Vluchten kan nu
echt niet meer
0)
Ook oogyoga
vraagt om
veel herhaling
2
RENE DIEKSTRA
IKIGAI
Biljoenen vrienden Onze strijd tegen bacteriën kan ons
ziek maken. Het is hoog tijd dat we inzien dat microben
onmisbaar zijn om je goed te voelen, bepleit microbioloog
Remco Kort (46) in zijn nieuwe boek De microbemens.
Column
LEESTIPS
VAN DE
WEEK
LEKKER IN BALANS
Een van de verwarrendste beelden van de af
gelopen weken was voor mij de vlucht voor
orkaan Irma van honderdduizenden inwo
ners van Florida naar hoger gelegen gebieden. Op
de snelwegen onafzienbare files, meer stilstaand
dan rijdend maar constant uitlaatgassen de atmos
feer in blazend. Dezelfde atmosfeer waarin Irma
zich had kunnen ontwikkelen tot een verwoesten
der orkaan dan ooit eerder, mede doordat zo veel
vuil de atmosfeer in is geblazen. Vluchten voor
zelfgeschapen onheil op een manier die dat onheil
verergert. Hoe verwarrend is dat?
Kijkend naar de beelden heb ik me afgevraagd
of die vluchtenden zich bewust waren van de vi
cieuze cirkel waarin ze in hun vluchtauto's gevan
gen zaten en of ze daarvoor verantwoordelijkheid
of schuld ervoeren. Afgaande op uitlatingen van
politici en deskundigen ben ik daar niet gerust op.
Zij hadden het over hoe kustgebieden zich in de
toekomst beter tegen het water kunnen bescher
men. Niemand die durfde te zeggen dat we hier
een giftige koek van ei
gen deeg door de strot
geduwd kregen. Dat dit
soort rampen in toene
mende mate mede een
kwestie van onverant
woordelijk gedrag is. Nu
is ook niet handig om,
als zoveel mensen hun
huis en haard verwoest
zien, over eigen verant
woordelijkheid te be
ginnen. Al helemaal niet
omdat het vooral de allerarmsten zijn die het
zwaarst getroffen worden. Terwijl het de rijksten
onder ons zijn die het meest vervuilen. Hulpacties
zijn daarom, hoe goedbedoeld ook, dikwijls vooral
gewetensafkoopsommen in plaats van uitdruk
king van (mede)verantwoordelijkheid. Dat pa
troon zien we ook op heel andere gebieden.
Een scheiding
is zelden of
nooit in het
belang van
kinderen
Onlangs heeft het kabinet het initiatief geno
men tot het programma 'Scheiden zonder
schade', bedoeld om het aantal vechtscheidingen
waar kinderen (mede) het slachtoffer van kunnen
worden, terug te dringen. Een prijzenswaardig ini
tiatief, toch? Maar de vraag waar die orkaan van
scheidingen die in nog geen halve eeuw over ons is
losgebarsten en inmiddels zo'n 40 procent van de
huwelijken verwoest, vandaan komt en wie of wat
daarvoor de verantwoordelijkheid draagt, is geen
thema. Evenmin als de vraag waarom scheidingen
de minderbedeelden en lageropgeleiden vaker en
zwaarder raken. Sterker nog, de ideeën in het pro
gramma, zoals het inzetten van scheidingsexperts
op basisscholen en gezinsadvocaten, zullen naar
verwachting scheidingen hoogstens makkelijker
maken en het percentage verder opstuwen. Als on
derzoek iets duidelijk maakt dan is het wel dat
scheiding zelden of nooit in het belang van kinde
ren is en dat kinderen die een scheiding hebben
meegemaakt zelf later ook vaker scheiden. Onze
eerste taak is niet scheidingen soepeler laten verlo
pen maar scheidingen voorkomen. Maar het mo
rele lef om dat te zeggen heeft de overheid niet.
Ja, het staat er echt. 184
biljoen microben ge
vonden! Grote goden,
dat is r84 met twaalf
nullen. Een bodyscan in
museum Micropia in
Amsterdam laat ook
zien waar al die onzichtbare beestjes
zitten, en wat er zoal in mijn lijf huist.
Zoals de wimpermijt Demodexdie
in de haarzakjes van je wimpers huist
en talg en huidcellen verorbert. In
onze slaap krioelen ze over je gezicht,
op zoek naar een paringspartner.
Al die bacteriën, schimmels, algen
en microdiertjes die ons en onze
aarde bevolken, vinden we maar
smerig. We associëren bacteriën met
ziekte, en gooien alles in de strijd om
ze te verdelgen. Wat ons misschien
weieens de kop kan gaan kosten.
Angst
Om die reden schreef microbioloog
en TNO-onderzoeker Remco Kort
het boek De microbemens. Kort be
twijfelt of iedereen weet hoe cruciaal
bacteriën voor de gezondheid zijn, en
wat onze angst teweegbrengt. Die
maakt meer kapot dan ons lief is.
Niet alleen vergroten we met onze
strijd het risico op allerhande kwalen
en ziekten, zoals astma en voedsel
allergie, obesitas en depressie, maar
ook worden steeds meer ziektever
wekkers resistent door ons antibioti-
cagebruik. Zorgwekkend, vindt Kort.
Microben is een verzamelterm
voor verschillende vormen van on
zichtbaar leven: algen, microdiertjes,
schimmels, virussen en bacteriën.
Van de veertig verschillende hoofd
groepen bacteriën in de natuur, heb
ben we er vier of vijf in ons lichaam.
In onze mond en keel huizen bij-
We zijn een
oeroud pact
met bacteriën
aan het
verbreken
voorbeeld de streptokokken. Op onze
huid leven allerlei soorten stafylo-
kokken en onze darmen zijn hele
maal een walhalla: daar zorgen dui
zenden soorten bacteriën dat ons
eten wordt verteerd, dat we vitami
nen, eiwitten en koolhydraten opne
men en dat alles wat ons lichaam niet
kan gebruiken, wordt afgebroken.
Uitzonderingen
Micro-organismen zijn voor de hele
natuur van onschatbare waarde, om
dat ze van alles afbreken en omzet
ten, zoals afval. Misschien dat we ze
daarom associëren met bederf, ver
rotting, verval en infectieziekten.
Natuurlijk kunnen sommige bac
teriën met ziekteverwekkende eigen
schappen ernstige infecties veroor
zaken. Maar dat zijn de uitzonderin
gen, benadrukt Remco Kort. „De
microben zorgen in ons lichaam voor
een uitgebalanceerde situatie in de
darmen. Dat oeroude pact zijn we
aan het verbreken. Door overmatig
gebruik van antibiotica, antibacteri-
ële zeep en meer keizersnedes, waar
door moeders hun baby's niet hun
eerste microben kunnen meegeven
via het geboortekanaal."
Onze hedendaagse levensstijl zorgt
ervoor dat we minder in aanraking
komen met (goede) bacteriën, en
mede daardoor hebben we een min
der rijke darmflora. „De bacteriën in
ons lichaam communiceren met
onze afweer. Vallen ze weg - en daar
mee ook onderdrukkende signalen -
dan ontstaat er overreactie van het
immuunsysteem. Met meer auto-
immuunziektes tot gevolg, zoals
astma, allergie en eczeem. Of Diabe
tes type 1 en multiple sclerose. Dit
soort ziekten nemen flink toe."
Uit recente studies blijkt dat de
gevoeligheid voor een depressie kan
dinsdag 26 september 2017
GO
Psycholoog René
Diekstra buigt zich over
de menselijke geest
Op de vlucht voor een orkaan staan mensen in
Amerika in een vervuilende file. René Diekstra
ziet liever oplossingen voor oorzaken van ram
pen in plaats van gevolgen.
Reageren? rene.diekstra@persgroep.nl
IstvtSBtSSr&l'
Pijn is persoon
lijk - Marleen
Schefferlie
Reumapatiënt
over leven met
chronische pijn
(Kosmos, €18,99)
Handboek voor
tienermeiden -
Daphna Loudar
Tips tegen ge
broken harten,
lastige ouders en
meer (Spectrum,
€17,99)
werkboek'"*
Ikigai werkboek -
Bettina Lemke
Oefeningen voor
het vinden van je
'ikigai', jouw
reden van be
staan (Xander,
€12,50)
Oogyoga traint de oogspieren. Wie veel
oefent, voorkomt dat zijn zicht snel ach
teruitgaat. Instructeur Marian Maleszka
uit het Belgische Genk komt 4 november
naar Utrecht om les te geven.
Ik leg mijn handen over
mijn ogen en herhaal:
„Ik zie zwart, zwart en
zwarter." Naast mij
staat Marian Maleszka
(67), de enige oog-
yoga-instructeur van
de Benelux. Oogyoga
is een combinatie van
Oosterse ontspan
ningstechnieken en het
werk van de oogheel
kundige William Bates.
De oefeningen ont
spannen en trainen de
oogspieren. Volgens
Marian kan het mensen
die een bril overwegen
helpen helder te zien.
Marian was vroeger
slechtziend, maar hoeft
naar eigen zeggen
geen bril meer te dra
gen. Zijn enthousiasme
werkt aanstekelijk.
Ik adem rustig en mijn
blik volgt de voorge
schreven oefeningen.
Langzaam word ik mij
bewust van mijn ogen
als belangrijk zintuig.
Hoe de dunne huid van
de oogleden het net
vlies bedekt, de minus-
Hier waken
bacteriën
Vivian de Gier
44
—Remco Kort
