ZEELAND GEBOEKT
lAJIU»
Presentatie: Turbulente
Tijden in Zierikzee
Zesde avond van de
Poëzie in Groede
Er werd
wel eens
gelogen
ZEELAND 25
Theo Raats uit Kattendijke is zelden lang van stof. Korte tot zeer korte
verhalen vormen zijn handelsmerk. Meestal met een knipoog
nTTf
Aangenaam: Theo Raats.
Dat gevoel overheerst na
het lezen van de verhalen
bundel 'Celeste Zalighe
den'. Een boek met korte
tot zeer korte verhalen, waarin we al
lerlei facetten uit het leven van schrij
ver Theo Raats op een vaak amusante
wijze krijgen voorgeschoteld. Achterop
het boek citeert hij met kennelijke in
stemming Bob den Uyl (2930-2992),
één van de bekendste Nederlandse ver
halenschrijvers: 'Een verhalenbundel
is een roman waar de vervelende stuk
ken zijn uitgelaten'.
Het woord 'celeste' uit de titel bete
kent 'hemelse'. Het is de tweede verha
lenbundel van Theo Raats (1947). Vorig
jaar verscheen zijn eerste: 'De onvermij
delijkheid der dingen'. Bij de toenma
lige presentatie vertelde hij hoe hij vanaf
2005 twee jaar lang elke zondag een
ZKV - Zeer Kort Verhaal - had voorgele
zen op Omroep Zeeland. Zo kreeg hij de
slag te pakken. Raats is verder bekend als
dichter, van 2013 tot 2015 was hij stads
dichter van Middelburg.
In 'Celeste Zaligheden' zijn 85 verha
len opgenomen. Op een totaal van 222
pagina's zegt dat meteen veel over de
lengte van de verhalen. Eén, vaak ander
half of twee pagina's. Er is een uitschie
ter: 'Andy', het verhaal over de Ameri
kaanse Vietnam-deserteur die een
schuilplaats vindt bij de jonge Theo
Raats en zijn moeder. In de 25 pagina's
die het verhaal telt krijgt het begrip 'bad
trip' een zeer realistische invulling.
Andy denkt zelfs over water te kunnen
lopen.
Je kunt het boek ook lezen als een
puzzel: elk verhaal levert een stukje
Theo Raats op. We leren best veel over
hem. Opgegroeid is 's-Heerenhoek
heeft hij een katholieke achtergrond. Te
genwoordig woont hij in Kattendijke.
Zijn vader was politieman en overleed
RMVliM
in 1951 op 36-jarige leeftijd toen Theo
zelf nog maar 4 was. Zijn jongste broer
Daniël reed zich op 15 augustus 2979
dood tegen een vrachtwagen. Hij heeft
als ploegbaas gewerkt bij een alumini-
umfabriek in Vlissingen-Oost.
Raats heeft een roman geschreven, die
hij niet heeft laten uitgeven. De titel is
'De klarinetspeler' (pagina 263), maar
mogelijk ook 'Daniël' (pagina 67). Hij
beschouwt zijn roman als mislukt (pa
gina 164): „Een aangrijpend relaas over
een levenslang oorlogstrauma. Zo onge
veer moest het gaan worden. Het was
me gelukt precies het tegenovergestelde
te bereiken zonder dat ik er iets tegen
had kunnen doen. Misschien was het de
zee. Steeds weer de zee, waar ik nooit los
van kom en die er altijd weer in slaagt
mijn gedachten mee te nemen." Op de
korte baan voelt Theo Raats zich thuis.
Een beetje 'tongue-in-cheek' met een
bevrijdende vleug zelfspot. Lees het ver
haal over het repareren van de door zijn
echtgenote zo gewenste koekoeksklok:
„'Koekoek-ping... koekoek-ping', riep
het vogeltje en trok schaterend het
deurtje achter zich dicht. Ik keek vijan
dig naar de klok. 'Hij doet het', jubelde
mijn vrouw. 'Niks ervan', zei ik bokkig.
'Hij doet koekoek-ping in plaats van
ping-koekoek. Hij lult achterstevoren.
Laten we hem weggeven aan iemand
waar we allebei een hekel aan hebben."
Overigens: diezelfde echtgenote, Saar
den Hollander, heeft een aantal verha
len van illustraties voorzien.
Gaandeweg komen er heel wat schrij
vers voorbij. De vergeten Joop Waas
dorp (1917-1988). En Driek van Wissen
(1943-2010) wordt geciteerd: 'Een goed
boek is voedsel voor de geest'.
Theo Raats:
Celeste
Zaligheden
Hoe leefden de mensen in
Zierikzee, zo'n vijfhon
derd jaar geleden? Dat valt
te lezen in het boek 'Turbulente
Tijden, zorg en materiële cultuur
in Zierikzee in de 16e eeuw'. Het
rijk geïllustreerde boek wordt
donderdag 15 juni om 16.00 uur
gepresenteerd in het stadhuis
museum van Zierikzee.
Katie Heyning uit Middelburg is
de auteur van het boek (Uitgeve
rij Verloren, 35,- euro). Sinds 1998
is zij conservator kunst, kunst
nijverheid en historische voor
werpen van het Koninklijke
Zeeuwsch Genootschap der We
tenschappen. Ook was ze redac
teur van het tijdschrift 'Zee-
land'en beeldredacteur van di
verse Zeeuwse geschiedeniswer
ken.
'Turbulente Tijden' is voor een
belangrijk
deel geba
seerd op on
derzoek in het
Zierikzeese
weeskamerar
chief. Dat ar
chief is vergeleken met de meeste
andere steden in Nederland goed
bewaard gebleven. Boedelinven
tarissen, rekeningen en persoon
lijke papieren geven een beeld
van het leven van de elite: zorg,
onderwijs, kleding en inrichting
van winkels en woonhuizen.
Groede is weer even het
poëtische centrum van
Zeeland. Zaterdag 17 juni
wordt daar in Galerie De School
de zesde editie van De Avond van
de Poëzie gehouden. De dichters
Joost Baars, Vicky Francken,
Onno Kosters en Lieke Marsman
dragen voor uit eigen werk. Het
duo Krapuul zorgt voor de mu
ziek.
Joost Baars was in maart in het
televisieprogramma VPRO Boe
ken te gast, om te praten over zijn
debuutbundel 'Binnenplaats'.
Vicky Francken debuteerde on
langs bij De Bezige Bij. Onno
Kosters is naast dichter en verta
ler ook Gildemeester van het
Utrechts Stadsdichtersgilde.
Lieke Marsman won met haar
debuut 'Wat ik mezelf graag
voorhoud' onder meer de C.
Buddingh'-prijs 2011. Joost Baars
en Vicky Francken zijn genomi
neerd voor de C. Buddingh'-prijs
2017.
Galerie De School is te vinden op
Schuitvlotstraat 13 in Groede. Inloop
vanaf19.30 uur, entree 9,-. Reserve
ren via: groedeliterair@zeelandnet.nl
Herman
Leenders
Landlopen
Zeeuwse schrijvers
Dit jaar heb ik hem voor het
eerst helemaal niet ge
hoord, niet thuis, niet on
derweg, de koekoek, de meest wel
kome migrant. Nog maar betrek
kelijk kort geleden was het een
even vanzelfsprekend als verruk
kelijk geluid,
en nu die
trieste stilte,
vanwege de
gecompli
ceerde biolo
gie van deze
vogel waar
schijnlijk
voorgoed.
Straks vliegt
hij alleen
nog rond in
de poëzie,
bijvoorbeeld
de poëzie van Herman Leenders
(geb.t96o), momenteel de onoffi
ciële stadsdichter van Brugge. Zijn
'Koekoek' vinden we in de bundel
Ogentroost (1992). De dichter ver
langt naar de 'grijze roep', 'de holle
klank van weemoed/ als van wind
in een lege fles.'
Dat is mooi gezegd, zoals Her
man Leenders al heel zijn literaire
loopbaan, in 1982 begonnen met
Mijn landschap, de dingen mooi
weet te zeggen. Dat debuut had een
tekenende titel: het landschap is
een van de grote onderwerpen van
deze auteur, een beetje vanwege
zijn naam en vooral vanwege zijn
werk een kruising tussen Herman
de Coninck en Ed Leeflang. Zijn
landschap is vooral het grensge
bied, het Vlaanderen meteen achter
Zeeuws-Vlaanderen, de omstreken
van Maldegem, opgeroepen in het
autobiografische prozaboek Het
mennegat (1994), met plaatsnamen
als Blakkeveld, Helle, Mollevijver,
Galgenakker. Uiteraard gaat hij de
grens soms over. Hij fietst op de dij
ken tussen Sluis en Cadzand, en be
schrijft weer mooi wat hij te zien
krijgt: 'De blokjes goud liggen in
het veld onder een blauwe hemel.'
Over zijn naaste omgeving heeft
hij trouwens tegenstrijdige gevoe
lens. 'Dat land van kot en kavel/ Be-
ton- en hinderpalen Mijn dui-
venkotland/ Mijn varkensstront-
land/ Mijn rolluikenland Dro
menland/ Dwingeland', lezen we
in een lang gedicht uit Dat is wij
(2013). Gelukkig kan hij uitwijken,
naar de duinen, naar de zee, naar
Zeeland. In het gedicht 'Schouwen-
Duiveland' uit Landlopen (1995)
heeft hij het over zijn vogelwaarne
mingen daar: 'Kluut gezien, strand-
lopers, mantelmeeuwen./ Er werd
wel eens gelogen. Een dwaalgast/
kwam de dag wat spannender ma
ken./ De zee glinsterde. Je had de
zon in je ogen./ Het perfecte alibi
voor poëzie.' Maar de koekoek, de
koekoek, met geen ornithologische
fraude haal ik hem meer terug.
maandag 12 juni 2017
PC
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Zeer korte zaligheden
Jan van Damme
Theo Raats tijdens de presentatie van zijn bundei 'Celeste Zaligheden', fotocarelbruring
Theo Fssfs
Uitgeverij Liverse
222 pagina's
19,95 euro
Krapuul.
Herman
Leenders (1960)
Mario Molegraaf
