haar stijl verdient bewonde
ring. Ze weet uiteenlopende men
sen levensecht te laten praten. Haar
zinnen zijn steevast niet alleen het
lezen, maar ook het overdenken
waard. Hoor nu mijn stem is een
eerbetoon aan een verloren geloof,
een verloren jeugd.
- Franca Treur
FOTO LEX DE MEESTER
