Schemerzone tussen Cuba en VS
EUWS 11
c?
Als ik nu een
telefoontje
krijg dat een
vliegtuig
onderweg
is, dan
kunnen we
adequaat
reageren
V
AX
AXj
staan in een grotere groep dan ge
bruikelijk te bidden. De meesten
gaan in gebed op het sportveld, dat
niet te zien is, maar een paar gevan
genen blijven binnen. Ze hebben
lange baarden en dragen broeken tot
boven de enkels, zoals hun geloof
voorschrijft, en knielen naast tafels
vol piepschuimbakjes waarin gevan
genbewaarders de iftarmaaltijd ser
veren. De militairen die vanachter
het spiegelglas dag en nacht toekij
ken doen het licht uit en manen tot
stilte - tot een van de gevangenen
een geplastificeerd A4'tje omdraait:
'gebed voorbij'. Op het lijstje gebeds
tijden aan de muur streept een Ame
rikaan in camouflage-uniform een
bezinningsmoment af. Het volgende
gebed is over één uur en 18 minuten.
Voor sommige gedetineerden is
het de vijftiende ramadan in Guanta-
namo, de gevangenis die wereldbe
roemd werd vanwege marteling en
oranje uniformen. Drie van de bewo
ners zijn veroordeeld door een mili
tair tribunaal, zeven zijn aange
klaagd, maar de rest wordt nog altijd
zonder proces vastgehouden als
krijgsgevangene. Ex-president
Obama wilde af van wat hij ziet als
morele schandvlek op Amerika, die
terreurgroepen graag gebruiken in
hun propaganda. Obama probeerde
het complex te sluiten en liet gevan
genen gaan als ze volgens een speci
ale commissie niet langer een gevaar
vormen. De gevangenis is daardoor
zo leeg dat bezoekers kunnen rond
wandelen in een verlaten cellenblok
waar de sporen van protest nog zicht
baar zijn op het plafond: bewakers
werden er geregeld besmeurd met
een mix van urine, ontlasting en
braaksel. ('Het is ontsmet, maar het
gaat er niet af.')
Maar sluiting is van de baan onder
Donald Trump. In zijn verkiezings
campagne beloofde hij het kamp juist
weer vol te stoppen met 'bad dudes',
mogelijk ook terreurverdachten van
eigen bodem. Sinds zijn inauguratie
wordt gewerkt aan een presidentieel
decreet dat volgens gelekte concep
ten het leger opdraagt eventuele
IS-gevangenen over te brengen naar
Guantanamo. Na een golf aanslagen
in het Westen is het gevangenkamp
dat het symbool werd van mensen
rechtenschendingen, plots weer ge
woon een middel in de strijd tegen
terreur: in Groot-Brittannië gingen
na de aanslagen in Londen en Man
chester stemmen op om een verge
lijkbaar detentiecentrum voor ge
vaarlijke extremisten in te richten.
Voor de zekerheid
Een officieel besluit heeft Trump nog
altijd niet genomen, maar de com
mandant van de marinebasis waar
het kamp ligt, bereidt zijn troepen
voor de zekerheid alvast voor op de
eventuele komst van nieuwelingen.
„Als ik nu een telefoontje zou krijgen
dat een vliegtuig onderweg is, dan
kunnen we daar adequaat op reage
ren", zegt admiraal Edward
Cashman. Zijn troepen oefenden in
de afgelopen weken de aankomst van
een nieuwe gevangene. Cashman:
„We hebben nu plaats voor ongeveer
200 extra gedetineerden. In de prak
tijk waarschijnlijk wat minder,
afhankelijk van hun achtergrond en
specifieke veiligheidsmaatregelen die
nodig zijn."
Zo zijn plannen gemaakt voor het
geval een vrouwelijke terreurver
dachte naar Guantanamo Bay wordt
gestuurd. IS-strijders worden hoe dan
ook niet gemengd met de huidige be
woners, zegt luitenant-kolonel Gaba-
vics, de commandant van de bewa
kers. Hij werkt vanwege Trumps cam-
pagnewensen ook aan het toekomst-
bestendig maken van de gevangenis,
die ooit gebouwd is als tijdelijke voor
ziening. Bewakers wonen in vervallen
barakken. Gabavics heeft om nieuwe
huisvesting verzocht. Een nieuwe me
dische afdeling is in aanbouw. „We
denken ook na over faciliteiten voor
gevangenen die ouder worden", ver-
telt de kolonel. De oudste gedeti
neerde wordt deze zomer 70. „Of de
deuren breed genoeg zijn voor rol
stoelen bijvoorbeeld."
Gekeerde kansen
De gevangenen weten heel goed dat
hun kansen om Guantanamo ooit
nog te verlaten, gekeerd zijn, zegt de
Jordaans-Amerikaanse 'cultureel ad
viseur' van Guantanamo Bay, die
zichzelf om anoniem te blijven Zaki
noemt. „Verkiezingsdebatten, de uit
slag; ze hebben alles gevolgd. Zaten
vastgelijmd aan de tv." Dus hebben
ze Trump ook horen zeggen dat hij
geen terreurverdachte meer wil laten
gaan. 'Humeurig', zo beschrijft kolo
nel Gabavics de stemming in de eer
ste dagen na de verkiezingsdag. Vrij
latingen zijn opgeschort, terwijl vijf
mannen al toestemming hadden om
te vertrekken. Maar de cultureel advi
seur stelt dat ze nog altijd hoop heb
ben. „Omdat er nog steeds geen be
sluit is genomen. En ze weten dat
presidentskandidaten wel vaker din
gen roepen die uiteindelijk niet ge
beuren." Volgens Gabavics gedragen
ze zich voorbeeldig. „We hebben op
dit moment een heel meegaande po
pulatie." Zelfs 'een paar' hongersta
kers die weigeren te eten uit protest
tegen hun detentie, hoeven niet vast
gebonden te worden als ze sondevoe
ding krijgen, volgens de dokter.
Voorheen mochten journalisten de
speciale voedingsstoel zien waarin ze
destijds vastgebonden werden, maar
die blijft nu uit zicht. De dokter leidt
rond in het ziekenhuis, maar alleen
om te verzekeren dat de gevangenen
uitmuntende medische zorg krijgen,
met respect voor hun religieuze over
tuigingen. Zelfs als ze tegen hun zin
gevoed worden via een slang in hun
neus. Tijdens de ramadan, zegt de
dokter, wordt dwangvoeding met
vanillesmaak toegediend na zons
ondergang.
SURREALISTISCH
zaterdag 10 juni 2017
11
i
1 i i
XX
1 p i
—Admiraal Cashman
Windmill Beach, heet
het beste strand van
Guantanamo Bay. Er is
een barbecue waar ma
trozen in hun vrije tijd
bier drinken, vlees gril
len en luid meebrullen
met Spaanstalige hits.
De lucht wordt er
's avonds prachtig
paars, en het schelpen-
strand is omringd door
grillige rotspartijen. Met
daarbovenop prikkel
draad en wachttorens.
Guantanamo Bay is een
surrealistische mix van
marinebasis, Caribische
badplaats en gevangen
kamp waar foltering
normaal was. De basis
ligt op Cuba, maar wel
achter een mijnenveld
en een hermetisch ge
sloten hek. In uiterlijk
lijkt het een Ameri
kaanse suburb. Er is
een uitgedroogde golf
baan, een McDonalds,
een souvenirwinkel met
Guantanamo Bay-knuf-
fels en een paintball-
centrum dat Ground
Zero heet. Elke ochtend
om 08.00 uur klinkt
over de hele basis het
Amerikaanse volkslied.
Ergens in deze geogra
fische schemerzone
tussen Cuba en Ame
rika staat de beruchte
ClA-gevangenis waar
onder anderen de man
die gezien wordt als het
brein achter 9/11 vastzit,
Khalid Sheikh Moham
med. Vrijwel niemand
weet waar precies.
De basisschool voor
ruim honderd kinderen
van militairen die hier
opgroeien, staat ver
derop. Guantanamo Bay
is een geweldige plek,
zeggen hun ouders: su-
perveilig. Maar jonge
militairen veranderen
hier in hunks, chunks of
drunks: meer dan bo
venmatig sporten, eten
en drinken is er niet te
doen. Alle voorraden
worden vanuit Florida
aangevoerd per boot,
dus als de pizza op is,
kan het een week of
twee duren tot er weer
pepperonipunten ver
krijgbaar zijn. Er is een
Tikibar, en wekelijks een
filmavond in de buiten
bioscoop, waar een iro
nische waarschuwing in
beeld verschijnt: „Zorg
dat dit een gezinsvrien
delijke plek blijft."
