Mijn moeder heeft mij
geleerd dat ik belangrijk
moet zijn, en strijdbaar'
verliefd zijn geworden op jeugd. Dood
wordt tegenwoordig in onze beschaving
als nederlaag beschouwd. Vandaar ook
die hysterische drang om onszelf op 85-
jarige leeftijd nog steeds als pubers te kle
den. Jeugd is een afgod. Maar als we niet
meer accepteren dat we ouder worden,
weten we straks helemaal niet meer hoe
we met overlijden om moeten gaan. Ter
wijl dat een essentieel onderdeel van het
bestaan is. Het klinkt raar, maar als zoon
van een slager was ik omringd met dood.
Daardoor kan ik er nuchterder en norma
ler mee omgaan dan velen. Maar door alle
middelen die we tot onze beschikking
hebben en door ijdelheid en frustratie
gaan we voor god spelen om de boel te
rekken. Ik ben nog steeds woest op me
zelf om de laatste drie maanden die mijn
moeder heeft moeten meemaken. Ont-
erend dat ze dat heeft moeten doorstaan."
„Zeker. Ik heb op papier gezet wat ik wel
en niet wil. Ook heb ik getekend voor
orgaandonatie. Ik heb mij goed laten
informeren door dokters en huisartsen
en zij hebben mij ervan doordrongen dat
we in verband met mogelijk misbruik
zeker niet makkelijk met het levenseinde
moeten omgaan. In dat licht zijn de be
zwaren uit gelovige hoek niet onlogisch.
We moeten de dood niet economisch
maken, dat zou schandalig zijn. Zo van:
'Na mijn skivakantie en vlak voor dat
feest heb ik wel tijd voor de euthanasie
van mijn moeder. We mikken op die en
die dag en zetten het alvast in de agenda'.
Vreselijk. Alle denkbare vormen van mis
bruik moeten worden uitgebannen. Dan
ben ik voor het recht op zelfbeschikking."
„Ik heb lang gewacht met mijn coming-
out omdat ik wist dat de reactie heftig
zou zijn. Mijn moeder was met haar voor
liefde voor toneel ruimdenkend. Aan de
andere kant was ze een slagersvrouw uit
een kleine stad die niet bepaald modern
was. Mensen waren niet hoog opgeleid.
Als het in mijn jeugd over homo's ging,
kwamen er altijd vulgaire grappen aan
te pas. Ze werden uitgelachen of er was
sprake van walging. Veel homo's die ik
kende, hebben zelfmoord gepleegd. Ik
heb mijn moeder tijd gegeven om aan het
idee te wennen. En langzaam maar zeker
accepteerde ze het. Toen mijn vriend
René en ik ons als eerste Vlaamse homo
koppel in 1996 officieel lieten registreren,
zei ze wel: 'Hè, waarom moet jij nu weer
de eerste zijn?' Ik antwoordde: 'Omdat jij
mij zo hebt opgevoed. Je hebt mij geleerd:
je moet belangrijk zijn, je moet strijdbaar
zijn.' Later heeft ze zich nog als een tij
gerachtig moederdier opgeworpen als
homoactiviste toen ik door dat huwelijk
allerlei scheld- en dreigkanonnades
kreeg. Mijn moeder heeft me met haar
gedrag misschien wel getraumatiseerd,
maar ik vind dat niet erg. Extreme ge
beurtenissen zijn niet alleen littekens,
ze vormen je. Bovendien: alles wat ik doe
op het toneel, heb ik aan haar te danken."
„Zeker niet. Het traditionalisme is op alle
vlakken weer aan het terugkomen. En
wat ik ook afschuwelijk vind: homohaat
wordt nu soms gebruikt om de islam mee
te slaan. Ik heb niets met geloof, ben een
religieuze ketter zo groot als een kathe
draal. Daarom vind ik homofobie in de
buurt van een voetbalstadion net zo erg
als in de omgeving van een moskee.
„Ook merk ik dat jongeren nog steeds
worstelen. Het valt me elk jaar op tijdens
de boekenbeurs in Antwerpen waar ik
met collegaschrijvers zit te signeren en
Paspoort
Tom Lanoye
Heb je iets voor jezelf geregeld?
Heb je er nooit moeite mee gehad
dat je moeder afwijzend reageerde
toen je uit de kast kwam?
Kun je anno 2017 in Vlaanderen
makkelijk zeggen: ik ben homo?
Geboren
27 augustus 1958,
Sint-Niklaas (B).
Opleiding
Studie filologie en
sociologie in Gent.
Loopbaan
Treedt vanaf 1981
op met poëzie. De
buteert in 1985 met
de verhalenbundel
Een slagerszoon
met een brilletje.
Later proza onder
meer Kartonnen
dozen (1991),
Sprakeloos (2009),
boekenweek
geschenk Heldere
hemel (2012) en
Gelukkige slaven
(2013). Schrijft ook
scenario's en is
veelvuldig vertaald.
Wint onder meer
de Henriette
Roland Holst-prijs
en de Constantijn
Huygens-prijs.
De film Sprakeloos
is vanaf donderdag
in de bioscopen.
Privé
Getrouwd met
René Los.
121 zaterdag 10juni 2017
