BUITEN
te"»*
Verdwenen
Nieuwerkerke
12 ZE
De naam van de haven
van Bommenede is een
van de herinneringen aan
de vroegere plaats
Bommenede. Die plaats
werd in 1682
verzwolgen door een
stormvloed. Die historie,
hoe treurig ook, wekt mijn
nieuwsgierigheid.
Onder andere de Dijk van Bom
menede, de Slikken van Bom
menede en de werkhaven van
Bommenede, die nu allemaal tot
Zonnemaire behoren, herinneren
nog aan het stadje Bommenede. Vaak
genoeg ben ik over de Dijk van Bom
menede gereden, heb er gegeten en
ben er op visite geweest. Maar nooit
eerder ben ik de Veerdijk afgereden
voor een kijkje in de polder erachter.
Tijd voor een ontdekkingstocht,
vind ik. Dat doe ik samen met mijn
De haven van
Bommenede
is een
jachthaventje
waar je vanzelf
stil wordt
schoonzus en haar twee zoons: Lisa
(39), Justin (13) en lycho (11) Remijn
uit Goes. We parkeren (geen parkeer-
geld nodig!) bij de haven van Bomme
nede. Dat is een jachthaventje, maar
dan eentje waar je vanzelf stil wordt.
De rust overheerst. Er zijn 22 ligplaat
sen en die zijn alleen te huren door in
woners van Zonnemaire. Zelfs de bo
ten lijken de stilte van de natuur te res
pecteren, want ik hoor geen tikkende
masten. Hier in de haven van Bomme
nede, in het hartje van de zomer, is
geen toerist te bekennen. Een ongerept
stukje Schouwen-Duiveland: het be
staat nog!
Mijn neefjes trekken zich natuurlijk
niets van die rust aan en rennen al spe
lend met de hond over het ruime gras
veld aan de kade. We twijfelen even of
we de grasdijk, die de haven omsluit,
oversteken, maar we besluiten netjes
de verharde weg te volgen. En daar zijn
we blij om, want als we bovenop de
dijk van de Werkhaven komen, heb
ben we een prachtig uitzicht over de
Slikken van Bommenede, het Greve-
lingenmeer en de achtergelegen pol
der. „Wat is het hier mooi", constate
ren we vol verbazing. We besluiten
vanwege het weer er een kort tochtje
van te maken: het weerstation op de
dijk, richting Brouwershaven wordt
ons eindpunt. We volgen de weg
langs de Zeedijk. Die naam zegt ge
noeg: het Grevelingenmeer was vroe
ger, voordat de Brouwersdam het af
sloot, een zee. Diezelfde zee heeft
Bommenede opgeslokt. Alleen al
door deze weg te volgen, is er genoeg
te zien. We komen langs een boerde
rij waar buiten een ezel in een schuil-
stalletje staat. De landerijen rondom
de hoeve lijken wel een natuurgebied
en er vliegen ontelbaar veel boeren
zwaluwen laag over het riet: regen op
komst dus. Verderop langs de Zeedijk
vinden we wilde leeuwebekjes in de
berm. Tycho demonstreert zijn moe
der hoe je het bloemetje zijn bekje
kan laten openen: door in de onderste
twee blaadjes te knijpen. Iets verder
in de berm staat rode klaver. Als een
ware natuurgids demonstreert Lisa
haar zoons hoe je het nectar uit de
rode blaadjes kunt zuigen: via de ach
terkant. Dan komen we op de plek
waar het weerstation zou moeten
staan. We klimmen de dijk op naar de
mast die daar uitsteekt. Wat een
mooie wandeling was, eindigt in een
deceptie. We kunnen niet bij het
weerstation komen vanwege een hek
en bovendien is er niets te zien. Of
toch wel: wederom een schitterend
uitzicht over het water!
UIT DE ZEEUWSE KLEI
Dat het huidige Arnemuiden
ooit 'Nieuw Arnemuiden'
werd genoemd, zoals in de
Tegenwoordige Staat van Zeeland
uit 1751, is de schuld van het ver
dwenen dorp Nieuwerkerke in de
voormalige heerlijkheid van die
naam.
Dit kerkdorp werd gesticht in de
veertiende eeuw of iets vroeger.
Het onderging het lot van veel
Zeeuwse plaatsen, waarvan we
vaak niet exact weten of ze zijn
verdronken of gaandeweg verla
ten: in veel gevallen betrof het een
combinatie van beide factoren.
Nieuwerkerke was als parochie af
gescheiden van Kleverskerke. De
kerk was gewijd aan Sint-Jan Bap
tist (Johannes de Doper) en werd
de hoofdkerk van Arnemuiden. In
1509 werd de parochie Nieuwer
kerke nog versterkt met rijshoof-
den en steenbezinkingen. De kerk
werd opgeheven in 1545, maar de
toren stond omstreeks 1574 nog
overeind. Met de overblijfselen
van de kerk versterkte men in 1593
het zeehoofd in het Sloe. In 1661
werd als gedeeltelijke herdijking
van de heerlijkheid de Nieuwer-
kerkepolder bedijkt, die óók weer
verschillende keren onderliep, zo
als in 1682,1704,1807 en bij de Fe-
bruariramp van 1953. De plaats van
de kerk bleef bekend als het 'oud
kerkhof. Tijdens herverkavelings-
werk kwamen in 1963 puinsleuven
en begravingen van de voormalige
kerk te voorschijn.
De Tegenwoordige Staat van
Zeeland meldde als ambachtsheer
van Nieuwerkerk Samuel Rader-
macher (1693-1761), burgemeester
en raad van Middelburg. Ten aan
zien van zijn heerlijkheid Nieu
werkerke is een opmerkelijke pa
rallel te melden. Radermacher was
als typische, functies verzame
lende regent ook Bewindhebber
van de Kamer Zeeland van de Ver
enigde Oost-Indische Compagnie
(VOC). Hij was bovendien een der
weinige Bewindhebbers naar wie
een schip werd genoemd: de in
1752 gebouwde Radermacher. Dit
verging in 1764 met man en muis
op thuisreis in de Indische Oceaan.
Een tol aan de zee, huiveringwek
kender dan het lot van het eve
neens door het water geplaagde en
mede gefnuikte Nieuwerkerk.
AFSTAND 3,5 km
Weerstation
Zeedijk
Noord Langeweg
ouwershaven
Zonnemaire
woensdag 23 augustus 2017
SD
Geen toerist te zien
Valeska Nastaly
Een wekelijkse
wandeling door
Zeeland. Vandaag:
Bommenede
Tweewekelijkse rubriek over ar
cheologische vondsten in Zee
land door Stichting Cultureel Erf
goed Zeeland (SCEZ)
Jan B. Kuipers
A Uitzicht op de Grevelin,
A Tycho laat zijn moeder Lisa zien hoe je een leeuwe
bekje moet openen.
.me
A Het voormalige Nieuwerkerke
op de Visscher-Romankaart
(1656).
