14 ZEELANI
Sociale
uitsluiting van
transgenders is
onacceptabel.
Vrijheid van
geslacht is van
groot belang.
Zichtbaarheid
van
transgenders is
van onmisbaar
belang
Duizenden
transgenders
weten hoe
Lizbeth van Meel
zich voelde
Uziet ze regelmatig er
gens achter een raam
hangen - 'Hoera, een
jongen!' of'Hoera,
een meisje!' - wan
neer er een kindje is geboren. Nog
voor een mens er zelf weet van
heeft, staat vast wat het geslacht is,
als een onuitwisbaar stempel.
Voor het gros van de Nederlanders
voelt dat geboortestempel oké aan.
Maar voor transgenders niet. Hoe
graag waren zij welkom geheten in
de wereld als zoon in plaats van
dochter, als dochter in plaats van
zoon, of simpelweg als een mens.
Het geboortestempel is voor hen
voorbarig: het voelt als een mal die
niet past bij wie ze zijn, maar wel
één waar de buitenwereld maar
nauwelijks zonder lijkt te kunnen.
Begin mei 2016 besloot Lizbeth
van Meel uit Hilvarenbeek uit het
leven te stappen. Het isolement
waar zij als transgender vrouw in
terecht was gekomen, werd haar te
veel. Lizbeths verhaal staat niet op
zichzelf. Meer dan twee op de drie
transgenders heeft ooit een zelf
moordpoging overwogen, stelde
het Sociaal en Cultureel Planbu
reau (SCP) in 2012 vast. En één op
de vijf heeft daadwerkelijk een po
ging ondernomen.
De psychische problemen die
daar achterliggen, hebben veel, zo
niet alles te maken met het gebrek
van acceptatie van transgender-
personen in onze samenleving.
Het wordt transgenders vaak niet
in dank afgenomen dat ze zich
willen ontworstelen aan die be
knellende mal van het geboortege
slacht.
Vijfjaar na het eerste SCP-rap-
port publiceerde datzelfde insti
tuut een nieuw onderzoek. Daarin
wordt duidelijk dat ook in 2017
transgender personen nog altijd
een zeer kwetsbare groep vormen.
Het SCP noemt drie factoren die
deze mensen beschermen en hun
kwetsbaarheid verminderen: het
ontvangen van sociale steun, het
accepteren van jezelf als transgen
der en het versterken van je weer
baarheid.
Lizbeth ontving echter weinig
sociale steun en raakte geïsoleerd.
Dat ze pas op latere leeftijd haar
transitie startte, laat zien hoe lang
het duurde voordat ze zichzelf ge
noeg kon accepteren om die stap
te zetten. En ten slotte was er 3
mei 2016: de dag dat haar weer
baarheid het definitief begaf. Dat
was dus geen kwestie van pech,
maar van een noodlottig gebrek
aan acceptatie in onze samenle
ving.
Sociale uitsluiting van transgen
ders is onacceptabel. Dat vinden
de meeste Nederlanders ook. De
praktijk is alleen nog vaak anders.
En als transgenderpersoon ben je
je daar maar al te bewust van. Eén
op de vier Nederlanders verdraagt
het namelijk niet wanneer het ge
slacht van iemand anders niet
eenduidig als mannelijk of vrou
welijk gelezen kan worden. Dat
zijn te veel mensen om te kunnen
ontwijken. Je gaat daardoor elk
stukje uiterlijk of gedrag van je
zelf, dat naar het geslacht verwijst
waaraan je je hebt ontworsteld,
langs een meetlat leggen: gaan ze
het zien?
Dat zagen wij, Transgender Net
werk Nederland, in 2015 ook terug
in ons eigen onderzoek naar vei
ligheid van transgenderpersonen
in de openbare ruimte. Daarin
komt duidelijk naar voren dat deze
mensen zich veiliger voelen naar
mate ze niet gelezen worden als
transgender. Meer dan de helft had
in het voorgaande jaar belediging
of geweld meegemaakt. Dat er
transgenders zijn die liever zo min
mogelijk vertellen over hun trans
zijn, is geen kwestie van liegen.
Het is een kwestie van lijfsbehoud;
zelfbescherming.
Acceptatie
Tegelijkertijd treden er de laatste
jaren steeds meer transgenderper
sonen naar voren die wel open
durven te zijn over hun transgen
der zijn. De groeiende zichtbaar
heid van transgenders in de media
wijst op een groeiende zelfaccep
tatie van hen en acceptatie in de
samenleving en draagt er ook aan
bij. En dat is heel positief. Maar
toch knaagt er iets.
Transgender zijn is zeker niet
iets om je voor te schamen, vinden
wij. Zichtbaarheid van transgen
derpersonen is van onmisbaar be
lang voor erkenning van de reeds
aanwezige genderdiversiteit in de
samenleving. Maar ook een coming
out in een steunende omgeving
heeft gevolgen: nadat je als trans
gender zichtbaar bent, word je na
melijk steeds maar weer gecon
fronteerd met je geboortegeslacht.
'Dus je bent geboren als manV is
een vraag die menig transvrouw
zich wel kan heugen. 'Oh, je bent
dus een meisje geweest', horen trans
mannen vaak. Vragen die het zo
genaamde 'werkelijke geslacht'
van deze personen dienen te ach
terhalen. Transgender personen
worden na hun coming out niet
meer, zoals anderen, gezien als de
vrouw, man of persoon die ze zijn.
Je bent, nadat je over je transgen
der zijn hebt verteld, die man die
ooit een meisje is geweest, of die
vrouw die geboren is als man. En
dat heeft gevolgen. Zo kan je niet
meer onbekommerd daten. Veel
heteroseksuele cisgenders (niet-
transgender) mannen zien een re
latie met een trans vrouw niet zit
ten, want 'ze zijn toch geen homo?'
En vrouwelijke collega's menen
eindelijk te snappen waarom ze zo
goed met jou als transgenderman
kunnen opschieten.
Die geboorteslinger achter het
raam komt steeds tevoorschijn. Er
zijn transpersonen die symbolisch
een geboortekaartje aan hun di
recte omgeving versturen na het
begin van hun transitie. Een dui
delijk signaal: het oorspronkelijke
geboortegeslacht is verleden tijd.
Als maatschappij vinden we dat
signaal blijkbaar moeilijk te accep
teren. De moeite die transperso
nen ondernemen om zich te be
vrijden van hun geboortegeslacht
wordt nooit definitief beloond.
Dat ervaren ze telkens weer, op
het werk, in de zorg, op school en
op straat. Als cisgenderpersoon sta
je daar niet zo bij stil. Je vindt het
misschien wel dapper dat een
transpersoon zichzelf is en daar
open over is. Als je dan een trans-
gendervrouw zoals Lizbeth tegen
over je ziet, heb je geen idee van
wat er in haar om gaat.
Duizenden transpersonen we
ten hoe Lizbeth zich voelde, want
ze deden ook een poging uit het
leven te stappen. Het stempel dat
we allemaal bij de geboorte krij
gen - meisje of jongen - is dus niet
zo onschuldig. Het laat geen
ruimte voor ontdekking van de ei
gen genderidentiteit, of die nu
mannelijk, vrouwelijk of geen van
beide of allebei is.
'Hoera, er is een baby geboren'
is de geboorteslinger die levens
kan redden wanneer we alle kin
deren zelf hun mal uit laten zoe
ken: meisje, jongen, of één die
deze tweedeling ontstijgt. Ge
slacht houdt op biologie te zijn
wanneer het een excuus wordt om
transgenderpersonen uit te schel
den, te discrimineren, te mishan
delen of niet te accepteren.
Vrijheid van geslacht is wat we
nodig hebben, dat is wat Lizbeths
dood ons duidelijk maakt.
woensdag 12 juli 2017
ZV
Proficiat, het is een baby
Lizbeth van Meel uit Hilvarenbeek in 2012. Vier jaar later stapte zij uit het leven, fotohildagroenendijk
Brand Berghouwer
Sophie Schers
GASTOPINIE
Brand Berghouwer is bestuurslid
van Transgender Netwerk Neder
land (TNN). Sophie Schers is be
leidsmedewerker van TNN.
Transgender Netwerk Nederland
maakt deel uit van de Alliantie Gen
derdiversiteit, een netwerk van or
ganisaties die zich inzetten voor
méér genderdiversiteit. Crisislijn:
www.113.nl
