fel
19
Als het goed gaat roken en drinken ze meer
*/-
Als de economie in korte tijd uit het
dal kruipt of van normaal naar
oververhit gaat dan stijgt de sterfte
van mannen tussen 20 en 44 jaar
oud met liefst 12 procent. Bij oudere
mannen tussen de 45 en 64 jaar is er
geen verschil waarneembaar, blijkt
uit de studie van het Instituut voor
Arbeidseconomie (IZA) in Bonn.
De reden voor de verhoogde
sterfte is onduidelijk, maar hoogle
raar arbeidseconomie Maarten Lin
deboom - hij schreef mee aan de
studie - vermoedt dat werkende
mannen in tijden van economische
voorspoed meer ongezond gedrag
vertonen.
„Als het economisch goed gaat,
roken en drinken ze duidelijk
meer", aldus Lindeboom. „Omdat
het drukker is moet bovendien va
ker worden overgewerkt, hebben
werknemers minder vrije tijd en
gelegenheid om te sporten. Op de
weg is her verder drukker,
waardoor er meer dodelijke
ongelukken plaatsvinden."
Dat oudere mannen niet va
ker overlijden in economisch
verte jaren, komt waarschijn
lijk omdat zij vaker een vaste
job hebben. „Hun positie op de
arbeidsmarkt is veel zekerder,
waardoor ze minder werk
stress kennen."
Vaste baan
Volgens Lindeboom zou de ex
tra sterfte onder de dertigers
en veertigers nog hoger zijn als
naar het verschil was gekeken
tussen een oververhitte eco
nomie en een economie in re
cessie. Een slechte economie
kent immers extra nadelige ef
fecten voor de volksgezond
heid. Het aantal zelfmoorden
neemt bijvoorbeeld toe en de
fruitconsumptie daalt. „De
economie volgt her patroon
van een golf en in dit onder
zoek hebben we slechts naar
een normale verandering ge
keken. Maar als je piek tegen
dal afzet, is het effect nog ster
ker."
In de studie hebben de
IZA-onderzoekers de
sterfte onder Zweedse
mannen tussen 1993 en
2007 bestudeerd. De da
tabases in her Scandinavi
sche land gelden als bijzonder uit
gebreid en worden daardoor vaak
in wetenschappelijke onderzoeken
gebruikt.
Dar enkel mannen in de studie
zijn meegenomen komt doordat
Er moet vaker
worden overgewerkt.
Er is minder tijd
om te sporten
mannelijke werknemers beter te
onderzoeken zijn, zegt Lindeboom.
De hoeveelheid werkende vrouwen
fluctueert meer bij een goede of
slechte economie, mede doordat
vrouwen de economie ook laten
meewegen bij de keuze voor het
moederschap. Het vermoeden be
staat bovendien dat de gemeten ef
fecten zich eerder bij mannen voor
doen nu zij eerder kiezen voor
overwerken en een ongezondere le
vensstijl dan vrouwen.
Nederland
VU hoogleraar Lindeboom heeft de
smaak te pakken en heeft nu ook
onderzoek met Nederlandse ge
gevens verricht, samen met
collega Martijn Ko-
nings. Voor de
studie die
binnen
kort verschijnt in het Tijdschrift Po
litieke Economie zijn CBS-gegevens
tussen 1996 en 2013 gebruikt en dan
voor mannen én vrouwen. Ook hier
leidt economische voorspoed tot
meer doden.
Probleem is dat de data voor de
groep werkende volwassenen veel
minder nauwkeurig is. „Het CBS
meet de sterfte bij mensen van 0 tot
50, dus dat is erg breed. Omdat jon
geren sowieso zelden dood gaan
kunnen we statistisch onmogelijk
aantonen of een betere economie in
die groep tot meer sterfgevallen
leidt. We vermoeden van wél."
Opmerkelijk genoeg vinden Lin
deboom en Konings wel dat gepen
sioneerde Nederlanders boven de
75 jaar duidelijk eerder dood gaan
bij economische voorspoed. „Die
categorie werd alleen in het
Zweedse onderzoek weer niet mee
genomen." Een mogelijke verkla
ring hiervoor is de gebrekkige zorg
en een grotere
luchtvervui
ling als de eco
nomie goed
draait. De we
gen zijn voller,
auto's en fa
brieken stoten
meer vieze
stoffen de
lucht in.
woensdag 12 juli 2017
GO
Aalberts
ABNAMRO
Aegon
Ahold Delhaize
Akzo Nobel
Altice
ArcelorMittal
ASML
Boskalis
DSM
Galapagos
Gemalto
Heineken
ING
KPN
NN Group
Philips Koninklijke
Randstad
RELX
Royal Dutch Shell A
SBM Offshore
Unibail-Rodamco
Unilever Cert.
Vopak
Wolters Kluwer
sk
35,20
24,09
4,83
16,83
77,20
19,98
20,90
117,50
28.01
62.98
66.40
55.02
84,75
15,59
2,85
32.99
31,27
49,331
17,53
23,08
14,08
210,75
48.41
41,07
36,15
omzet Ijdatum
hj hj datum winst p/a
-0,49
0,081
I -0,14
0,96
I -0,06
I -0,05
1,70 m
I -0,17
-0,32
0,02 I
0,02 I
0,42
-0,53
I -0,06
0,29
I -0,27
-2,46
-0,35
I -0,12
-0,62
-1,54
6262272
61147615
38298967
107451398
33563566
22105625
1191550622
109503941
7256408
27577011
21910519
26803930
47170269
156852523
31693459
28919679
62452296
65773421
35143258
180342702
11974962
88355605
174228510
10881031
21307779
09-11-
12-07-
12-07-
21-06-
19-07-
18-07-
12-07-
12-09-
07-07-
04-11-
03-08-
02-12-
02-12-
12-07-
02-02-
25-07-
12-07-
12-07-
14-11-
27-09-
15-07-
02-12-
11-11-
17-02-
14-11-
16 27,22 -
16 15,16 -
16 3,24
17 15,84
16 55,24
16 12,75 -
16 14,37 -
16 89,20 -
17 27,80
16 54,37 -
16 46,07 -
16 46,53 -
16 67,47 -
16 9,24 -
2,51 -
16 23,41 -
16 22,78 -
16 36,00 -
16 13,95 -
16 20,81 -
16 10,16 -
16 203,10 -
16 36,22 -
17 37,52 -
16 30,65 -
17
37,09
25,84
5,49
22,20
83,09
23,43
26,52
124,95
35,51
68,43
89,75
64,22
89,06
15,88
3,22
33,96
34,34
58,41
18,99
26,87
16,17
250,55
51,31
48,03
40,16
02-05-17
08-05-17
17-02-17
07-09-16
25-04-17
09-05-17
23-02-17
19-04-17
14-02-17
20-06-17
18-04-17
05-09-16
07-06-17
09-05-17
13-07-16
26-01-17
20-06-17
14-02-17
19-06-17
04-01-17
11-04-17
07-09-16
07-06-17
15-08-16
17-05-17
1.65
1,92
0,29
0,81
4,15
-1,26
0,59
3,44
-4,40
3.55
1,14
2,08
2,70
1,20
0,19
3.66
1.56
3,20
0,65
0,58
0,86
24,30
1,82
4,18
1,66
Air France-KLM
Aperam
Arcadis
ASMI
ASR Nederland
BAM
BESI
Corbion
Eurocomm. Prop.
Flow Traders
Fugro
GrandVision
IMCD
Intertrust
OCI
Philips Lighting
PostNL
Refresco Group
Sligro
TKH
TomTom
Vastned
WDP
Wereldhave
Wessanen
W AEX
sk
12,72
41.94
15,20
51,62
31,41
4,76
47.95
26,66
33.79
24,30
13,15
23,53
47,15
17.80
19.09
33,12
4,061
17,38
39,44
50,95
8,66
36.10
91,52
42.38
14.39
omzet Ijdatum
hj hj datum winst p/a
0,39 I
2,67
I -0,23
I -0,52
0,241
-0,83
0,13 I
I -0,52
-1,14
0,41
-0,95
-0,80
-0,64
1,73
I -0,56
-4,67
-3,36
1,13 H
2,61
-0,98
-0,69
M -2,14
I -0,16
I -0,45
33432182
16577938
2375986
9445372
15035191
3615032
4781448
3396674
2313545
2314951
6741906
1948892
1269407
733473
7757394
7208916
17079189
7048540
994229
7551383
7364740
1312883
797784
7182251
1664957
10-10-16
12-07-16
09-11-16
03-08-16
14-07-16
20-07-16
15-07-16
11-11-16
15-03-17
04-07-17
22-06-17
02-12-16
16-11-16
11-11-16
09-11-16
13-07-16
18-07-16
22-07-16
29-11-16
12-07-16
12-07-16
28-02-17
18-11-16
14-11-16
15-07-16
4,61 -
32.70 -
10,10 -
32,31 -
17,00 -
3,28 -
24,02 -
19,78 -
32,77 -
23,55 -
12,48 -
18,73 -
34,51 -
15,36 -
10,85 -
19,69 -
3,20 -
12,87 -
31.80 -
30,90 -
6,61 -
32.71 -
76.81 -
38,14 -
13,09
51,43
17.24
57,18
31,51
5,50
49,98
30,47
41,50
35,22
16,90
26.25
53,00
21,88
22,17
36,07
5,13
19,30
41,76
51,94
9,74
38,66
94,96
45,82
15,46
10-07-17
13-02-17
23-06-17
17-05-17
11-07-17
10-05-17
09-06-17
22-06-17
07-09-16
15-02-17
25-10-16
18-08-16
11-05-17
08-08-16
29-05-17
09-06-17
07-11-16
07-07-17
09-06-17
14-06-17
10-05-17
08-09-16
19-06-17
27-09-16
05-06-17
2.64
2,74
0,76
2,21
4,39
0,17
1,73
1,77
4,35
2,02
-3,65
0,92
1,39
0,58
0,80
1,26
0,63
1,00
1.65
2,04
0,05
1,39
6,86
2,50
0,30
DAX30
510,99
-1,06 (-0,21%)
12437,02
-8,90 (-0,07%)
540,0
13.500
510,0 -rvs-rsS
12.750
480,0
12.000
450.0
jan feb mrt apr
mei jun jul
11.250
jan fet
mrt apr mei jun jul
W DOW JONES
W CAC40
21399,04
-9,48 (-0,04%)
5140,60
-25,04 (-0,48%)
21.750
5.600
21.000
5.200
20.250 f vr~"VY
4.800
19.500
4.400
jan feb mrt apr
mei jun jul
jan feb mrt apr mei jun jul
Él EURO/US DOLLAR
A OLIE
1,14
0,00 (0,16%)
47,63
0,75 (1,60%)
1,160
1,120
1,080
1,040
i,:;
45,00
!->J
mrt apr mei
AANDELEN TOP-IO
Grootste stijgers
Grootste dalers
Meest verhandelde
naam
sk
naam
sk +/-
naam
sk
omzet
Nedsense
0,15
0,01
7,14
TMG
5,71 -0,44 -7,14 Pharming
0,44
24964236
RoodMicrotec
0,30
0,02
6,12
Phelix NV
1,85 -0,09 -4,59
KPN
2,85
31693459
Van Lanschot
25,00
0,97
4,04
FNG
27,50 -1,00 -3,51
ING
15,59
156852523
Core Laboratories
89,45
2,95
3,41 Verenigde
1,85 -0,06 -3,14
ArcelorMittal
20,90
191550622
Batenburg
27,75
0,64
2,36
Esperite
0,54 -0,02 -3,07
Aegon
4,83
38298967
ArcelorMittal
20,90
0,35
1,70
Docdata
0,62 -0,02 -2,67
Royal Dutch Shell
23,08
180342702
Holland Colours
86,70
1,45
1,70
Kardan
0,11 0,00 -2,63
Ahold Delhaize
16,83
107451398
Lucas Bols
20,59
0,34
1,68
Kiadis Pharma
5,85 -0,15 -2,50
Unilever Cert.
48,41
174228510
Basic-Fit
15,80
0,23
1,45
Randstad
49,33 -1,25 -2,46
ABNAMRO
24,09
61147615
Eurocastle
8,89
0,12
1,37
Curetis
4,60 -0,09 -1,94
RELX
17,53
35143258
'Jonge mannen
werken zich dood'
EUROTOP
naam sk +/- naam sk
ABB 23,85 0,05 0,21 Deutsche Bank 16,59 0,01 0,06
AB InBev 96,50 -1,80 -1,83 Deutsche Post 33,11 -0,04 -0,12
Air Liquide 107,00 -0,95 -0,88 Deutsche Telekom 15,65 -0,05 -0,29
ALLIANZ SE NA 0. 179,90 -0,10 -0,06 DiageoPIc 2261,00-23,00 -1,01
Anglo American 1084,50 16,50 1,54 E.ON SE NAO.N. 8,36 -0,07 -0,77
AstraZeneca559,50-7.50 '-Ï32 EDF'8,640,000,02
AXA 25,03 -0,15 -0,58 Engie 13,05 -0,12 -0,87
Banco Bilb.Viz.- 7,52 0,00 -0,01 ENI 12,97 -0,03 -0,23
Banco Santander 5,76 -0,05 -0,79 Ericsson B 61,95 0,40 0,65
Barclays 205,75 -1,95 -0,94 Generali 14,99 -0,06 -0,40
'BASF81,820,35"ö',43 GlaxoSmithKlirëïëöïöö^ïöö^öisö
BAYER AG NAO.N. 110,05 -0,35 -0,32 HSBCHoldings 742,60 4,30 0,58
BMW 83,01 1,39 1,70 L"OREAL 179,10 -0,95 -0,53
BNP Paribas 65,26 -0,30 -0,46 Lloyds Banking 65,55 -1,01 -1,52
BP 442,45 -1,30 -0,29 LVMH 214,50 -2,30 -1,06
BT Group287,60O.'éó'28 Munich ReJfg Jö
Carrefour 21,23 0,04 0,19 Nestlé N 82,30 -0,60 -0,72
Credit Suisse 14,55 -0,08 -0,55 Nokia Oyj 5,41 -0,08 -1,37
Daimler 64,15 0,79 1,25 Novartis N 78,80 -0,70 -0,88
Danone 64,60 -1,15. -1,75 No» Nordisk B 272,50 -1,50 -0,55
naam sk +/-
Orange 13,93 -0,12 -0,85
RDS'A' 2044,50 3,50 0,17
Rio Tinto 3425,50 27,00 0,79
Royal Bank of 256,50 0,10 0,04
RWE 17,55 -0,22 -1,24
Saint-Gobain 46,80 -0,54 -1,13
Sanofi 83,36 -0,54 -0,64
SAP 90,33 -0,98 -1,07
Siemens 120,55 -0,50 -0,41
Telecom Italia 0,79 0,00 -0,32
tclcfdnica9,02'Ö',"Ö1Ö","Ö6
Tesco 171,05 0,00 0,00
Total 42,67 -0,10 -0,22
UBS Group AG 16,84 -0,10 -0,59
UniCredit 17,20 -0,32 -1,83
Vivendi19,84Ö',"Ö8Ö,"38
Vodafone 217,50 -2,45 -1,11
Volkswagen 142,10 1,30 0,92
Zurich Insurance 286,50 -2,70 -0,93
VERKLARING
naam
aankoop
verkoop
Amerikaanse
1,26
1,06
Australische
1,65
1,31
Canadese dollar
1,62
1,29
Engelse pond
0,98
0,81
Israëlische Shekel
4,49
3,43
Japanse Yen
143,86
114,37
Turkse lira
4,73
3,51
Zwitserse frank
1,21
1,03
Ij laagste koers afgelopen 12 mnd,
Ij datum - datum laagste koers afgel. 12 mnd,
iw inventariswaarde. AD nieuwsMedia
Bron koersen en grafieken: vwdgroup:
GRONDSTOFFEN
naam 19:31 uur +/-
Dutch Natural Gas 15,90 -0,03 -0,19
Dutch Power 37,95 -0,10-0,26
LME Copper Cash 5795,00 15,00 0,26
London Brent Oil 47,63 0,75 1,60
London Gold 15.00 1211,05 -0,85 -0,07
Platina-ie maand896jïÖ7WLMÜM
Sugar - ICE US Roll 13,44 -0,12 -0,88
Zilv. $-c./ons Lond. 15,51 0,29 1,91
Hoe beter de economie draait,
hoe meer volwassen mannen er
dood gaan. Ze leven ongezon
der, sporten minder en veronge
lukken vaker in het verkeer. Het
opmerkelijke verband blijkt uit
een grote Duitse studie, waar
ook twee Nederlandse weten
schappers aan meededen.
David Bremmer
Bonn
ILLUSTRATIE MARKREIJNTJENS
—Maarten Lindeboom
