Schulden
moeras
16
PSYCHOLOGELD
Arcelor
Mittal
+1
ABN AMRO
Philips
STRIJD OM HET WINKELSCHAP
Rijkdom leidt vaak tot meer rijkdom.
Met geld kun je immers geld verdie
nen. Bijvoorbeeld door het te beleg
gen of pandjes te kopen en die te verhuren.
En wie een vette bankrekening heeft, kan
slimme adviseurs laten uitzoeken hoe hij zo
min mogelijk belasting betaalt. Het omge
keerde is helaas ook waar: schuld leidt vaak
tot meer schuld. Onder meer omdat de in
cassokosten in Nederland zo hoog zijn, dat
kleine schulden gemiddeld 2,5 keer over de
kop gaan. Wie eenmaal in de rode cijfers
staat, zakt daarom vaak snel weg in het
schuldenmoeras.
waardoor schulden vaak een sneeuwbal
effect hebben. De psychologische impact
van nieuwe schulden wordt kleiner als ie
mand al diep in het rood staat. Concreet: het
verschil tussen 0 en 1.000 euro schuld voelt
groter dan dat tussen 9.000 en 10.000 euro
schuld. En als je al 73.521 euro schuld hebt,
maakt die 1.000 euro extra nog minder uit.
Nieuwe schulden belan
den dan op de grote
hoop. Sommige schul
denaren hebben geen
idee meer hoe groot die
hoop is.
De impact
van verlies
vlakt af
naarmate
je schuld
groter is
is te vinden in het feno
meen 'verliesaversie',
ontdekt door de ge
dragseconomen Daniel
Kahneman en Amos
Tversky. Uit allerlei ex
perimenten blijkt dat we het erger vinden
om te verliezen dan dat we gelukkig worden
van winnen. Kahneman en Tversky bere
kenden zelfs dat we verliezen twee keer zo
vervelend vinden als dat we gelukkig wor
den van winnen. Een testje: zou je meedoen
aan de volgende weddenschap? Als het kop
is, verlies je 100 euro. Als het munt is, win je
150 euro. Uit angst 100 euro te verliezen be
danken de meeste mensen voor dit wedje.
Typisch gevalletje verliesaversie.
Verliesaversie weerhoudt ons er in eerste
instantie ook van om schulden te maken.
Schulden maken doet pijn. Maar, en daar zit
het probleem, onze pijn wordt bij grotere
verliezen wel iets groter maar niet heel erg.
De impact van het verlies vlakt af naarmate
je schuld groter wordt. Bij winst speelt ove
rigens hetzelfde mechanisme: de invloed
van winsten neemt af naarmate iemand
meer heeft. Oftewel, een miljonair die
10.000 euro wint is daar minder blij dan ie
mand in de bijstand.
Bedrijven en overheden hopen schulde
naren in beweging te krijgen door de
schuld fors te verhogen met allerlei incasso
kosten. Dan gaan ze wel betalen! Experi
menten uit de gedragseconomie vertellen
ons dat dat geen enkele zin heeft. Maar
helaas, een nieuw inzicht leidt niet altijd
tot ander gedrag.
et licht tril
lende han
den schenkt
ondernemer
Joris Pais (31,
wit over
hemd, drie-
dagenbaardje) zijn sportdrank
Sawy in plastic borrelglaasjes. Die
serveert hij aan de juryleden die
achterover hangen in zes verschil
lende oude leren leunstoelen op
een vintage Perzisch tapijt.
„Als fanatieke sporter heb ik me
er altijd over verbaasd dat er geen
écht gezonde sportdrankjes zijn",
begint Pais. „Sawy bevat geen rot
zooi, zoals toegevoegde suikers en
conserveringsmiddelen." De jury
leden, onder wie de commercieel
directeur van Albert Heijn, knik
ken goedkeurend. De sportdrank
brouwer is een van de onderne
mers die in een hip Amsterdams
bedrijfsverzamelgebouw hun pro
duct mogen voordragen aan Albert
Heijn. In een Dragons Den-achtige
competitie kiest de jury uit zo'n
honderd inzendingen de winnaar.
De hoofdprijs: schapruimte bij de
grootste super van Nederland, een
investeringsbudget van 250.000
euro en coaching om de productie
op te schalen.
Deuropen
De tijd is voorbij dat de super
markt een zo goed als onneembare
vesting was voor ondernemers
met een nieuw product. Supers
zetten de deur steeds verder open
voor kleine leveranciers. In de
schappen verdringen nieuwko
mers langzaam maar zeker de be
kende merken.
„Sinds 2013 daalt het marktaan
deel van de tien grootste levens
middelenproducenten (waaronder
Unilever, Douwe Egberts, Coca-
Cola, FrieslandCampina en Nestlé,
red.) gestaag", zegt directeur
Sjanny Beekveld van marktonder
zoeksbureau IRI Resarch. „Kleine
spelers winnen terrein. Kijk maar
naar de plek die Tony Chocolonely
en Johnny Doodle hebben verwor
ven in het chocoladeschap. De op
mars van lokale bieren is ook een
goed voorbeeld." Gevestigde mer
ken als Verkade en Heineken voe
len daar de gevolgen van.
Dat bevestigt Albert Heijn, met
ruim 950 winkels de grootste su
permarktketen van Nederland.
Een initiatief als de Product Pitch
levert de inkopers en marketeers
van die keten niet alleen gratis in
spiratie op. AH werkt de laatste ja
ren serieus aan meer diversiteit in
het assortiment, zegt commercieel
directeur Marit van Egmond.
„Onze klanten vragen om
nieuwe producten; zij willen ver
rast worden. De grote traditionele
A-merken hebben de kans om te
innoveren en met nieuwe produc
ten te komen echter laten liggen."
Zout en suiker
Zo hebben de grote levensmidde
lenproducenten volgens haar na
gelaten om in te spelen op de ge
zondheidstrend. „Zij hadden grote
stappen moeten zetten, maar zijn
niet verder gekomen dan het ver
minderen van de hoeveelheid zout
en suiker in hun producten. Veel
nieuwkomers draaien het om: zij
beginnen met nul. Met recepten
zonder suiker en zout."
9GCCCGC
Er gebeurt echter ook iets in ons hoofd
Een verklaring hiervoor
Reageren? economie@persgroep.nl
O
In Amsterdam
eindigde het
staalconcern
gisteren boven
aan het rijtje
stijgers.
donderdag 29 juni 2017
GO
De NFLI heeft
namens de Ne
derlandse Staat
65 miljoen bank
aandelen ABN
AMRO verkocht.
In de MidKap
waren de tech
nologiebedrijven
opnieuw de ge
beten hond.
m
Het techbedrijf
gaat de komende
jaren voor maar
liefst 1,5 mijard
euro eigen aan
delen inkopen.
o
veroveren de
supermarkt
Annemieke van Dongen
Amsterdam
Neem plaats op
de sofa van Irene
van den Berg. Zij
analyseert elke
week ons econo
misch gedrag.
