üs
'Hala, je mag
even dromen,
heel even'
9
k P/T 8
Ik mis het heel erg,
mijn vriendinnen, de
geur van de tropen,
k de natuur A
Immigranten
Nederlands of Engels? „Graag Nederlands", zegt
Hala en ze ploft neer op de bijrijderstoel. „Wel een
beetje langzaam praten." Haar lange, bruine lok
ken vallen over een bloemetjesjurk. Hala is veran
derd, niet langer onzeker over haar toekomst. Ze
heeft de Nederlandse taaltoets gehaald, woont
zelfstandig in Hengelo en is aangenomen bij de
kunstacademie. Vandaag ontmoet ze haar laatste
nieuwe vriend, Dzsingisz Gabor (77), van Hon
gaarse komaf, in Almere.
Hun verhalen zijn zo verschillend en toch zo ge
lijk. Ook Gabor vluchtte samen met zijn moeder
naar Nederland en liet zijn vader achter. Ook hij
was een politieke vluchteling. En ook hij begon
opnieuw in Nederland. Gabor was 16 jaar oud toen
hij op 4 november 1956
samen met zijn moeder
de grens met Oostenrijk
overliep, een nieuw le
ven tegemoet. Gabor stu
deerde economie aan de
Universiteit van Tilburg
en werkte zich op tot
burgemeester van
Haaksbergen, Kamerlid
(CDA) en staatssecreta
ris van natuurbeheer. De
pensionado is nu voor
zitter van Vluchtelingen
Organisaties Nederland. „Wat mij is overkomen, is
totaal anders dan de chaos waar vluchtelingen nu
in belanden. Ik ben 4 november gevlucht, werd 19
november in de Jaarbeurs Utrecht opgevangen en
een paar dagen later ging ik al naar het Canisius
College in Nijmegen." Zijn moeder werd direct in
een Nederlands gezin geplaatst.
Succesvol integreren kan volgens Gabor niet zon
der de Nederlandse taal, werk en culturele integra
tie. „Normen en waarden dus. Je moet als nieuwko
mer opgaan in de samenleving." Gabor deed aan
schermen, volleybal en tafeltennis en was actiefin
de politiek. De rol van zijn vrouw Carla Koomen,
met wie hij in 1968 trouwde en twee dochters kreeg,
is volgens hem groot. „Zij is taalkundige, zij is de Ne
derlandse samenleving en voor mij de hoofdprijs."
Gabor weet dat het voor de ouders van Hala lastig
moet zijn. „Mijn moeder was 50 toen ze naar Neder
land kwam. Het was haar doel om mij gelukkig te
maken." Hala ziet dat ook bij haar ouders. Haar va
der, een professioneel kunstenaar, is sinds kort in
Nederland. Samen met haar moeder leert hij de Ne
derlandse taal. „En mijn vader is zelfs weer begon
nen met schilderen." Hun blik is op de toekomst ge
richt. En dat is goed, vindt Gabor. „Toen ik in Neder
land kwam, heb ik mijn vaderland volledig afge
schreven. Mijmeren en dromen is even oké, heel
even oké."
Je moet als
nieuwkomer
opgaan in de
samenleving
O zijn
c W IJ
mS-'A
rimenteren met gerechten en
wij moesten proeven. Ze was
heel secuur tijdens het koken. De
recepten schreef ze op de achter
kant van zilverpapiertjes uit sigaret
tenpakjes."
In 1964 keerden The Blue Diamonds
voor het eerst terug naar Indonesië voor
een optreden. „Dat werd ons niet door ie
dereen in dank afgenomen. Ik had nooit stil
gestaan bij de gevoeligheden. Ik was aan het
entertainen. We hielden ons niet met politiek
bezig. Pas later hoorde ik verhalen over de Bersiap.
Daar hadden mijn ouders altijd over gezwegen."
Zwijgen is een traditie. Er zit nog veel pijn in de
Indische gemeenschap. Het gevoel van onbegrip,
omdat in Nederland hun leed tijdens en na de oor
log in Indonesië niet wordt erkend. Nog steeds de
monstreert de stichting Japanse Ereschulden elke
tweede dinsdag van de maand voor de Japanse am
bassade.
Wieteke komt op voor de Indië-militairen, die
piepjong voor de leeuwen zijn gegooid en bij te
rugkomst werden neergezet als oorlogsmisdadi
gers. Voor de Molukse jongeren die in de jaren 70
overgingen tot gijzelingsacties. „Het verdriet en de
frustraties van hun ouders is door de kinderen
opgepikt. Daar zit een enorme wrok in. Als het
over de Indische zaak gaat, willen Nederlanders
niks horen. We waren hier niet welkom. Neder
land schaamt zich voor zijn koloniale verleden.
Maar een verbond van 400 jaar kun je niet zomaar
wegmoffelen."
Uitkering
Pas in 2001 kregen Indische oorlogsslachtoffers een
uitkering (Het Gebaar). En pas twee jaar geleden
kwam er een regeling voor nooit uitbetaalde Indi
sche pensioenen en salarissen tijdens de oorlog
(backpay-kwestie). Wieteke: „Sommige Nederlan
ders leven nu in Indonesië onder de brug. Oma's
verdienen een euro per dag met het inzamelen van
plastic flessen. Schandalig. Zo ga je niet om met je
eigen onderdanen."
Wieteke reist nog geregeld door Indonesië. Het
gemis verdwijnt nooit. „In Indonesië hadden we
een heerlijk leven. We leefden altijd buiten, klom
men in bomen en beleefden avonturen. Ik mis het
heel erg, mijn vriendinnen, de geur van de tropen,
de natuur."
Zelf ging Wieteke in 1978 voor het eerst terug
naar haar geboortestad Soerabaja. Ze ontmoette
haar oude vriendinnen en schreef een lied over de
plek van haar kinderdromen:
Toch ben ik blij dat ik ben teruggekomen
De drukke straten, lanen, ik herken ze weer
Maar waar zijn al die mooie, oude bomen
'k Hoor geen vogels meer
Wieteke kwam in 1957 naar Nederland. Het gezin
was op vakantie toen Indonesië alle Nederlanders
als ongewenste vreemdeling bestempelde en Ne
derlandse bedrijven nationaliseerde, waaronder de
suikerfabriek van haar stiefvader. Het gezin kon
niet terug. „De wereld van mijn ouders stortte in
elkaar. Mijn stiefvader had al zijn geld in de fabriek
gestoken. Ze waren alles kwijt, maar mijn ouders
zeiden: we hebben elkaar nog."
De komst van de de Indo's bracht Nederland een
andere cultuur, mentaliteit, leefstijl, omgangsvor
men, oorlogsverleden en een nieuwe muziekcul
tuur (rock-'n-roll). In de hoogtijdagen van de In-
dorock braken ook Ruud en Riem de Wolff door
als The Blue Diamonds.
Ze boekten succes met covers van The Everly
Brothers - tot de Amerikaanse platenmaatschappij
daar een stokje voor stak - maar braken pas echt
door met Ramona, een uptempo versie van een
oude wals (1928). Ze zongen het in het Duits, En
gels, Frans, Spaans, Indonesisch en verkochten
20 miljoen exemplaren.
Riem interesseerde zich pas op latere leeftijd
voor de Indische cultuur. „Het voelde alsof ik het
in de steek had gelaten. Ik schaamde me dat ik de
taal niet sprak. We hadden toen geen tijd om ons
erin te verdiepen. We waren altijd onderweg, reis
den de wereld rond voor optredens. Mijn ouders
vonden het ook niet belangrijk. Toen we in Neder
land kwamen, spraken ze geen Maleis meer. We
gingen toch nooit meer terug en moesten ons aan
passen."
Nu wil Riem de recepten van zijn moeder bun
delen in een kookboek. „Ze was altijd aan het expe-
dinsdag 15 augustus 2017
GO
Van Hongaarse vluchtelingen in de jaren 50 tot
Afghaanse vluchtelingen in de jaren 90: men
sen op drift is iets van alle tijden. Nederland
bood velen een nieuw bestaan. Hala Ali (24) uit
Syrië ontmoet nieuwkomers die haar voorgin
gen. Zijn ze thuis in Nederland? De komst van
Hongaren staat bij deze generatie centraal.
Mandy de Jong
0
MORGEN
Wat de eerste
gasboring met onze
welvaart deed
DONDERDAG
Catwoman (84)
krijgt nog steeds
aanzoeken
Deze serie verhalen
over generaties -
plus extra materiaal
- zijn gebundeld in
een boek!
Bestel het Grote
Generatieboek op
pzc.nl/wij, voor 17,50
euro. Gebruik kor
tingscode DZWB17
voor gratis verzen
ding.
Volg alles over de
generaties op:
pzc.nl/ditzijnwij
