fait.
:,éaM
M m
i
Jonge jagers helpen een handje
En toen waren er nog 111...
13
Er zijn al wat pulletjes
uit hun eendenei
gekropen, maar de
echte hausse moet
nog komen
Uiteindelijk
zwemmen ze onder
gaas 'kort door de
bocht' en 'gaan de
pijp uit'
li
K
Een majestueus
pad van made
liefjes leidt naar
de eendenkooi,
eigenlijk een
enorm terrein
met een grote plas in het mid
den. Annet de Ruyter gaat
voor. Het is oorverdovend stil,
daar in Anna Jacobapolder. En
dat moet vooral zo blijven, be
zweert de blonde kooiker met
een vinger op haar lippen.
Annet streek begin deze
eeuw met man en vier kinde
ren neer in dit paradijs. Voor
Het Zeeuwse Landschap be
heert deze dochter van een
kooiker in Oud-Beijerland dit
historische boeltje (onder be
heer sinds 1882) en het stilte-
gebied eromheen. Zij is er de
baas en ontvangt als commu
nicatiemedewerker groepen
in het ontmoetingscentrum,
ooit nederige stulp van vorige
kooikers als Brouwer en Van
Herk.
Een eendenkooi is van
oudsher bedoeld om te van
gen en vlees op tafel te krij
gen. Restaurateurs kochten
graag bij de kooiker, want dan
kreeg je geen schot hagel
meer tussen de kiezen. Te
genwoordig wordt hier vlak
naast de Oosterschelde louter
nog gevangen om de eenden
te ringen of bloed af te ne
men. Dat levert waardevolle
informatie op over de reislust
en overwintering van deze
dieren, maar leert bijvoor
beeld ook of ze ergens vogel
griep hebben opgelopen, zo
dat overheden daar met maat
regelen op kunnen reageren.
Terwijl boven een bruine
kiekendief naar prooi speurt,
links een bonte specht op
dode eik hamert en rechts een
koekoek met een nachtegaal
een barok duetje Handel doet,
demonstreert Annet haar
vangtechniek.
Vanachter het scherm in de
observatiehut fluit zij kort en
schril tussen haar tanden.
Meteen duiken tamme een
den op en zwemmen de vang-
pijp in, waar de kooiker voer
heeft gestrooid. In hun kiel
zog volgen een stevige slob
eend en een wintertaling. Uit
de lucht vallen nog wat wilde
varianten als een pijlstaart en
wat krakeenden. Het is nu
broedtijd en dan wordt er niet
gejaagd. Maar als Annet echt
wat pakken wil, lokt zij met
voer haar tamme staleenden
over de rechthoekige plas
richting een van de vier vang-
pijpen, afhankelijk van de
windrichting. Langs het wa
ter staan honderden meters
rieten wand. 'Achter de scher
men' laat het parmantige
kooikerhondje Klaartje zich
regelmatig in opdracht van
haar baasje zien en trekt daar
mee nieuwsgierige vogels
achter haar witte pluimstaart
aan. Uiteindelijk zwemmen
ze onder gaas 'kort door de
bocht' en 'gaan de pijp uit'.
Hun tamme broeders kennen
deze vertoning en draaien
om, maar de wilde exempla
ren zien licht aan het einde
van de tunnel en belanden in
een smalle, lage vangkooi
waar Annet het hek achter ze
laat vallen. Hebbes.
Het is nog vroeg en koud in
het seizoen. Rondom de een
denkooi, in een stiltegebied
van bijna elf hectare waar ook
niet gejaagd mag worden,
kom je reeën en zilverreigers
tegen. Langs het glasheldere
water liggen rillen kaphout,
waar veel dieren dekking zoe
ken. In de meer dan twintig
gevlochten korven op palen in
de plas broeden nu her en der
eenden. Een enkeling verkiest
de kruin van een knotwilg
verderop. Er zijn al wat 'pulle
tjes' uit hun eendenei gekro
pen, maar de echte hausse
moet nog komen.
„Daarom kunnen we nu, al
leen op afspraak, wat groepen
ontvangen en rondleiden.
Maar de rest van het jaar is dat
volstrekt taboe", zegt kooiker
Annet, die dol is op de stilte
die hier doorgaans heerst. „Je
moet er tegen kunnen, maar
het kan mij niet stil genoeg
zijn." Ondertussen wijst ze
op zeldzame oeverzegge naast
het kooikerpad en bordeaux
rode zwammen - judasoor -
op de vlierbomen. Voor ons
liggen de restanten van een
duif, achtergelaten door een
gretig vosje. Langs het pad
staan muren van bloeiend
fluitenkruid, Zeeuws kant zo
als ze zeggen. „Dat is onze
wereld hier: vredig en wreed
tegelijk. Maar altijd mooi."
Om de eendenkooi van Anna Ja
cobapolder in stand te houden,
helpen jonge jagers van het ei
land regelmatig een handje.
Zoals Joost Kunst, 29-jarige
jager uit Sint Philipsland. „Een
paar keer per jaar trekken wij
ons waadpak aan en gaan met
kantenmaaiers de kooi in. An
ders is het binnen de kortste
keren dichtgegroeid. We plaat
sen ook broedkorven."
Enkele enorme bomen rondom
de eendenkooi zijn onlangs 'ge
demonteerd'. De gigantische
kruinen beletten vanuit de lucht
het zicht op de kooiplas en dat is
niet zo handig als je wilde een
den wilt lokken.
Jonge jager Kunst ziet voor
zichzelf en zijn soortgenoten
zeker een rol weggelegd in de
eendenkooi. „En niet omdat in
deze broedtijd voor ons wat min
der te jagen valt. We hebben een
taak in natuurbehoud en hier valt
voor ons zeker een hoop te
leren."
Als Zeeuws bestuurslid van de
Jagersvereniging heeft Kunst
twintig jonge jagers uit alle wind
streken mee naar de eendenkooi
genomen. Die kregen daar een
'exclusieve excursie', want kooi
ker Annet de Ruyter houdt het
aantal pottenkijkers beperkt.
„Scholieren uit de omgeving
doen we regelmatig, omdat we
het belangrijk vinden dat die de
natuur ontdekken. Verder kan
het alleen op afspraak; mensen
moeten maar op de website
van Het Zeeuwse Landschap
kijken."
1
Ar -?/•
Nederland telt nog 111 eenden
kooien, vooral in het rivierenland
schap. In de middeleeuwen
waren dat er meer dan 1.500.
Zeeland telt er nu vier. In West-
Brabant vind je er nog een in
Terheijden en er is nog een
exemplaar aan de overkant van
de Amer, in De Biesbosch, maar
die wordt louter in stand gehou
den en niet meer actief gebruikt.
Een eendenkooi is officieel
toegestaan als jachtmiddel, maar
wordt tegenwoordig vooral
gebruikt voor onderzoeks
doeleinden. In de kooi Anna Ja
cobapolder worden jaarlijks zo'n
honderd eenden geringd, geme
ten en bemonsterd.
Professionele kooikers bestaan
niet meer. Meestal werken ze in
deeltijd voor natuurorganisaties
en hebben ze daarnaast andere
inkomsten. Staatsbosbeheer
heeft 35 kooien, Natuurmonu
menten heeft er vijftien.
zaterdag 13 mei 2017
GO
John Bas
Anna Jacobapolder
Annet de Ruyter gooit voer over de schermen van de kooi naar de
eenden.
,i - A *W.
."'l
■SrfSttl-
t&jfli L fHf!
if 1 l
A Joost Kunst tijdens de inspectie
van de eendenkooi
