II
'SP, stop met alles afbranden watje niet zint'
14
Een van zijn favorieten staat in Al
melo. „Er zijn zelfs mensen die
denken dat dit een kunstwerk is",
zegt Arjan Barnard (6i). Hij staat
op de binnenplaats bij kunstcen
trum Hof88 en wijst naar boven.
Een vierkante zuil torent omhoog
met aan de bovenkant een tooi van
blauwe stenen en metalen krullen.
„Als alle schoorstenen er zo uit
hadden gezien, dan waren er vast
en zeker meer bewaard gebleven."
De schoorsteen bij Hof88 is een
van de laatste traditionele schoor
stenen die in Nederland werden
gebouwd. „Een prachtexemplaar",
vindt Barnard. „Versieringen als
deze komen zelden voor."
Recht
Barnard heeft recht van spreken.
Sinds de sloop van de fabrieks
schoorsteen in zijn geboortestad
Hardenberg, in 1985, ging prak
tisch al zijn vrije tijd op aan de
bakstenen pijpen die ooit als kerk
torens de skyline van steden als
Enschede en Tilburg domineer
den. Nu, 30 jaar later, is er het
boek Fabrieksschoorstenen in Neder
land. Zijn magnum opus, het eer
ste boek dat sinds 1925 over het fe
nomeen van de fabrieksschoor
steen is geschreven.
„Iemand moest het doen. En
diegene was ik. Fabrieksschoorste
nen horen bij ons erfgoed. Ze zijn
vaak ook beeldbepalend, voor af
zonderlijke gebouwen maar ook
voor steden. Te weinig mensen
zijn zich daarvan bewust. Een
schoorsteen is wat hij is: een pijp
waar rook uitkomt. Hij roept niet
dezelfde nostalgie op als een mo
len. Over molens zijn sinds 1925
meer dan 500 boeken geschreven."
Barnard voelde zich lange tijd
een roepende in de woestijn. De
ene fabrieksschoorsteen na de an
dere ging tegen de vlakte. Vooral
in Twente, waar schoorstenen
werden gezien als het symbool
van de onderdrukking door fabri
kanten, ging het sloopproces snel.
„Veel meer dan in Brabant werden
schoorsteenpijpen hier gehaat.
Toen het gedaan was met de tex
tiel, zagen mensen ze het liefst zo
snel mogelijk verdwijnen. De
Te weinig mensen
beseffen hoe
beeldbepalend ze zijn
meeste waren ook niet van een
bijzondere schoonheid. Waar el
ders fabrikanten elkaar nog wel
eens de loef wilden afsteken met
steeds hogere en rijker versierde
schoorstenen, bleef hier alles aan
de sobere kant. De echte trots voor
het erfgoed ontbrak."
Honderden schoorstenen ston
den er in Twente. In het boek van
Barnard spelen ze een prominente
rol. Alleen Enschede had er al
meer dan 70. Sommige waren
meer dan 60 meter hoog. Ze wer
den ontworpen door gespeciali
seerde bedrijven zoals De Ridder
in Den Haag en Canoy-Herfkens
in Venlo. Beide bedrijven ont
wierpen tussen ruwweg 1880 en
1970 samen meer dan 6.000
schoorsteenpijpen in Nederland.
Barnard, in het dagelijks leven
juwelier in Hardenberg, speurde
30 jaar lang stad en land af. Ook
verdwenen schoorstenen kregen
zijn aandacht. „Als je iets wilt be
houden, moet je ook duidelijk ma
ken wat er verloren is gegaan.
Schoorstenen zijn symbolen van
het stoomtijdperk. Toen de elek
trische machine in de jaren 50 op
kwam was hun glorietijd voorbij."
Met zijn Stichting Fabrieks
schoorstenen, opgericht in 1997,
zet hij zich overal in Nederland in
voor behoud van de nu schaarse
pijpen. Hergebruik is beperkt: re
clamezuil of telefoonmast, dat lukt
nog net. En onderhoud is relatief
duur, dus ligt sloop voor de hand."
Barnard redde al eens een
schoorsteen, zoals een gele, in
Vriezenveen. „Je hoort mij niet
zeggen dat we elke schoor
steen moeten behou
den, maar deze moet je
laten staan. Latere ge
neraties zijn ons er
dankbaar voor."
Gesthuizen en haalt vandaag in een
ingezonden briefin het Nederlands
Dagblad hard uit naar de huidige
voorzitter van de Socialistische Par
tij, Ron Meyer. „Meyer meent dat
de SP met harde hand moet worden
bestuurd. Met zijn aantreden is er
geen kentering teweeggebracht."
Integendeel, volgens de ex-poli-
tica is de macht binnen de partij te
genwoordig gecentraliseerd bij
slechts enkele personen. „Kamerle
den moeten in de krant lezen welke
beslissingen er zijn genomen (geen
transparantie), leden met kritiek
worden geïsoleerd dan wel publie
kelijk te kijk gezet."
Volgens de 35-jarige Siderius, die
O Leden met kritiek
worden geïsoleerd
dan wel publiekelijk
te kijk gezet
na enkele jaren Kamerlidmaatschap
nu buiten het Haagse werkzaam
is, zou de SP er goed aan doen 'uit
de beklaagdenbank te stappen en te
stoppen met direct alles wat hen
niet zint af te branden'. De top moet
juist vertrouwen opbouwen in
plaats van afbreken, meent ze.
„Alleen als de SP meer werk
maakt van intern debat, verbreding
en verbinding van linkse stromin
gen kan voorkomen worden dat de
SP verwordt tot een partij in de
marge." Volgens Siderius moet de
top ook durven om thema's zoals
duurzaamheid en integratie op de
kaart te zetten. „Zo kan er een basis
voor linkse mensen van diverse
pluimage ontstaan. Helaas lijkt met
Ron Meyer die weg niet ingeslagen
te zijn."
SP-voorzittr Ron Meyer reageert
fel. „Alle kritiek is me even lief.
Maar ik ben wel klaar met gefrus
treerde ex-Kamerleden die hun
mond hielden toen ze Kamerlid
waren, maar achteraf natrappen.
Tjitske heeft nota bene haar lid
maatschap opgezegd nadat ze niet
hoog genoeg op de lijst kwam. Met
zo'n houding bouw je geen partij
op." Meyer zegt graag het gesprek
aan te gaan met iedereen die met de
partij vooruit wil. „Zoals we dat ook
hebben gedaan met de versterking
van onze partijdemocratie."
Vorige week nog gaf een andere
voormalige SP-parlementariër,
Sharon Gesthuizen, voor het eerst
een inkijkje in de gesloten SP-frac-
tie. In haar net verschenen boek
spreekt Gesthuizen over de domi
nantie van voormalig leider Jan Ma-
rijnissen, de mislukking van zijn
opvolger Agnes Kant en het falende
campagneteam van Emile Roemer.
Siderius deelt de kritiek van
donderdag 7 september 2017
GO
Kijk toch hoe mooi:
een schoorsteenpijp!
Meer dan 10.000 fabrieks
schoorstenen telde Nederland
ooit. Daar zijn er nog zo'n 600
van over. Arjan Barnard inves
teerde een half leven om ze te
onderzoeken. Een ode aan de
schoorsteenpijp.
Herman Haverkate
Almelo
—Arjan Barnard
Arjan
Barnard.
FOTO FRANS
NIKKELS
De schoorsteen van Hof 88 in Almelo, foto frans nikkels
Fabrieksschoorstenen
in Nederland, 35 euro,
via www.stif.nl.
Den Haag
Voor de tweede keer in een
week tijd gaat een voormalig
SP-Kamerlid los over de gang
van zaken bij de Socialistische
Partij. Volgens Tjitske
Siderius lijkt de SP 'af te glijden
naar een kleine partij in de
marge met slechts enkele
speerpunten'. En de top zou
blind zijn voor de doodlopende
weg die is ingeslagen.
Edwin van der Aa
