Hoe juf Maggie
de levens van haar
leerlingen redt
15
BESTE LERAAR LES AAN ESKIMO'S
Ze is uitgeroepen
tot de beste
lerares van de
wereld. Maar voor
Maggie MacDonnell
(36) is lesgeven niet
altijd een pretje. In het
hoge noorden van
Canada is haar
eerste zorg dat haar
leerlingen geen
zelfmoord plegen.
Vergeet het beeld van
Canada als veilig en
sociaal land. In het
noorden wonen
Inuit Eskimo's)
die met te veel men
sen in te kleine hui
zen wonen, verslaafd zijn en seksueel
misbruikt worden. En daar is nauwe
lijks oog voor, zegt lerares Maggie
MacDonnell. „Ik ben opgehouden
met tellen hoeveel van mijn leerlin
gen zelfmoord hebben gepleegd. Elet
zijn er gewoon teveel."
MacDonnell kreeg in maart de Glo
bal Teacher Prize van de Varkey
Foundation won, zeg maar de Nobel
prijs voor de beste leraar ter wereld.
Ze geeft les op een middelbare school
aan de Inuit. De sociale problemen
zijn er groot. „Er leven achttien men
sen in huizen die voor vier personen
zijn bedoeld. Ik zie daar kinderen op
de bank of onder de eettafel slapen.
Stromend water is er niet." Versla
ving, seksueel misbruik en tiener
zwangerschappen zijn er gewoon ge
worden. „Soms loop ik de klas in en
zie ik dat leerlingen zichzelf zitten te
snijden."
Dat is de realiteit in Canada in 2017.
„We hebben ontwikkelingsproble
men in een ontwikkeld land."
Aanpassen
MacDonnell wilde in 2010 met haar
eigen ogen zien wat er aan de hand is
in het noorden van haar land en
daarom begon ze er als lerares op een
school in het dorpje Salluit met 1.300
inwoners, waar ze nu samen met
haar man woont. Ze zag de gevolgen
van de pogingen van de Canadese
overheid om de Inuit zich te laten
aanpassen aan de westerse manier
van leven.
„In de jaren 50 van de vorige eeuw
werden er dorpen gebouwd voor de
Inuit en kregen ze onderwijs en ge-
zondheidszorg. Zo kwam een einde
aan hun nomadenleven, dat ze tien
duizenden jaren hadden geleid. Hun
sledehonden, die ze gebruikten voor
de jacht, als waakhonden en voor
transport, werden gedood en kinde
ren werden uit families gehaald en
naar adoptiegezinnen of rooms-ka-
tholieke scholen gebracht, duizenden
kilometers van hun families. Op die
scholen zijn de kinderen vanwege
hun afkomst vernederd. Als ze hun
haar op een traditionele manier droe
gen, werd het afgeknipt en als ze hun
eigen taal spraken, werden ze gesla
gen. Er zijn ook verhalen over seksu
eel misbruik. Pas in 1996 zijn de laat
ste van die scholen gesloten."
Als gevolg die politiek, zegt Mac
Donnell, is het volk ontworteld en
getraumatiseerd. Kinderen die uit
gezinnen zijn gehaald hebben geen
voorbeeld gehad van hoe je vader of
moeder moet zijn. En ze hebben
identiteitsproblemen, omdat ze leer
den dat hun cultuur niet deugt. Ze
kennen de tradities en rituelen niet
meer. Andersom zijn de achterblij
vers getraumatiseerd door het verlies
van hun kinderen en cultuur. „Er is
culturele genocide gepleegd."
Om zich aan die ellende te ontrek
ken, maken jongeren zichzelf kapot.
Letterlijk door zich te snijden en zelf
moord te plegen. MacDonnell pro
beert daar verandering in te brengen
door de tieners les te geven en jonge
ren in te zetten voor de gemeen
schap. Meisjes koken warme maaltij
den en leren kinderen verzorgen in
Soms loop ik de
klas in en zie ik
dat kinderen
zichzelf zitten
te snijden
een kinderdagverblijf dat MacDon
nell oprichtte. Ook begon ze een
sportschool die een ontmoetings
plek is geworden voor jongeren en
volwassenen.
Het heeft veel tijd en geduld ge
kost voor ze voldoende vertrouwen
bij de bevolking had en het wan
trouwen is nog steeds niet helemaal
weg. „Geen wonder, als je bedenkt
wat ze is aangedaan." Daarnaast zijn
er vaker mensen met goede bedoe
lingen naar de Inuit gekomen, maar
de meesten hielden het er niet uit.
„Ze werden eenzaam, raakten ge
frustreerd of kwamen met ver
keerde verwachtingen. Ze dachten:
'Dit is Canada, zo moeilijk kan het
niet zijn.' Dat valt tegen."
Tragedie
Dat MacDonnell het volhoudt, komt
doordat ze goed met stress kan om
gaan, zegt ze. „Elke tragedie maakt
mijn band met de kinderen sterker.
Ik praat met ze, vertel ze dat het nor
maal is om zelfmoordgedachten te
hebben en probeer erachter te ko
men hoe ver hun plannen zijn. Als
een leerling een crisis doormaakt,
blijf ik erbij. Ook als dat tien uur
duurt. Soms hoor ik maanden later:
'Jij hebt mijn leven gered. Ik had het
plan om zelfmoord te plegen, maar
ik heb het niet gedaan.'"
Zorgen dat de kinderen overleven,
dat is waar haar werk om draait,
want elke zelfmoord die de jongeren
meemaken, maakt het risico groter
dat ze zelf een poging doen.
„Wat ik vertel past totaal niet in
het beeld dat mensen van Canada
hebben", weet MacDonnell. „De ge
dachte is dat het een veilige plek is
waar vluchtelingen welkom zijn, dat
het een land is met een jonge sociale
minister-president. Trudeau (de mi
nister-president, red) praat over dit
probleem en dat is goed, maar er is
actie nodig. In de regio waar ik werk
zijn duizend nieuwe huizen nodig,
maar vorig jaar zijn er maar 62 ge
bouwd. Het is verachtelijk."
In maart won MacDonnell 1 mil
joen dollar met de Global Teacher
Prize, vanwege haar enorme bij
drage aan de kwaliteit van het leven
van de inwoners van Salluit. Met het
geld wil ze de cultuur van kajakken
terugbrengen naar de Inuit. En ze
wil de dramatische leefomstandig
heden van het volk onder de aan
dacht te brengen.
Bij de uitreiking van de prestigi
euze prijs had ze een leerling mee
genomen om te laten zien dat niet
zij buitengewoon is, maar dat de
omstandigheden waarin de tieners
leven buitengewoon zijn. De tranen
schieten in haar ogen als ze vertelt
waarom ze juist deze jongen mee
nam. „Hij groef de graven voor zijn
eigen klasgenoten, voor vrienden en
neven."
zaterdag 6 mei 2017
GO
FOTO MARCO DE SWART
—Maggie MacDonnell
