9
Ik heb lang niet kunnen
geloven dat het misbruik
ook mij was overkomen.
Als slachtoffer wil je ten
diepste niet dat het is
gebeurd
Ik hoef niet beschaamd te
zijn, ik hoef niet als vele
anderen met een geheim
het graf in te gaan
den kunt vatten. Waardoor die herinneringen la
ter ook vaak moeilijk te ontsluiten zijn. Ze zijn
totaal verdrongen geweest, waardoor je ook aan
jezelf gaat twijfelen, ook al heb je voor jezelf een
lijst opgemaakt van 107 dingen in je leven die niet
kloppen."
„Allerlei elementen: fysiek, emotioneel, relatio
neel, het profiel van het gezin, de context van het
gezin. Ik heb jarenlang bijzonder ernstige eetstoor
nissen gehad. Dat is op zich geen bewijs voor mis
bruik, maar het is er wel vaak een gevolg van.
Vreemde dingen ook: momenten waarop je on
voorstelbaar heftige emotionele reacties hebt. Toen
ik voor Zomergasten op zoek ging naar mijn favo
riete films en boeken, bleken die vaak te gaan over
misbruik, zonder dat ik me daar echt bewust van
was. Er zijn ook dingen die gelinkt zijn aan mijn
vader zelf: hij lag in het ziekenhuis, terminaal, en
op een moment dat ik alleen met hem in de kamer
was, vroeg hij me zijn hand vast te houden. Geen
vreemde vraag op zo'n moment, maar ik begon nét
niet te hyperventileren. In een soort kramp hield
ik die hand maar verder vast. Tegelijk had ik de re
flex om naar de deur te kijken, angstig dat mijn
moeder zou binnenkomen. Is dat een bewijs? In
mijn auto ben ik beginnen te janken als een klein
kind. Waarom doe je dat anders? Waarom zou je
zoiets voelen?"
„Hij is gestorven vóór ik de puzzelstukken met
voldoende zekerheid bij elkaar had gelegd. Dat
vind ik erg, ja. Toen ik het uiteindelijk in therapie
ontdekte en het niet langer kon negeren, was het
een soort opluchting: hij is tenminste dood, dus ik
hoef de confrontatie niet meer aan te gaan.
Maar ondertussen vind ik het jammer dat hij kon
sterven met het idee dat iedere dader voor zichzelf
cultiveert: dat het allemaal wel niet zo erg zal ge
weest zijn. Op zijn sterfbed vroeg hij of hij een
slechte vader was geweest, en ik heb hem daarin
gerustgesteld. Omdat je, hoe raar ook, tot de laatste
snik op zoek blijft naar één echt teken van liefde.
Hij apprecieerde dat ik schreef, omdat hij op dat
vlak ook talent had en geloofde dat ik het van hem
had geërfd, maar tegelijk was hij heel nerveus over
wat er in mijn eerste roman zou staan, wat óók
weer raar was. En hij heeft mij nooit een persoon
lijke vraag gesteld, niet bij mijn scheiding, niet bij
mijn eetstoornis, niet op al die ogenblikken
waarop een ouder normaal interesse toont."
„Door te beseffen dat ik daarin eerder regel dan
uitzondering ben. Op Netflix kun je sinds kort The
Keepers bekijken, een docudrama over seksueel
misbruik in een katholiek internaat in Baltimore.
Er zit een vrouw in die jarenlang is misbruikt. Ze
leert iemand kennen, trouwt en krijgt kinderen, in
de volle overtuiging dat er niets fout zit. Pas als ze,
al de dertig voorbij, de vraag krijgt om mee te gaan
naar hun klasreünie, en ze daar woedend op re
ageert, beseft ze dat er iets niet klopt, en beginnen
haar herinneringen vorm te krijgen. Ik begrijp dat
zoiets raar klinkt, maar mensen zijn blijkbaar ge
programmeerd om trauma's in een hoekje te du
wen: alleen zo kun je het overleven."
„Precies. Je eigen vader, de man die je bovenal zou
moeten beschermen, en je moeder, die aan jouw
kant zou moeten staan maar het laat gebeuren: net
op de twee belangrijkste mensen in je leven kun je
niet rekenen. Dat is zeer moeilijk te verwerken."
„In het begin denk je: ik moet me kunnen herin
neren dat hij in mijn binnenste gezeten heeft, an
ders zal het wel zo erg niet zijn geweest. Ik heb in
therapie veel gewerkt met de weinige gezinsfoto's
die zijn overgebleven, en wat opvalt is dat hij mij
op iedere foto aanraakt. Je ziet ook nergens een
vrolijk kind op die foto's. Er is een standaardwerk
rond slachtoffers, Trauma and Recovery van Judith
Herman, een incestdeskundige van Harvard. Ik
herkende er zo veel in. Zij zegt dat de permanente
angst voor wat zou kunnen gebeuren nog erger
kan zijn dan de brutale agressie zelf, want op die
momenten neem je afstand van wat er gebeurt."
„Ze zegt niet dat ik lieg, nee. Wel dat ze van niets
wist, en anders meteen haar koffers zou hebben
gepakt. Maar goed, ik wil het vooral over mijn va
der hebben, haar proces wil ik hier niet maken."
„Zulke mensen kent toch iedereen: mensen die zo
vastzitten in de slachtofferrol dat ze niet anders
meer kunnen functioneren. Er zijn vrouwen die
zichzelf als slachtoffer zien omdat hun man de
voorkeur geeft aan hun dochter. Tot op zekere
hoogte begrijp ik het zelfs als overlevingsstrategie.
Dat heb ik ook lang gedaan: begrip voor iedereen
gehad. Ik besef nu dat mij iets is aangedaan dat ik
niet heb verdiend. Alleen door de plaats op te eisen
om mijn verhaal, mijn leven, mijn wonde te vertel
len, kan ik verder met mezelf. Ik heb niets gedaan,
mijn vader heeft het gedaan. Ik hoef niet be
schaamd te zijn, ik hoef niet zoals vele anderen
met een geheim het graf in te gaan."
woensdag 27 september 2017
Zoals?
Een uitgebreider
interview met Griet
Op de Beeck over haar
nieuwe boek Het beste
wat wij hebben en haar
incestverleden is te
lezen in het Belgische
blad Humo.
Had je gehoopt dat hij op zijn sterfbed iets zou
zeggen? Spijt zou betuigen, vergeving vragen?
Hoe ben je ermee in het reine gekomen dat je
het zolang verdrongen hebt?
Een beetje zoals je bewusteloos wordt bij te he
vige lichamelijke pijn.
Je schrijft: het zijn niet de heftigste daden die
het zwaarst wegen, maar wel het permanente
gevoel dat je niet veilig bent.
Ontkent jouw moeder tot de dag van vandaag
dat er iets gebeurde?
De moeder in het boek is een kei in schuld
omkering: als het al gebeurd is, dan toch alleen
omdat het meisje het uitlokte.
HET BESTE
WATWE HEBBEN
GRIETOP DE BEECK
