ZEELAND GEBOEKT
c
i
Het jaar 2018 in
historische prenten
Nieuwe dichtbundel
van Maryline Lamp
i
w4
Land van
aankomst
22 ZEELAND
Victor Hugo bezocht in 1867 Zierikzee en Brouwershaven. Johan Everaers uit
Noordgouwe vertaalde de reisverslagen in 'Victor Hugo was hier'.
m
Vandaag de dag kennen we hem
nog van de musical 'Les Miséra-
bles'. En 'De klokkenluider van de
Notre-Dame', met een hoofdrol
voor Quasimodo - die zal toch ook
nog niet helemaal in de vergetelheid zijn weg
gezakt. We hebben het over de Franse schrij
ver Victor Hugo (1802-1885).
Al tijdens zijn leven was Hugo een groot
heid. In Frankrijk, maar zeker ook daarbuiten.
Dat blijkt ook tijdens het bezoek dat hij in 1867
aan Zeeland bracht. Overal waar hij met zijn
gezelschap in zijn koets verscheen, stonden er
mensen te zwaaien. Er was ook altijd wel een
burgemeester of een andere notabele die voor
een passende ontvangst zorgde.
Johan Everaers (1949) in Noordgouwe was
35 jaar docent Frans in Zierikzee. Hij heeft
naam gemaakt als publicist en vertaler. Hugo
staat al lang in zijn belangstelling. Op zijn
Zeeuwse reis werd de Franse schrijver verge
zeld door zijn zoon Charles. Omdat die Char
les een verwoed fotograaf was, had Everaers
de hoop dat er nog wel eens foto's van Victor
Hugo in Zeeland op zouden duiken. Dat is tot
op heden niet gebeurd.
Hugo schreef in zijn dagboek over de
Zeeuwse reis. Zoon Charles maakte ook aante
keningen, getiteld 'Victor Hugo en Zélande'.
Johan Everaers heeft de Schouwse passages uit
die nagelaten geschriften anderhalve eeuw la
ter vertaald en gepubliceerd in het boek 'Vic
tor Hugo was hier'. Met 'hier' wordt Schou-
wen-Duiveland bedoeld. Daarin zijn toelich
tende hoofdstukken en wandelingen in Zie
rikzee en Brouwershaven opgenomen. Hugo
was volgens Everaers zeer te spreken over het
standbeeld van Jacob Cats in Brouwershaven:
een eerbetoon aan een schrijver, dat zouden ze
meer moeten doen. Dichter en verhalenschrij
ver André van der Veeke uit Terneuzen levert
ook een bijdrage: hij verhaalt hoe Everaers
hem rondleidt op zoek naar Victor Hugo in
Zierikzee.
Een literaire speurtocht kan tastbare verras
singen opleveren. Charles Hugo beschrijft hoe
vader Victor de Sint-Lievensmonstertoren be
klimt - 278 treden - en boven een ontmoeting
heeft met arbeiders die daar aan het werk zijn.
Het duurt even voor de schrijver weer bene
den is. Charles verklaart: „Hij had alleen maar
in alle rust een enorme verroeste spijker opge
raapt die hij ons met een zeker genoegen liet
zien." Diezelfde spijker - zo ontdekte Everaers
- was te zien op de tentoonstelling 'Victor
Hugo, l'homme océan' in 2002 in de Bibliothè-
que Nationale de France in Parijs. In de catalo
gus stond een foto van het voorwerp. Everaers
kwam in contact met Charles Hugo, de ach
ter-achter kleinzoon. Hij bleek de spijker in
gelijst en wel in bezit te hebben en mailde een
foto. Het bijschrift in de hand van Victor Hugo
luidt: 'Le clou que j'ai trouvé au haut du vieux
clocher de Zierykzée le 21 aoüt 1867' - 'De spij
ker die ik bovenop de oude klokkentoren van
Zierikzee heb gevonden op 21 augustus 1867'.
Everaers weet dat er in het recente verleden
nagelaten stuk
ken van Victor
Hugo zijn geveild.
De spijker zat
daar nog niet bij.
Maar wie weet?
Johan Everaers
(vertalingen en sa
menstelling): Victor
Hugo was hier (op
Schouwen-Duive
land) - Uitgeverij
Liverse, 90 pagina's,
15,95 euro.
Het Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Weten
schappen heeft de kalen
der Historisch Zeeland voor 2018
uitgebracht. Elke maand is voor
zien van een afbeelding uit de
Zelandia Illustrata, de verzame
ling kaarten en prenten van het
genootschap. Op de cover staat
een aquarel van J. Le Blanc (1863-
1939), waarop zeekraalpluksters
op de schorren van de Ooster-
schelde zijn afgebeeld.
De Zelandia Illustrata is de
oudste collectie prenten en kaar
ten in Zeeland. Het Zeeuwsch
Genootschap verwierf de verza
meling in 1863, die toen uit drie
duizend afbeeldingen bestond.
Nu bevat de in
het Zeeuws Ar
chief opgeslagen
collectie 25.000
kaarten, pren
ten, tekeningen,
foto's, glasnega
tieven, diapositieven en rr.000
prentbriefkaarten.
De kalender bevat illustraties
van onder anderen Theo Voorzaat
(Gezicht op de Noord- en Zuidha
venpoort te Zierikzee), Jan Arends
(Gezicht op het wachthuis te
Welsinge bij Ritthem), Hans Her
mann (Vismarkt bij het Keizers-
hoofd te Vlissingen en J. Hoog-
bruin (Het kanaal te Sas van
Gent). De kalender kost 13,95 euro.
Iaryline Lamp in Wol-
phaartsdijk heeft een
nieuwe poëziebundel sa
mengesteld: 'Serenades over
stemmen een elegie'. Achterin
schrijft ze: „Dit boekje gaat over
vreugde, verlies, nostalgie, over
verwachting en goede hoop."
Maryline Lamp begon met ge
dichten schrijven op Curacao,
toen ze nog tiener was. Ze stu
deerde in Groningen en Leiden
en droeg haar gedichten voor. Ze
woonde in Amsterdam, daar
deed ze mee aan literaire theater
producties. Nu woont ze in Wol-
phaartsdijk. De afgelopen jaren
publiceerde ze in eigen beheer
enkele dichtbundels: 'Creaties
A
voor Wol-
phaartsdijk',
'Mijmering',
'Bloesemen!'
en 'Toegift in
een drieluik en
nog meer ver
zen'. In haar
nieuwe
bundel 'Sere
nades overstemmen een elegie'
heeft de dichteres twaalf gedich
ten opgenomen. Enkele door
haar gemaakte foto's illustreren
het geheel. Het boekje is te be
stellen via
mjlamp@zeelandnet.nl en kost
11,50 euro, exclusief verzend- of
vervoerskosten.
Zeeuwse schrijvers
Stefaan van den Bremt, de
Vlaamse dichter die sinds
2011 te Koudekerke
woont, maakte verre reizen, maar
zijn verhalen komen toch vooral
van dichtbij. Om te beginnen uit
de plaats waar hij in 1941 werd ge
boren, Aalst, gelegen tussen Gent
en Brussel, vlakbij stroomt de
Schelde. Heel lang woonde hij in
Vorst, onderdeel van Brussel, zelfs
publiceerde hij een bundel 'Lente
in Vorst'. En vervolgens dus Zee
land, 'land van aankomst' noemde
hij het in een recent gedicht uit
'Krabbegang' (2016), een bloemle
zing uit eigen werk.
Het gedicht staat trouwens in
een afdeling 'Nog ongebundeld',
wat je mag opvatten als nog even
geduld. De dichter meldt me: 'In
portefeuille heb ik intussen nog
BLAUW SLIK
■v. v
twee bundels'. Een bundel 'Scha
duw lezen', met een cyclus van ze
ven gedichten 'De overzijde',
waarmee de overkant van de Wes-
terschelde is bedoeld. Plus een
bundel 'In zee', met korte gedich
ten geschreven naar aanleiding
van schilderijen van zijn vrouw.
Hij gaf er al een voorproefje van,
wandelen langs de Walcherse
kust: 'Ik struin het strand/ af, ik
loop schuin./ Ik leef op strand/ of
in het duin.' Zeer Zeeuwse zinnen
maar zonder plaatsnaam erbij, al
tijd jammer voor wie naar literaire
locaties zoekt.
De plaatsnamen ontbreken ook
in 'Postscriptum' uit 'Blauw slik'
(2013): 'Een boek van stuifwater en
schuim'. Maar in dezelfde bundel
neemt hij ons mee naar een be
paalde Zeeuwse hoek, naar Dis
hoek: 'Hier word ik woordeloos,
een oor, een schelp/ met daarin
niets dan leegte.' Maar het veel-
zeggendst blijft 'Land van aan
komst', geflankeerd door 'Land
van herkomst'. Vanuit zijn nieuwe
thuis, 'Zeeland van de sluikhan
del/ Tussen getij en maan en zon',
gaat zijn blik naar het oude: 'Bij
helder weer kan ik het zien/ ginds
waar turbines en hijskranen/ om
wind en om containers vragen.' Bij
donker weer voelt hij 'een opge
kropt verdriet'.
Waar hoort hij het meeste thuis?
Laten we in ieder geval instem
men met dichter en bespreker Piet
Gerbrandy die in 2998 een mooi
stuk over Van den Bremt besloot
met de oproep: 'Poëzielezers aller
Nederlanden, verenigt u en sluit
deze Vlaming in uw hart!'
maandag 21 augustus 2017
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Victor Hugo op Schouwen
Jan van Damme
'UI II IQ
Johan Everaers brengt na anderhalve eeuw Victor Hugo terug op Schouwen-Duiveland.
FOTO MARIEKE MANDEMAKER
De spijker die Victor
Hugo boven op de Sint-
Lievensmonstertoren
vond.
SERENADES
OVERSTEMMEN
EEN ELEGIE
Mario Molegraaf
STEFAAN VAN DEN BREMT
