ZEELAND GEBOEKT
Dubbele presentatie van
nieuwe Vantoortelboom
Er is vrijwel altijd
een weg omhoog
Zondagsrust
voor de haan
in Zeeland
21
In de twintig jaar dat Thom Schrijer (geb. 1937) in Zeeland woont, ontwikkelde hij
zich tot een productieve dichter. Zijn nieuwste bundel is getiteld 'Zonder
huisraad deze keer'.
Thom
Schrijer:
Zonder
huisraad
deze keer
Thom Schrijer weet het. Als je
er speciaal voor gaat zitten,
verschijnen er misschien
wel regels, maar blijft het ge
dicht uit. 'Zonder huisraad
deze keer' bevat een cyclus 'Ambachte
lijk' waarin de dichter aan het werk is.
Tenminste dat probeert hij: 'Middag en
hij weet zich, pen in de/ hand, tussen stilval
nu en die volgende/ zin, die net nog niet ge
noeg beweegt/ om vorm te vinden in een re
gel.' Kortom, het wil niet echt lukken.
Later maait de dichter het gras, 'en ineens
zijn daar die woorden,/als over zijn schou
der aangereikt.'
Dichter, vooral niet je best doen. Het
gedicht laat zich niet dwingen maar
daagt op als je even de andere kant op
kijkt. Dat is natuurlijk onbevredigend,
vooral wanneer de tijd begint te drin
gen, zoals voor Schrijer, die dit jaar zijn
tachtigste verjaardag viert. Hij debu
teerde pas in 2000 en publiceerde sinds
dien heel wat gedichten. Soms lijkt hij
daarbij zijn eigen wijze les te vergeten
en vult hij de bladzijden met zinnen die
net nog niet genoeg bewegen, met re
gels die eerder smeulen dan vlammen.
Gelukkig staat daar ook in zijn
nieuwe boek heel wat tegenover. Op
zijn best is hij misschien in een reeks
over de seizoenen. Het jaar gevolgd,
vanaf een dag dat hij nog bezig is dood
blad te ruimen maar het vroegste voor
jaar al vermoedt tot en met een dag
waarop hij ontdekt dat 'het grijs van fe
bruari' opnieuw 'in zwartkracht' is toe
genomen. Met tussendoor onder meer
een charmant junigedicht en een dege
lijk septembervers: 'de laatste akker bloot
gelegd, de trage aanloop naar het slaapge-
dwongen slapen.'
Toch is Thom Schrijer geen dichter bij
gratie van de kalender. Vooral zijn ogen
verlenen hem de woorden. De dichter
mag oud zijn, zo blijkt ook uit een paar
gedichten met titels als 'Doof, 'OsteoT-
porose' en 'Spreekuur'. Maar de dich-
tersblik blijft jong en fris. Wat hij alle
maal ziet! Fraai hoeft de aanblik niet te
wezen om toch een fraai gedicht als
'Autokerkhof te laten ontstaan. Hij
fietst langs een nieuw vakantiekamp,
zo'n treurig oord, 'witte schimmel' is de
term die valt, waarmee vermoedelijk
geen prachtig paard maar zieke zwam is
bedoeld.
Zeeland, zijn natuurlijke omgeving,
wordt in deze bundel niet vaak bij naam
genoemd, maar is steeds aanwezig, di
rect dan wel via uitvoerig beschreven
schilderijen van bijvoorbeeld Antoine
Mes.
Schrijer is de dichter van de achterpa
den, van het niet beoogde, het onge
wilde. Poëzie vinden waar die niet is ge
zocht. De dichter ziet, maar wil vooral
'niet verder zien'. Ineens zijn daar de
woorden.
Het nieuwe boek van Jan
Vantoortelboom, 'De dra
ger', krijgt twee presenta
ties in Zeeland. Woensdag 7 juni
is de schrijver aanwezig in Porgy
Bess Terneuzen (20.00 uur).
Een dag later, donderdag 8 juni,
presenteert hij zijn nieuwe ro
man in boekhandel De Drvkkery
in Middelburg om
«r Jan Vantoortel-
.U*-** M boom (1975)
iWUVWW 19.30 uur.
groeide op in
het West-
Vlaamse Elver-
dinge. Hij
woont en
werkt in Os-
senisse. In 2011 debuteerde hij
met 'De verzonken jongen',
waarmee hij De Bronzen Uil en
de Prijs Letterkunde West-
Vlaanderen won. Met zijn
tweede titel, 'Meester Mitrail-
lette', bereikte hij een groot pu
bliek: in het televisieprogramma
'De Wereld Draait Door' werd de
roman in 2014 uitgeroepen tot
boek van de maand. 'De man die
haast had' verscheen in 2015 en
won de Zeeuwse Boekenprijs.
Zijn nieuwste roman, 'De dra
ger', vertelt over Nicolas en zijn
twee jaar oudere buurjongen
Bruno. En verder: de meedogen
loze overlevingsstrijd in de na
tuur en compromisloosheid.
Hoe ga je om met een
schokkende gebeurtenis
of ingrijpend verlies? Er is
vrijwel altijd een weg uit het dal
omhoog, zo blijkt uit het nieuwe
boek 'De draad weer oppakken',
geschreven door journalist en au
teur Jeroen Kleijne.
Kleijne is ruim twintig jaar
werkzaam als freelance journa
list voor kranten en tijdschriften.
Voor het 'Psychologie Magazine'
schreef hij de interviewserie
'Overlevers'. Die interviews vor
men de basis van zijn boek 'De
draad weer oppakken'. Daarin
zijn veertien gesprekken opgeno
men over de veerkracht van de
mens na een schokkende gebeur
tenis, zoals het
overlijden van
een dierbare.
Er staat een
verhaal in met
Dennis, die zijn
vrouw en kind
verloor op de
dag van de be
valling. Wilco
vertelt in een
ander gesprek hoe hij jarenlang
ten onrechte gevangen zat. Eén
van de geïnterviewden is Henny
(55) uit Middelburg. Haar doch
ter werd seksueel misbruikt door
haar eigen opa, Henny's vader.
Hoe konden Henny en haar
dochter de draad weer oppakken?
weer
Zeeuwse schrijvers
Zomaar een dorp op Kreta,
Mochos, ergens halverwege
de azuren zee en de be
sneeuwde bergen. Op het plein
een kerk, op de gevel ervan in
grote letters: 'Agapate allilous'.
Hou van elkaar, heb elkaar lief. Ik
krijg een schok van de woorden,
Jezus' woorden uit het evangelie
volgens Johannes, 13:34. Ze zijn zo
verbluffend omdat ze indruisen
tegen ongeveer alles wat religie
vandaag de dag vertegenwoordigt.
Godsdienst lijkt immers vooral te
betekenen: sla elkaar de hersens
in. Of op zijn minst: maak elkaar
het leven zuur. En dan die verbijs
terende vermaning op de kerk
muur, hou
van elkaar,
zonder
mitsen en
maren,
punt.
Nauwe
lijks een
christen,
vrees ik,
die zich
aange
sproken
voelt door
Christus'
woorden,
in en bui
ten Zeeland. Jac. van Hattum
(1900-1981) schreef er al lang gele
den een sarcastisch gedicht over,
'Geneefse gein', oorspronkelijk op
genomen in de bundel De pot-
hoofdplant (1936), maar ook aan
wezig in Zeeuwse bloemlezingen.
De specialisten herinneren zich de
man en zijn werk vooral nog om
dat hij een vroege homodichter
was, steeds minder verhuld. Op
zijn naam staar bijvoorbeeld de
'Ballade van de oude flikker' en het
aanstekelijke 'Glazenwassers'
waarin hij strofenlang jubelt over
'die stoere blue-jeans-jongens' op
ladders, 'des zomers schoonste en
taaiste ongerief.
Zijn situatie maakte hem extra
gevoelig voor vooringenomenhe
den. Vandaar 'Geneefse gein',
waarin deze Fries zich opwindt
over een krantenbericht dat hij
aanhaalt: 'In sommige dorpen in
Zeeland is het verboden, in ver
band met de zondagsheiliging, 's
zondags de haan bij de kippen te
laten.' De aanleiding is, geloof ik,
een stuk interessanter dan het
ruim dertig regels voort rijme
lende gedicht vol schimpscheuten
op de Zeeuwen die veel te goed
hebben geluisterd naar Calvijn, de
bekrompen religieuze reformator
uit Genève: 'Ach, haantje-van-
Calvijn/ op weeuwenaarse zoden,/
ook jij moest de dupe zijn/ van 's
Heren tien geboden.'
Vergeet vooral wat Van Hattum
afdeed als 'Geneefse gein' en pre
vel het magische motto van Mo
chos: 'Agapate allilous.'
maandag 29 mei 2017
PC
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Ineens zijn daar de woorden
Mario Molegraaf
Zonder
huisraad
Uitgeverij
Liverse,
poëzie,
92 pagina's,
15,95 euro.
Liverse,
Dordrecht
Thom Schrijer. foto dirk-jan gjeltema
A.lEEN IHUIS
Mario Molegraaf
Jack van Hattum,
1900-1981
