Een halve dag muziek van Philip Glass
8
Ditty Ketting en Mark Kramer in Galerie van den Berge in Goes
Galerie van den Berge toont twee
kunstenaars die volledig abstract
werken. Hun materiaal en werkwijze
verschillen nogal. Dus ook het resultaat.
Ditty Ketting (1952)
startte ooit met het ge
dachtegoed van voorma
lig Bauhaus kunstenaar
Joseph Albers. Die zette zijn stu
denten aan om kleur systematisch
én intuïtief te onderzoeken. Dat
doet Ditty Ketting op haar eigen
manier. Haar schilderijen zijn op
gebouwd uit rechthoeken of uit
vierkanten, soms van elkaar ge
scheiden door lijnen. Elk vlak be
staat uit één kleur. De compositie
is verdeeld in acht verticale banen,
met in elke baan horizontale
kleurvlakken. Ik tel er twaalf per
baan. Elke baan is anders. Ik zie
kleuren terugkomen. Ik zie hoe
een groen vlak tussen een licht
blauw en een grijs vlak oplicht en
hoe diezelfde kleur elders terug
komt en daar in gezelschap van
twee andere kleuren helderder of
matter oogt. Ketting gebruikt
veertien kleuren en heeft elke
kleur in vier gradaties voorradig.
Verzadigd, maar ook gemengd met
zwart, grijs of wit. Sommige kleu
ren komen vaker terug, andere
misschien maar één of twee keer.
De maat en het aantal kleurvlak
ken verschillen per schilderij. Af
hankelijk van de kleurkeuze heeft
het werk een krachtiger of wat
meer ingetogen sfeer, oogt het
vrolijk, melancholiek of verstild.
De kleurvlakken zijn in schilde
rij '369' van elkaar gescheiden door
een dun, zwart lijntje. Tussen de
vlakken zijn verticale lijnen aan
gebracht. Ze bestaan uit twee tin
ten grijs of uit grijs en zwart.
Zulke stroken plaatste Ditty Ket
ting ook binnen elke kleurbaan.
Achter die verticale stroken liggen
dus de kleurvlakken. In dit schil
derij in totaal 96. Hoewel er on
miskenbaar een ordening in zicht
baar is, kan ik het systeem niet
ontdekken. Ik vermoed dat de uit
eindelijke ordening intuïtief tot
stand komt. Dat maakt de ervaring
alleen maar boeiender en intenser.
Iets wat in principe eenvoudig in
zichtelijk zou moeten zijn, ont
trekt zich in praktijk aan een ver
klaring. Wat overblijft is de bele
ving. De schilderijen van Ditty
Ketting zijn prachtig om te zien,
pure schoonheid.
Ook Mark Kramer (1973) heeft
een zekere systematiek in zijn
werk. De kern van zijn aanpak is
weghalen. Hij boort hele fijne
gaatjes in papier, gipsplaat of een
andere drager. Ik zie composities
waarin de gaatjes lijnen vormen of
cirkels. Maar vaak lijkt er van geen
specifieke ordening sprake. Soms
In het werk van
Kramer is elk gaatje
een opening naar een
onzichtbare
werkelijkheid
werkt Kramer met lagen papier.
Elk vel van een tekenblok krijgt
dan een eigen perforatie. Of de
boorgaatjes zijn niet overal even
diep, waardoor de compositie
langzaam verdwijnt. In het werk
van Kramer is elk gaatje een ope
ning naar een onzichtbare werke
lijkheid. In zekere zin is Kramer
schatplichtig aan Lucio Fontana,
die in de jaren 50 de ruimte achter
het beeldvlak letterlijk opende
door met een mes in het schilder
slinnen te snijden. Net als in het
werk van Ketting belichamen Kra
mers composities de idee van
complexiteit en de spanning tus
sen systeem en intuïtie. Ze zijn
verstild en staan dicht bij de na
tuur. Ik moet bijvoorbeeld denken
aan de poriën in de huid van mens
en dier. Maar ook aan de sterren in
het firmament. Naar beide kun je
blijven kijken. Net als naar het
werk van Kramer.
Twaalf uur pianomuziek van
de Amerikaanse componist
Philip Glass, van 11.00 tot
23.00 uur. Met deze marathon
'Glassworlds', zonder onderbre
king gespeeld door de Franse pia
nist Nicolas Horvath, begint de
Zeeuwse Concertzaal in Middel
burg vandaag het nieuwe sei
zoen. Bezoekers kunnen tussen
door een hapje en een drankje ne
men, het is een inloopconcert.
Morgen is er een vervolg als Hor
vath van 12.00 tot 18.00 uur voor
Glass geschreven hommages
speelt. Meer dan 100 componisten
uit 45 landen schreven een muzi
kaal eerbetoon.
De Zeeuwse Concertzaal heeft
de afgelopen jaren meermaals mu
ziek van Glass laten klinken. De
pianomarathon van vandaag
wordt een eerbetoon genoemd ter
gelegenheid van de 80ste verjaar
dag van de componist, afgelopen
januari. Glass studeerde dwarsfluit
en compositie. In 1964 volgde hij
in Parijs lessen bij Nadia Boulan-
ger, een docente die een belang-
Horvath speelt het
volledige repertoire
met een onvoorstel
baar uithoudings
vermogen en een
paar Red Bulls
rijke rol speelde bij de herontdek
king van Monteverdi. Zij vroeg
hem de Indiase muziek van Ravi
Shankar om te zetten in Westerse
muziek. Via die Indiase muziek
ontwikkelde Glass zijn eigen, spe
cifieke stijl die onder de noemer
'minimal music' wordt gevangen.
Hij schreef opera's, pianowerken
en symfonieën. En filmmuziek,
waarmee hij het 'grote publiek'
bereikte. Hij verzorgde de muziek
bij films als 'Kundun' (1997), 'The
Hours' (2002) en 'Notes on a Scan
dal' (2006).
De Zeeuwse Concertzaal meldt:
'Nicolas Horvath speelt het volle
dige repertoire van begin tot eind
met een onvoorstelbaar uithou
dingsvermogen en een paar Red
Bulls.' Horvath (1977) is bevriend
met de componist. De uitvoering
vindt qua interpretatie in nauw
overleg met Glass plaats. In 2015
speelde Horvath in Carnegie Hall
in New York alle piano-etudes van
Glass. Die werden onder de titel
'Glass-worlds' op cd gezet.
Horvath maakte naam als ver
tolker van Liszt. De laatste jaren
heeft hij meerdere marathon-con
certen georganiseerd, met muziek
van onder anderen Glass en Erik
Satie. Hij treedt ook solo op met
het Philharmonisch Orkest van
Monte-Carlo, het Symfonie Orkest
van Palm Beach, de Symfonie van
Kiev en Minsk, en het Instrumen
tale Ensemble van Nice.
zaterdag 23 september 2017
Tussen systeem en intuïtie
Nico Out
Ditty Ketting: '369', 2012,
acryl op linnen, 42 x 112 cm.
FOTO NICO OUT
T/m 7 oktober, Galerie van den
Berge, Albert Joachimikade 5,
Goes. Do. t/m za. 12.00-17.00 uur.
Jan van Damme
- Zeeuwse Concertzaal
Philip Glass in de Zeeuwse Con
certzaal: vandaag (11.00-23.00
uur) de piano-etudes, morgen
(12.00-18.00 uur) de hommages.
De Franse pianist Nicolas Hor
vath.
