Ze vond zichzelf
veel mooier zo
monster
Hazenslaapje
onder Texelse
schapenwol
2
RENÉ DIEKSTRA
er
EVEN
SLIKKEN
jong
worden
Wereld Alzheimer Week Kenners voorspellen dat het
aantal mensen met alzheimer in de toekomst explosief zal
stijgen. Toch kent de hersenziekte nog veel geheimen, voor
ons en wetenschappers. Tien vragen op een rij.
Column
Onlangs, tijdens de pauze van een lezing die
ik gaf, kwam een vrouw naar me toe en
vroeg met een stralende glimlach: 'Ken je
me nog?' Een lastige vraag als 'ja' een leugen is.
Maar 'nee' is ook hachelijk want dat kan als kwet
send worden ervaren. Ik probeerde tussen beide
alternatieven door te slalommen met: 'Ik kom er
niet meteen op.' Maar ik zou er van z'n leven niet
opgekomen zijn. Toen ze haar naam noemde en de
plaats waar we elkaar ontmoet hadden, herkende
ik haar nog altijd niet. Ze had haar gezicht plas-
tisch-chirurgisch zo ingrijpend laten verbouwen,
dat iedere gelijkenis met haar vroegere werkelijk
heid op toeval berustte. Ons gesprek kwam erop
toen ze me dat als excuus aanreikte omdat ik haar
niet herkende. Ze moest er zelf soms ook nog aan
wennen, zei ze. Maar mooier geworden vond ze
het wel. Met een knik heb ik me daar ook maar
vanaf gemaakt.
Later, op weg naar huis, herinnerde ik me gele
zen te hebben dat plastische chirurgie begonnen
is in een Brits militair hospitaal in de Eerste We
reldoorlog. Een arts besloot gezichtsletsel van sol
daten chirurgisch te her
stellen. In de honderd jaar
sindsdien is plastische
chirurgie uitgegroeid tot
een miljardenindustrie.
Voor een deel nog altijd
voor patiënten met letsel,
maar voor het grootste
deel voor gefortuneerde
mensen wier voornaamste
lijden bestaat uit verlan
gen naar meer uiterlijke
schoonheid. Gezonde
mensen die gebruikmaken van ingrepen of midde
len die bedoeld waren voor patiënten, voor zieke
mensen; het gebeurt op tal van terreinen.
Zo slikken honderdduizenden normale kinderen
om hun schoolprestaties op te vijzelen medica
menten die ooit bedoeld waren voor kinderen met
concentratie- en gedragsstoornissen. Honderddui
zenden normale volwassenen slikken stemmings-
verbeterende middelen die alleen gebruikt werden
voor mensen met psychische stoornissen. Er is een
internationale beweging die aan ons drinkwater
lithium wil toevoegen om onze stemming te ver
beteren, een medicament dat aan mensen met ma-
nisch-depressieve stoornissen wordt voorgeschre
ven. En tienduizenden gezonde (jonge)mannen
slikken ter intensivering en verlenging van hun
seksuele activiteiten, regelmatig potentieverho
gende middelen die bedoeld waren voor mannen
met echte stoornissen op dat gebied.
We zijn massaal, mede dankzij wetenschappe
lijke bevindingen, aan de bouw en chemie van
ons lichaam aan het sleutelen. Niet omdat we ziek
of gebrekkig zijn, maar omdat we qua verschijning
meer perfectie willen en qua gevoelens meer ge
not. De vraag of je op die manier aan je leven meer
zin geeft, verschuift daarbij steeds verder naar de
achtergrond. Of moeten we maar gewoon tevreden
zijn met een lang en lekker leven?
We sleutelen
massaal aan
de bouw en
chemie van
ons lichaam
LEESTIPS
VAN DE
WEEK
LEKKER IN BALANS
Het RIVM meldde eerder dit jaar
dat in 2040 dementie doodsoorzaak
nummer 1 zal zijn. Alzheimer is de
meest voorkomende vorm van de
mentie (70 procent). Het risico op de
ziekte neemt toe naarmate je ouder
wordt. Omdat de bevolking vergrijst,
stijgt het aantal mensen met demen
tie volgens Alzheimer Nederland
explosief naar ruim een half miljoen
in 2040. Nu zijn dat er ruim 260.000.
De ziekte komt vaker voor bij vrou
wen (een op de drie) dan mannen
(een op de zeven). Vrouwen worden
ouder dan mannen en ontwikkelen
de ziekte vaak op een leeftijd waarop
mannen al zijn overleden. Daarnaast
tonen studies aan dat binnen een be
paalde leeftijdsgroep meervrouwen
dan mannen dementie krijgen.
Waarom dit zo is, is nog niet be
kend. Ook jongere mensen kunnen
alzheimer krijgen. Volgens professor
Marcel Olde Rikkert van het Radbou-
dumc Alzheimer Centrum spelen
leefstijl en aanleg een grote rol in de
ontwikkeling van de ziekte. „Leefstijl
nog meer dan aanleg."
Overgewicht op middelbare leeftijd
is een bewezen en belangrijke risico
factor. Ook mensen met een hoog
cholesterolgehalte en een hoge bloed
druk op middelbare leeftijd behoren
tot de risicogroep. Olde Rikkert is er-
Leefstijl lijkt
een grotere
bijdrage te
leveren dan
aanleg
Wie was
Alzheimer?
van overtuigd dat als we deze risico
factoren aanpakken, 35 procent van de
dementie-gevallen is te voorkomen.
„Al kennen we niet alle risicofacto
ren en spelen ook genetische factoren
mee." Wat volgens Olde Rikkert bij
draagt aan de ziekte zijn overgewicht,
suikerziekte, hoge bloeddruk en ge-
hoorverlies. „Dat laatste is een mis
kende factor. Omdat je minder hoort
en minder sociaal contact hebt, mis je
de prikkels die belangrijk zijn voor de
ontwikkeling van de hersenen."
Bij alzheimer klonteren er eiwitten
buiten de hersencel (plaques) en ont
staan knopen in de cellen (tangles),
waardoor de hersencellen kapot
gaan. Daardoor neemt hun aantal na
verloop van tijd af. Dat tast de her
senfuncties aan.
Professor Philip Scheltens, direc
teur van het VUmc Alzheimercen-
trum: „Bij alzheimer wordt de hippo
campus in het hersengebied vaak als
een van de eerste delen aangetast. In
dit deel van ons brein zit het geheu
gen. In een later stadium volgen bij
voorbeeld hersendelen waarin her
kenning bevinden van gezichten en
de associatie van naam en gezicht.
Patiënten herkennen dan in hun
zoon het gezicht van hun man of
vader, of herkennen hun zoon niet
meer.
Dat gebeurt niet bij iedere patiënt.
Sommigen verliezen hun geheugen
voor feiten, anderen vergeten wat er
net is gebeurd of krijgen juist proble-
dinsdag 19 september 2017
Psycholoog René
Diekstra buigt zich over
de menselijke geest
Hoe herken je een oude bekende als die zich
heeft laten verbouwen door een plastisch chi
rurg? René Diekstra vraagt zich af of zij er wer
kelijk mooier van geworden is.
Reageren? rene.diekstra@persgroep.nl
GO
Jonger worden -
Elizabeth Black
burn en Elissa
Epel De nieuwste
inzichten over
veroudering en
DNA (Kosmos,
€20)
jij-Jan-Jaap
Lukas Verspil
geen tijd en ont
wikkel je eigen
strategie (Boom,
22,50)
Een oeroud gevoel borrelt op. Maike van
Es heeft me omwikkeld met zachte scha
penvacht en dekt me moederlijk toe met
een wollen deken. Ik ben weer even een
kind rond bedtijd.
Pas als Maike van Es
me in het grote ledikant
bij gedempt licht ach
terlaat, daalt de situatie
in. Zij heeft me, op het
hoofd na, gewikkeld in
een pakking van lappen
wol. De specialiteit van
boutiquehotel Texel.
Vijfjaar geleden besluit
de Texelse Ans Kikkert
meer te doen met de
wol van haar weidende
schapen. Met hotelier
Marianne Langeveld
werkt ze het idee uit.
Van de vachten wast ze
de mooiste delen met
koud water. Zo spoelt
de lanoline er niet uit,
het wolvet dat de huid
voedt en beschermt.
Het zit vaak in allerlei
zalven en crèmes.
Eigenlijk is lanoline een
was, zoals bijenwas, en
geen vet.
De gekaarde wol voelt
licht en zacht en krie
belt nergens. Maike
heeft mijn handen en
voeten ingesmeerd met
een creme met wolvet
en me ingestopt alsof
alzheimer
Even slikken -
Christiaan Vin
kers en Roeland
Vis Over de zin
en onzin van anti
depressiva (Pro
metheus, 19,99)
Nynke van Spiegel
1 Waarom krijgen steeds meer
mensen alzheimer?
2 Wie lopen het risico op de
ziekte van Alzheimer?
44
Marcel Olde Rik
kert, Radboudumc
Alzheimer Centrum
De Duitse neuropa-
tholoog Alois Alzhei
mer (1864-1915)
onderzocht en
beschreef de veran
deringen in de herse
nen bij dementie.
Vandaar dat de
ziekte naar hem is
vernoemd.
3 Waarom herkent iemand met
alzheimer soms een geliefde
of familielid niet meer?
