'Het valt me op
hoe enorm de
spirituele leegte is
'DOOR VER TE
GAAN, KAN IK HET
DEERNISWEKKENDE
LOT VAN HET
VERSCHIJNSEL MENS
BETEKENIS GEVEN'
je niets aan je nieuwe Porsche, iPhone,
je grote villa, borstvergroting of vers
aangelegde haarimplantaten. Je staat
compleet machteloos."
Daarom toont ook de film Sprakeloos -
met een voortreffelijke Viviane de
Muynck in de hoofdrol - op aangrijpende
wijze hoe een enkele bloedprop een
artistieke spraakwaterval in een paar uur
tijd reduceert tot bijna niks. Hoe herin
neringen vervagen en carrières en presta
ties plots niet meer tellen: in een van de
sleutelscènes zien we hoe de moeder
gewassen wordt door haar zoon omdat
verplegend personeel geen tijd heeft.
Voordat zij hun moeder de 'genade-
dood' gunden, hebben Lanoye en zijn
naasten jarenlang als mantelzorgers
gefungeerd. Gaandeweg het proces zien
we hoe vetes en ruzies vervlakken. Want
Lanoyes moeder was lang niet de makke
lijkste: ze vervloekte aanvankelijk zijn
seksuele geaardheid en manipuleerde
met nephartaanvallen haar familie om
haar zin te krijgen. Ook etaleert Sprake
loos hoe ellende eerst tot wanhoop, maar
later ook tot verzoening en uiteindelijk
berusting kan leiden.
„Kort na haar dood begon ik ermee. Maar
op de een of andere manier bleef het een
serie merkwaardige anekdotes over een
excentrieke vrouw uit een kleine provin
ciestad in Vlaanderen. Best lezenswaar
dig, maar niet met de diepgang die ik
wilde en die ik in mijn hoofd had. Mijn
vader zat op het boek te wachten. Ik heb
er tot op de dag van vandaag spijt van
dat hij het nooit heeft kunnen lezen. Net
zoals ik het jammer vind dat mijn moe
der nooit zal weten wat voor discussies
het boek heeft uitgelokt. Het is misschien
wel het grootste cadeau van mijn moeder:
iedereen ging over dat dilemma naden
ken. Pas toen mijn vader overleed, lukte
het mij het verhaal naar een ander niveau
te tillen. Zijn enorme liefde voor haar
- ze had hem de wereld kunnen vragen
en hij had haar de zon en het heelal erbij
gegeven - zorgden voor balans. Maakten
dat het ook een vertelling werd over
liefde, trouw en verbondenheid. En het
was voor mij tevens een kruis zetten door
een bepaalde periode van mijn leven. Ik
bedoel: het Vlaanderen uit mijn jeugd
verdwijnt, sterft uit. Buurtwinkels als
de oude slagerij van mijn vader bestaan
bijna niet meer. Kleine dorpsgemeen
schappen waar iedereen elkaar kent en
schoenmakers met horrelvoet evenmin."
„Een schrijver die over zijn leven ver
haalt, is als een neerstortende meteoor.
Kwetsbare en dierbare momenten moet
je vangen, tonen. Gaat dat te ver? Dat zou
het onderwerp van het gesprek zijn dat ik
nog met mijn moeder had willen voeren.
Het zou een moeilijke confrontatie zijn
geworden. Als ik eerlijk ben: ik zou er een
harde dobber aan hebben omdat zij een
trotse vrouw was die enorm gesteld was
op haar voorkomen. Maar ik ga ervan uit
dat ik haar tijdens een stevige discussie
zou kunnen overtuigen dat mijn keuze
noodzakelijk was uit naam van aangrij
pende kunst. Want juist daardoor kon
ik diepte geven aan het verhaal. Door zo
ver te gaan, kan ik het deerniswekkende
lot van het verschijnsel mens betekenis
geven. En tonen wat de kern van onze
beslissing is geweest om haar te laten
gaan. En de vraag oproepen: hoe kan
het dat een maatschappij die zich zo
superieur waant - met alle kennis,
wetenschap, medicijnen en verzorging -
erin slaagt veel dierbaren zo onwaardig
aan hun einde te laten komen? Ik zie dat
als een bewijs van de heersende schrik
voor de dood."
„Omdat we met z'n allen zo maniakaal
magazine 11
Je wist al snel dat je Sprakeloos
wilde schrijven, toch duurde het
jaren. Waarom?
Je beschrijft heel intieme details,
zoals het verwisselen van een luier.
Is dat kies om met iedereen te
delen?
Waarom gaan we zo krampachtig
om met de dood?
