12
Ma is overleden, maar
hoe vertel je dat aan je
demente vader? Of kun
je er beter helemaal niet
over beginnen? De
uitvaartbranche
probeert kinderen te
helpen bij deze
worsteling.
HULP BIJ OVERLIJDEN PARTNER
Sluit deze
mensen niet
uit. Het
meest
trieste
scenario is
niets meer
te voelen
Het liefst ging moeder vijf keer per
week bij haar man op bezoek in
het verpleeghuis, ook al wist hij
een uur later niet meer dat ze
was geweest. De tijd, de seizoe
nen, hun gezamenlijke liefde
voor bridge: ze vervaagden
stukje bij beetje.
Toen moeder in maart plots overleed, stond haar
dochter Annette Bruijn (63) uit Alkmaar voor
allerlei vragen: „Moet ik dit wel vertellen aan mijn
vader? Wordt hij er onrustig van? Kan hij de emo
ties aan?" Maar ook: mist hij zijn vrouw als ze nooit
meer langskomt? „Ik denk het niet, maar ik kan
niet in zijn hoofd kijken. Hij is bijna 65 jaar met
haar samen geweest, mijn moeder was zijn alles."
Annette zocht raad bij uitvaartonderneming
Terramor, die sinds kort een 'dementievriendelijke
uitvaart' aanbiedt. Een afscheid waar specifiek
wordt nagedacht over bovenstaande dilemma's.
In Nederland leven 270.000 mensen met
dementie. Elke dag komen er 120 bij. „Doordat de
zorg steeds beter wordt, overleeft de partner met
dementie regelmatig zijn of haar gezonde partner.
Maar vaak zijn nabestaanden daar niet op bere
kend. Het zorgt voor dubbel verdriet: ma is overle
den en pa kan niet bij de uitvaart zijn. Bij dat laat
ste zoeken wij uit wat nog wel mogelijk is", zegt
Koert Huber van Terramor.
Huber zegt bijna altijd 'ja' als een nabestaande
hem vraagt of de demente partner moet worden
ingelicht: „Waarom zou de familie hem in
bescherming nemen? Omdat hij er verdrietig van
wordt? Dan worden we allemaal. Pijn hoort bij het
leven."
Verdrietig
Dat is ook het advies van de Groningse hoogleraar
voor oudergeneeskunde, Joris Slaets. „Het is moei
lijk te voorspellen wat iemand zich nog zal herin
neren van het afscheid. Maar de kans ontnemen
om verdriet een plek te geven, is nogal wat. Dan
besluit je eigenlijk: jij hoort er niet meer bij."
Bovendien, zegt hij, is de verbondenheid tussen
achterblijvers groter als ze het verlies hebben kun
nen delen.
Toen de hectiek van het regelen van de uitvaart
achter de rug was, ging Annette samen met haar
broer naar het verpleeghuis. Opgewekt werden ze
begroet door pa. „Het besef'Hé, waarom komen
jullie met zijn tweeën?' was er niet. Ik weet niet
eens meer welke woorden we hebben gebruikt,
maar ons nieuws kwam aan. Mijn vader werd heel
verdrietig. Alsof de mist in zijn hoofd eventjes
optrok. 'Dit had ik nooit verwacht. Dat zij eerder
zou sterven dan ik,' zei hij."
Met z'n allen - kinderen en kleinkinderen -
reden ze naar het huis waar moeder lag opgebaard.
De tranen schieten bij Annette in de ogen als ze
aan dit moment terugdenkt. „Hij keek naar haar en
huilde. Daar lag zijn vrouw. Dat was het mooiste
moment voor ons allemaal. Het klinkt misschien
gek, maar ik was blij met zijn verdriet. Die emotie
heeft hij in elk geval nog, dacht ik."
Bij de condoleance was vader er niet bij. Dat is
ook wat de uitvaartonderneming adviseert: houd
vader uit de wind. Al die mensen die nog even snel
de hand willen schudden, of een vraag stellen
waarop hij het antwoord niet weet: te druk, te veel
prikkels.
Zo ook de vertoning van een reeks foto's, waar
tijdens afscheidsceremonies steeds vaker voor
wordt gekozen. „Al die indrukken kan het verstand
niet aan. Kies voor één foto van de overledene, het
liefst een uit het huis van de partner die achter
blijft", zegt uitvaartverzorger Huber.
Zoals besproken, zat een vaste verzorger van
Annettes vader tijdens de uitvaart achter hem.
„Dat was fijn", vertelt de dochter „Zo waren we die
dag niet alleen bezig met mijn vader, maar was er
ook ruimte voor ons eigen verdriet."
Huber regelt voor de uitvaart ook muziek of eten
- 'laatst nog een broodje kroket voor een weduw
naar' -waarbij de demente partner een speciaal
gevoel heeft. Alles om het geheugen te prikkelen.
Het zijn de vertrouwde elementen waarmee je
een dementerende kunt betrekken bij de dienst,
verklaart hij. Let wel: soms wordt het geduld van
de familie eventjes op de proef gesteld. Huber ver
telt over een demente weduwe die als een vastlo
pende langspeelplaat steeds opnieuw vertelde over
de eerste vakantie met de kinderen in Frankrijk.
„De kinderen schaamden zich kapot. 'Niet wéér
dat verhaal.' Tijdens de dienst heb ik de herinne
ring kort opgehaald. Wat er toen gebeurde was bij
zonder: mevrouw ging rechtop zitten, was iets
alerter en op haar gezicht verscheen een glimlach.
Later kwamen de tranen. Ze had goed door
waarom ze vandaag in deze aula zat, voor het
afscheid van haar man." En de familie? „Die zeiden
na afloop: 'Dit was toch wel erg mooi'."
Alzheimer Nederland hoopt dat meer uitvaart
ondernemers dit initiatief volgen. „Dit past hele
maal in onze visie om mensen met dementie zo
lang mogelijk mee te laten doen aan de samenle
ving", zegt een woordvoerder.
Hoogleraar Slaets onderstreept dat. „Sluit deze
mensen niet uit. Natuurlijk kunnen zij onrustig of
verdrietig worden, maar het meest trieste scenario
is niets meer te voelen."
dinsdag 25 juli 2017
GO
Laat demente pa niet thuis
bij uitvaart van moeder
Hanneke van Houwelingen
Alkmaar
—Joris Slaets
Annette Bruijn betrok haar demente vader bij de uitvaart van haar moeder. „Ik was blij met zijn verdriet." fotopimras
