p?li
I
Goede buur ook bij brand beter dan verre vriend
14
Bert Barten laat stromende sappen horen tijdens een boomconcert
y
Een gezonde boom maakt volop geluid, stelt
componist Bert Barten. Niemand die dat ooit kan
horen. Tot zaterdag, wanneer hij in Bergeijk het
publiek anderhalf uur boomgeluiden voorschotelt.
Ooit lag hij in Californië tussen de
ongekend indrukwekkende Red-
wood-bomen in de omgeving van
San Francisco. Samen met een leu
gendetector en een voorloper van de
synthesizer. Met een Amerikaanse
vriend en sonoloog (expert op het
gebied van klanken) bedacht hij de
vraag 'kunnen bomen liegen?' En
verdraaid als het niet waar is; de de
tector sloeg uit. Het is ruim 40 jaar
geleden, maar theaterregisseur en
componist Bert Barten (65) grinnikt
er nog altijd om.
Maar ho, wacht, stop; dit wordt
geen verhaal over diepe gesprekken
met bomen en uitgebreide sessies
'treehugging'. Barten: „Ik probeer
heel erg om weg te blijven van het
zweverige. Ik wil gewoon meters uit
zien slaan, omdat bomen echt geluid
maken."
Winterslaap
Want dat, stelt Barten, staat vast na
jaren onderzoek - óók van hem. Bui
ten hun winterslaap van vier maan
den om (van november tot en met fe
bruari) maken bomen doorlopend
geluid.
Nee, ze praten niet, huilen, lachen
of liegen evenmin, maar ze produce
ren wel degelijk klanken. Het punt is:
die zijn onhoorbaar voor het mense
lijk gehoor. Tot zaterdag, als hij in
Bergeijk de trillingen gaat laten ho
ren, via sensoren op een boom en ge-
luidsvervormers.
Een wereldpremière, want bomen
schreeuwen volgens hem om aan
dacht: in Polen wordt een groot oer
bos met kap bedreigd. Pijnlijk: geen
mens die de noodkreet van de ten
dode opgeschreven bomen kan ho
ren. „Ik moest iets doen en zocht
daarom contact met Staatsbosbeheer.
Daar zeiden ze: jij bent de kunste
naar, verzin jij het maar. En toen
dacht ik terug aan de klanken die ik
in de jaren 70 in Amerika hoorde."
Sapstromen
Samen met boswetenschappers ver
zamelde Barten informatie en ver
vormde klanken van onder meer het
zweten van de boom en de sapstro
men. Hij bracht het terug tot een
concert van 90 minuten, met een 20
meter hoge cederboom vol sensoren
als 'hoofdartiest' op het podium.
„Na dit concert loop je nooit meer
op dezelfde manier door het bos,"
voorspelt Barten. „Een gezonde
boom drinkt op een regendag zo'n
170 liter water. Als je daar een stetho
scoop op houdt, hoor je een oceaan
ruisen. Als je dat geluid eenmaal ge
hoord hebt, vergeet je het echt je hele
leven niet meer."
Dat een goede buur ook in geval
van brand beter is dan een verre
vriend, bewijst een proef met ge
koppelde brandmelders in het
Twentse Borne. Vorig jaar zomer
werden daar op initiatief van enkele
buurtbewoners in meerdere straten
rookmelders aan elkaar gekoppeld,
zodat buren kunnen ingrijpen,
mochten bewoners van een huis
met een brandmelding niet thuis
zijn. Een unicum in Nederland.
Initiatiefnemer Frans Hilbrink:
„Er zijn zo'n 90 melders in de wijk
opgehangen, die in vijf groepen aan
elkaar gekoppeld zijn. In mijn straat
gaat het om negen huizen. Ze zijn
radiografisch met elkaar verbon
den, zodat de rookmelders ook bij
de buren afgaan als er ergens rook
is. Ben je niet thuis, dan kan de
buurt in actie komen."
Om dit te kunnen, zijn wel rook
melders nodig die koppelbaar zijn.
Dat moet zijn aangegeven op de
verpakking. Heb je een huis van na
2003, dan is de kans groot dat je
rookmelders binnenshuis al gekop
peld zijn. Sinds dat jaar moeten ze
namelijk verplicht zijn aangesloten
op het stroomnetwerk.
Vlam in de pan
Door de melders te koppelen is in
Borne al drie keer een brand voor
komen. Hilbrink: „In het huis ach
ter mij was een vrouw vlees aan het
bereiden, toen de vlam in de pan
sloeg. Zij is slecht ter been en dus
schoot een van de buren direct te
hulp. Daardoor kon hij voorkomen
dat de brand echt groot werd. In
mijn eigen straat is een keer een air-
fryer in brand gevlogen, waarbij we
toen ook hebben ingegrepen. En
weer een andere keer had iemand
een fles op het vuur die vlam vatte.
Dat was ook anders afgelopen als
we niet hadden geholpen."
Ben je niet thuis
als de rookmelder
afgaat, dan kan de
buurt ingrijpen
Brandweer Nederland en de Brand
wondenstichting adviseren al lan
ger om rookmelders te koppelen, al
is het maar binnen het eigen huis.
Die oproep krijgt tot nu toe nog
niet veel gevolg.
Woordvoerder Merel van der Mark
van de Brandwondenstichting:
„Terwijl het juist heel belangrijk is
wanneer je rookmelders niet door
het hele huis kunt horen. Door ze
binnen je huis te koppelen, los je
dat op."
Het koppelen met de buren is
daarna de volgende stap. Marcel van
Galen van Brandweer Nederland:
„Ik vergelijk dat altijd maar met het
geven van de huissleutel aan de bu
ren wanneer je op vakantie gaat.
Dat doe je toch eerder bij je leuke
buren dan bij de buren waar je min
der mee hebt."
Goed contact met je buren is dus
wel een vereiste, maar volgens Van
Galen zijn er nog meer drempels te
overwinnen. „Veel mensen weten
helemaal niet dat dit mogelijk is. En
daarnaast zijn de te koppelen rook
melders een paar tientjes duurder
dan de normale. Als je een huis met
drie verdiepingen hebt, spreek je
toch over een flink verschil."
Om mensen bekender te maken
gaan Brandweer Nederland en de
Brandwondenstichting er tijdens
de Brandpreventieweken in okto
ber extra aandacht aan schenken.
Airfryer
Ook voert de brandweer regelmatig
overleg met verzekeraars om derge
lijke middelen te faciliteren. Van
Galen: „Verzekeraars ondersteunen
dit soort initiatieven vaak van harte.
Maar tot korting geven zijn ze maar
mondjesmaat bereid."
Voor wie denkt na het koppelen
met de buren om de haverklap uit
bed gerukt te worden door het
schelle geluid van de rookmelder,
heeft Hilbrink goed nieuws: „Het
aantal keren dat hij afgaat, valt best
mee. Het afgelopen jaar is dat in
mijn straat maar één keer gebeurd.
Dat was toen die airfryer vlam
vatte."
woensdag 16 augustus 2017
'Bomen praten
niet, maar zijn
ook nooit stil'
Jeroen Schmale
Bert Barten: „Het geluid van een drinkende boom vergeet je nooit meer." foto rinkhof
Bergeijk
Het zal je maar gebeuren: terwijl
je op vakantie bent, brandt je
huis af. De oplossing is simpel:
de rookmelder koppelen met die
van de buren.
Karoline Koolhof
Borne
—Frans Hilbrink, initiatiefnemer
