9
Ze raakte in de ban
van de verhalen van
die mensen. Het liet
haar niet meer los
Ze hebben het haar allemaal wel
een keer gezegd. Vrienden, fa
milieleden, het ministerie van
Buitenlandse Zaken: allemaal
maakten ze zich zorgen.
„Yvonne had al lang moeten vertrekken
uit Libië", vertelt Elisabeth van der Steen
hoven, die haar al jaren kent. „En dat wist
ze zelf ook. Maar ze wilde haar vrienden
niet verraden."
Twee weken zit Yvonne Snitjer nu in een
cel in Libië. Ze werd aangehouden toen ze
foto's maakte van ongeregeldheden in Tri
poli. Het ministerie van Buitenlandse Za
ken probeert haar voor zover mogelijk bij
te staan: Libië is een van de meest chaoti
sche landen ter wereld. Maar als het er zo
gevaarlijk is, wat deed de alleenstaande
Nederlandse er dan? En waarom nam ze
zulke grote risico's?
Bevlogen
Snitjer begint haar loopbaan in 2000 bij
het Rode Kruis, waar ook haar echtgenoot
werkt. „Een enorm bevlogen vrouw, altijd
bezig om mensen te helpen", zegt oud-col
lega Merlijn Stoffels. En haar hulpvaardig
heid blijft niet beperkt tot kantooruren.
Haar woning in Alphen aan den Rijn, waar
ze eerst samen met haar man woont,
wordt na hun scheiding steeds meer een
opvanghuis voor mensen in nood. „Er
woonden altijd mensen bij haar in huis",
vertelt haar vriendin Jeanette Borger. „Ik
zocht een keer onderdak voor een Poolse
kennis: nou, die was meteen welkom. Een
vergoeding hoefde ze niet."
In 2011 komt Libië in haar leven. Snitjer
leidt voor het Rode Kruis de opvang van 25
Libiërs die tijdens de revolutie gewond
zijn geraakt en in Nederland mogen her
stellen. „Daar gebeurde iets", zegt oud-col
lega Stoffels. „Ze raakte in de ban van de
verhalen van die mensen. In korte tijd ont
wikkelde ze een enorme voorliefde voor
Libië. Het liet haar niet meer los. Ook in
tern begon ze veel aandacht te vragen voor
Libië. Ze ging erin op."
Snitjer brengt al snel haar eerste bezoek
aan het land, dat een nieuwe toekomst
zoekt na de val van leider Khadaffi. Ze
maakt er vrienden, stelt haar huis in
Alphen open voor Libische vluchtelingen.
„Ze konden allemaal bij haar terecht", ver
telt Van der Steenhoven, directeur van een
hulporganisatie in de regio. „Ze hielp die
mensen met haar laatste centen." Snitjer
vindt dat Libië te weinig aandacht krijgt:
ze bestookt Kamerleden met tweets over
de situatie in het land. Alleen al WD-
Kamerlid Han ten Broeke stuurt ze er der
tig. Ze wil een ontmoeting, maar die komt
er niet.
Daar blijft het niet bij. De Alphense ont
wikkelt het idee om in de Libische hoofd
stad Tripoli een educatief centrum op te
zetten, waar ze Libiërs met verschillende
achtergronden wil helpen met traumaver
werking. Ze schrijft een eerste plan, een
document van dertig kantjes, dat ze deelt
met vrienden en kennissen. „Ik begreep
het niet zo goed", zegt vriendin feanette
Borger. „Maar zij was er helemaal vol van.
Ze wilde maar één ding: naar Libië." Een
andere Alphense kennis, Adrie den Her
tog: „Ze was er zo fanatiek over dat ik een
beetje afstand nam. Waarom zou je alles
opgeven om naar zo'n levensgevaarlijke
plek te gaan?"
Dat vraagt het ministerie van Buiten
landse Zaken zich ook af. Een woordvoer
der van het ministerie wil er niet op in
gaan, maar betrokkenen bevestigen dat
Buitenlandse Zaken de Alphense diverse
keren heeft gewaarschuwd: ga niet alleen
in Libië wonen. Drie jaar na de val van
Khadaffi wordt het land geteisterd door
een stammenstrijd, milities verdienen ka
pitalen met het kidnappen van westerlin
gen. Van der Steenhoven, zelf ook actiefin
Noord-Afrika: „We hebben het haar alle
maal afgeraden, ik ook. Ik deel haar belang
stelling voor de regio, maar ik zou het
nooit hebben gedaan. Veel te gevaarlijk.
Zeker voor een westerse vrouw."
In 2015 is haarvertrek definitief. Ze ver
koopt haar huis in Alphen en verhuist naar
Tripoli, waar ze een bescheiden flat betrekt
in de wijk Znata. „Amper meubels, geen
airco en geen tv", vertelt Yaseen El Kanuni,
een Libische vriend van Snitjer. Vanuit het
appartementje begint ze haar gedroomde
educatieve centrum, 'Al Eureka', waarmee
ze bijeenkomsten organiseert in cafés of
bij mensen thuis. Zeko Reko Obaid, een
Libische fotograaf, bezoekt een van de eer
ste workshops in 2016, in een zaaltje boven
een restaurant. „Het was niet druk, hoog
uit twintig mensen", vertelt hij. „Yvonne
vertelde over hoe mensen van verschil
lende achtergronden bij elkaar kunnen ko
men. Hoe we het verleden achter ons kun
nen laten. Ik vond het heel mooi."
Knullig
Volgens vriendin Elisabeth van der Steen
hoven zijn de workshops van Snitjer
'knullig, maar belangrijk'. „Juist op heel
kleine schaal kunnen mensen van ver
schillende achtergronden weer bij elkaar
komen. Door te praten over hun verdriet,
hun ervaringen. Een burgeroorlog los je
niet alleen op met grote ingrepen, maar
ook met heel kleinschalig werk op de
grond. Dat deed Yvonne. Misschien niet
heel professioneel, maar wel waardevol."
Hoewel het gevaar per dag toeneemt,
kidnaps en aanslagen aan de orde van de
dag zijn, is Snitjer gelukkig. 'Ik denk dat ik
op dit moment de meest gelukkige vrouw
op aarde ben', schrijft ze in maart op Face-
book. Maar ze heeft ook moeilijke momen
ten, vertelt vriend El Kanuni. „Ze was te
leurgesteld dat ze weinig hulp kreeg uit
Nederland. Overal waar ze aanklopte, bleef
de deur dicht." Snitjer beseft bovendien
wel degelijk hoe groot het gevaar is, zegt
Van der Steenhoven. „Maar ze wilde niet
weg. Uit solidariteit met alle Libiërs die
niet weg konden."
Op vrijdag 26 mei gaat het mis. 's Och
tends schrijft Snitjer op Facebook over ge
vechten in de buurt van haar flat. Ze sug
gereert dat ze die dag een vreedzaam pro
test wil organiseren, waarbij mensen stil
een boek gaan lezen om te protesteren te
gen het geweld. Of ze dat ook doet, is on
duidelijk. Om 21.30 uur 's avonds wordt ze
voor het laatst gezien in café Roma, in het
oude centrum van Tripoli.
Alarm
Twee dagen later slaan haar Libische vrien
den alarm, omdat Snitjer haar telefoon niet
meer opneemt. Tientallen Libiërs vragen
via sociale media om aandacht voor haar
vermissing.
In Nederland wachten haar vader, fami
lie en vrienden op nieuws. Dat komt vijf
dagen na haar verdwijning: de Libische au
toriteiten laten Nederland weten dat Snit
jer is gearresteerd. Omdat ze opnames
maakte van een gevecht in de stad. Haar
vriend El Kanuni zegt inmiddels kort tele
fonisch contact met haar te hebben gehad.
„Ze hebben haar eerst ondervraagd over
die opnames, daarna over allerlei andere
dingen: haar visum, haar autopapieren.
Dagenlang."
Voor het ministerie van Buitenlandse
Zaken is de kwestie ingewikkeld. De con
tacten met de nieuwe Libische regering
zijn beperkt en de Nederlandse ambassade
is nog altijd gesloten.
Na een week vol onderhandelen slaagt
een lokale Libische medewerker van de
ambassade er afgelopen donderdag in om
Snitjer te bezoeken in de gevangenis in
Tripoli. Het ministerie wil niet veel kwijt
over het bezoek. „Maar we doen alles om
haar zo goed mogelijk bij te staan in deze
ingewikkelde situatie", zegt een woord
voerder.
Van der Steenhoven is opgelucht: arres
tatie is in elk geval beter dan ontvoering.
„Wat ze heeft gedaan, was onverstandig",
zegt ze. „Het is natuurlijk heel bijzonder
dat Yvonne haar leven riskeert om mensen
te redden, en ze heeft in Libië ook heel veel
harten veroverd. Eigenlijk is het een won
der dat het niet eerder fout is gegaan."
zaterdag 10 juni 2017
—Merlijn Stoffels, oud-collega
A Yvonne Snitjer zit vast in een cel in de
Libische hoofdstad Tripoli.
