jiiveltiuisi
9
Stoeptaks
is enorme
ergernis
Zwitserse
vrouwen
houden vast
aan 64 jaar
E 17
W J: - - :SM
BH
.ferfeïi'
Het boerenbestaan op Bonaire is verre van makke
lijk, vertelt de Helmondse die tien jaar geleden haar
eerste melkgeiten aanschafte. Geitenkaas verkopen,
zelfvoorzienend leven: dat was haar droom. Maar
noodgedwongen heeft ze haar oorspronkelijke be
drijfsmodel losgelaten. Met geitenkaas maken red je
het hier niet, vertelt ze, terwijl ze in haar openlucht
keuken koffie met verse geitenmelk maakt. „Kabric-
cino", grinnikt ze. „Mijn specialiteit. Kabritu is Papia-
ments voor geit."
„Op Bonaire is niets vanzelfsprekend. Op het plat
teland heb je geen elektriciteit, geen waterleiding,
geen gas. Er zijn geen goede bokken waarmee je kunt
fokken." Dat betekent hard werken. Drie uur per dag
zat ze op een krukje om haar geiten eigenhandig te
melken. Vervolgens stond ze de rest van de dag kaas
te maken. En die kaas moest meteen naar de stad,
want een koeling heeft ze niet. „Op de terugweg nam
ik diesel mee voor de dieselgenerator. Elke dag, ik had
nooit weekend of vakantie. Ik werkte mezelf over de
Op Bonaire is niks
vanzelfsprekend.
Ik werkte mezelf
over de kop
DURE BOODSCHAPPEN
kop." En dan waren er nog de tegenslagen: vier regen
loze jaren op een rij, waardoor er voor de dieren niks
meer te eten was. Geiten die werden gestolen. Een
subsidieaanvraag voor zonnepanelen die maar niet
werd goedgekeurd.
Inmiddels glinsteren er wel zonnepanelen op haar
dak. Regenwater vangt ze op in een put, drinkwater
laat ze in een tank bezorgen. Behalve geitenkaas is ze
ook het vlees, de huiden en de mest van de dieren
gaan verkopen. En ze richt zich meer op toeristen.
Dankzij haar deelname aan Boer Zoekt Vrouw in 2013
kan ze nu geld vragen voor rondleidingen en proeve-
rijtjes.
Daardoor houdt de geitenboerin eindelijk wat tijd
over om zelf groente en fruit te verbouwen. Met hulp
van een buurman heeft ze een irrigatiesysteem aan
gelegd. Een doorslaand succes is de moestuin echter
nog niet, blijkt als ze haar veldje zoete aardappels wil
laten zien. Ze slaakt een kreet: „Oh nee! Alles is weg!"
Haar oogst blijkt verorberd door een leguaan.
Savanneklimaat
Plaagdieren, hitte, droogte: de omstandigheden
maken boeren op het eiland met tropisch savanne
klimaat erg lastig. De goedbedoelde Nederlandse
plannen ten spijt zal Bonaire daarom nooit een
serieuze landbouwsector krijgen, denkt gezaghebber
Rijna. Maar hij ziet wel dat mensen langzaam maar
zeker meer zelfredzaam worden. „Doordat het
levensonderhoud zo duur is geworden, gaan mensen
weer meer zelf verbouwen. En vissen: je kunt tonijn
kopen in blik, maar je kunt er ook op zee zelf een
vangen."
Zo is een onderling systeem van ruilhandel ont
staan. Aletta: „Als Bonairiaanse vrienden een vis heb
ben gevangen, nodigen ze me vaak uit om mee te eten.
Dan neem ik geitenyoghurt voor ze mee. In de dure
supermarkt probeer ik zo min mogelijk te komen."
De Vereniging Eigen Huis (VEH)
begrijpt niets van de maatregel, ook
omdat er sprake van willekeur lijkt.
Waar de ene gemeente een oogje
toeknijpt, verlangt de andere plaats
honderden euro's precariorechten
voor het stallen van een container.
De VEH hield recent veertig ge
meenten tegen het licht: van die
veertig laten dertig gemeenten hun
bewoners (flink) dokken. Zo be
taalt een inwoner van Nijmegen
463 euro, in Noordwijk moet 447
euro aan de gemeente worden be
taald. Een inwoner van Leidschen-
dam-Voorburg is 'slechts' 24 euro
kwijt. Van de onderzochte gemeen
ten rekenen tien gemeenten hele
maal niets voor het tijdelijk gebruik
van de straat of stoep. „Dergelijke
prijsverschillen zijn niet uit te leg
gen aan burgers", reageert belan
genbehartiger Nico Stolwijk van
Vereniging Eigen Huis op het eigen
onderzoek. Volgens Stolwijk heb
ben diverse gemeenten 'de stoep
ontdekt als makkelijke inkomsten
bron'. „Makkelijk, omdat er geen
enkele inspanning tegenover staat
en er meer mensen verbouwen."
De consumentenorganisatie wil
dat er overal een streep gaat door de
'stoeptaks'.
ZÜRICH Zwitserse vrouwen kun
nen nog steeds een jaartje eerder
met pensioen dan mannen. In een
referendum hebben de Zwitsers
met een meerderheid tegen een
plan gestemd om de pensioenleef
tijd voor mannen en vrouwen gelijk
te trekken, namelijk 65 jaar.
De voorstellen die zijn afgewezen
hadden de eerste serieuze pensi
oenhervorming in zeker twee de
cennia moeten zijn in Zwitserland.
Het Alpenland heeft net als andere
Europese landen te maken met
vergrijzing en een toenemende
levensverwachting. De regering
in Bern wilde het pensioensysteem
daarop aanpassen, maar zal nu
met een nieuw voorstel moeten ko
men om de bevolking te overtui
gen.
Dat er in Zwitserland voor man
nen en vrouwen verschillende pen
sioenleeftijden gelden is niet uniek
in Europa. In Groot-Brittannië
wordt de leeftijd waarop mannen
en vrouwen recht hebben op een
publieke uitkering bijvoorbeeld
volgend jaar pas gelijkgetrokken.
dinsdag 26 september 2017
GO
M Het is voedertijd voor de
geiten van Aletta van
Beeck.
FOTO'S ANNEMIEKEVAN DONGEN
■••:v --'-J. ?r.%
►T Voor de bewoners van
Bonaire zijn de producten
in de supermarkt vaak
niet te betalen.
FOTO'S HH, SHUTTERSTOCK
S-T-K--
Sja Je
naar groene akkers
Aletta van Beeck,
geitenboerin
De prijzen van le
vensmiddelen op
Bonaire, Sint-Eu-
statius en Saba
zijn flink gestegen
sinds de eilanden
in 2010 bijzon
dere gemeenten
werden van Ne
derland.
Dat blijkt uit een
onderzoek in op
dracht van het mi
nisterie van Eco
nomische Zaken.
Op de BES-eilan-
den stegen de
prijzen met 13
(Bonaire) tot 25
procent (Saba),
tegenover een
prijsstijging van
slechts 8 procent
in Nederland.
Tegelijk is de
loonontwikkeling
er achtergeble
ven, waardoor de
koopkracht van
de eilandbewo
ners is verslech
terd.
Op Bonaire zijn
mensen aan de
supermarktkassa
gemiddeld 44
procent duurder
uit dan Nederlan
ders, becijferde
nieuwssite Cari-
bisch Netwerk
eerder, terwijl het
minimumloon er
minder dan de
helft van het Ne
derlandse mini
mumloon be
draagt. Veel inwo
ners van de eilan
den leven op of
onder de armoe
degrens.
Tijdelijk een container of wc-
unit voor de deur vanwege een
grote verbouwing? Drie van de
vier gemeenten jagen bewoners
op kosten door torenhoge pre
cariorechten - de 'stoeptaks' -
in rekening te brengen.
Natasja de Groot
Amersfoort
