PEILT DE STEMMING
buJdsi/ffjzjfj, fjJ
ZEluS]
as 72
EUWS 11
DEZE WEEK: ONDER JOURNALISTEN
Steeds meer journalisten
in Nederland worden
ernstig bedreigd. Wat valt
hier tegen te ondernemen?
„Doe altijd aangifte."
n Hilversum werd een Festival van
het Vrije Woord gehouden. In de
ruimtes van het Instituut voor
Beeld en Geluid op het Mediapark
kwamen journalisten, programma
makers en belangstellenden samen
om er te praten over, wel, het vrije
woord. Dat staat onder druk. Wereld
wijd. Kijk naar Turkije, onze NAVO-
partner, waar journalisten massaal
achter de tralies verdwijnen. Of
Noord-Korea en Turkmenistan, waar
dictators strijden om de discutabele
eer het meest repressieve regime
voor journalisten te hebben geves
tigd. Zelfs de president van de groot
ste democratie, de Verenigde Staten,
is in oorlog met de pers. Volgens Free
Press Unlimited is er een 'sluipende
oorlog tegen de journalistiek gaande
in de wereld'.
Mij ging het om de situatie in Ne
derland. Mede omdat ik meewerkte
aan een onderzoek door de Leidse
criminologe Marjolein Odekerken.
Zij onderzocht geweld tegen en be
dreigingen van Nederlandse journa
listen. Professor Alex Brennink-
meijer, voormalig nationaal ombuds
man, presenteerde de bevindingen.
De belangrijkste: 6i procent van de
638 ondervraagde journalisten heeft
te maken met bedreigingen. De ernst
ervan neem toe.
De vraag dringt zich dan op: wat is
een bedreiging? Toen Odekerken mij
ondervroeg, kon ik putten uit een in
middels rijk scala aan intimidaties en
dreigementen. Bijna dagelijks word
ik op sociale media door een hyperac
tieve club extreemlinkse activisten
een 'fascist' genoemd. Met grote ijver
pluizen ze mijn stukken uit, op zoek
naar hen onwelgevallige zinsnedes
en zelfs woorden. Vervolgens eist een
enkeling mijn ontslag.
Bedreigend is dit niet. Intimide-
rend is het soms - als ook lokale SP-
politici en FNV-bestuurders zich
mengen in dit agressieve koor en de
stroom van scheldwoorden wel heel
erg aanzwelt. Maar die bak verbale
drek is vooral wat het is: vervelend.
Dus was ik benieuwd te horen van
Odekerken en Brenninkmeijer - plus
een panel van bedreigde journalisten
- hoe de beroepsgroep in het alge
meen reageert. Wat blijkt: voor 38
procent zijn fysieke bedreigingen re
den geweest om een lopend onder
zoek af te breken. Dat is nogal wat in
een land dat steevast figureert in de
top 5 van de persvrijheidslijstjes.
Heeft aangifte doen zin? Ja, is de er
varing van Marcel Gelauff, hoofdre
dacteur van de NOS. Hij deed aan
gifte tegen een berucht lasteraar, die
tot tien maanden werd veroordeeld
wegens smaad. Andere journalisten
hebben slechtere ervaringen. De aan
giftes van Chris Klomp, die onder
meer voor deze krant schrijft, ver
dwenen in een la. Het is lastig een
zaak rond te krijgen, erkent Bert
Nieuwenhuizen, hoofdofficier van
justitie in Den Haag. Hij noemt het
voorbeeld van een verdachte die het
dochtertje thuisbracht van iemand
met wie hij een conflict had. „Hij zei:
'Ik zag haar alleen op straat lopen.
Dat leek me niet veilig, dus besloot ik
haar naar huis te brengen.' Zoiets is
natuurlijk enorm bedreigend. We
hebben vervolgd, maar dat is niet ge
lukt. De rechter kan niet in de her
senpan van die man kijken."
Onderzoeksjournaliste Sanne Ter-
lingen beschrijft hoe ze via juridische
procedures wordt achtervolgd en op
kosten gejaagd. „De eerste ronde van
een kort geding kost al 30.000 euro
en je krijgt maar een paar duizend te
rug als je wint." Ze wordt (financieel)
gesteund door haar opdrachtgevers,
maar dit geldt lang niet voor alle
journalisten - van wie er steeds meer
als freelancer werken. Wat ze ook
merkt: haar critici gaan achter haar
bronnen aan. „Dat vind ik eigenlijk
nog erger."
Landverrader
Al voor deze paneldiscussie waren
tegenstanders van Mehmet Cerit er
door Turkse media op gewezen dat
hij zou spreken. Cerit staat bekend
als een 'Gülenist', wat hem op grote
problemen is komen te staan. „Alleen
al mijn optreden hier wordt door
Turkse media aangevoerd als bewijs
dat ik een 'landverrader' ben. En dat
wordt door Turkse Nederlanders op
gepikt." Hij maakt zich zorgen over
het lot van zijn ouders in Turkije.
„Uiteindelijk ga je nadenken over
wat je schrijft, omdat je de conse
quenties moet durven incasseren."
Dat is de essentie: hoeveel bedrei
gingen en intimidaties kunnen jour
nalisten aan? 74 procent van de on
dervraagden meent dat journalisten
als gevolg van bedreigingen terug
houdender te werk gaan. Heikele
thema's worden door een aantal liefst
niet behandeld en als 'onveilig' be
kend staande locaties worden geme
den. Op dossiers als Rusland, Oe
kraïne, Zwarte Piet en Israël wordt
ronduit 'zelfcensuur' toegepast.
Zijn er aanbevelingen? Ja, een har
dere aanpak door politie en justitie.
En mogelijk kunnen cursussen en
trainingen ('conflicthantering') hel
pen. „Doe altijd aangifte", luidt het
dringende advies van Marcel Gelauff.
5 dagen
Overijssel, Ootmarsum
499,-
10 dagen
Drautal Karinthië
10 dagen
Toscane: Florence,
Pisa en Elba
10 dagen
Tossa de Mar
All-Inclusive
12 dagen
Lago Maggiore en
Toscane
zaterdag 6 mei 2017
'Je schrijft niet meer vrijuit'
mmii
A. Een bijeenkomst
waarop journalisten
tips krijgen hoe ze
kunnen overleven in
oorlogsgebieden.
Maar journalisten lig
gen niet alleen in oor
logsgebieden onder
vuur, ook elders in de
wereld. Zelfs in eigen
land worden journalis
ten bedreigd, bijvoor
beeld via sociale
media.
FOTO MARCO OKHUIZEN
Vertrekdata: 5 juni 10 juli
28 aug 18 sept 9 okt.
8-daagse stedenreis
Berlijn, Dresden,
Leipzig en Potsdam
Vertrekdata: 22 mei 19 juni
17 juli 14 aug/11 sept etc.
Bij Bolderman
aanbetalen niet verplicht!
Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden.
v.a. slechts
Vertrekdata: 15 mei 3,10,17, 24
51 juli 7, IA, 21,28 aug etc.
Vertrekdata: 15, 22, 29 mei
5,12,19 juni A, 11,18 sept etc.
Vertrekdata: 15 mei
10 juli IA aug 18 sept etc.
Brochure en (0318) 58 09 58 l,l
MiUili oe ,nBen- www.bolderman.nl
Prijs p.p. o.b.v.ï&pers. /tamer excl. Calamiteitenfonds b reserveringskosten
Vertrekdata: 20 mei 29 juli
12,26 aug/9,23 sept.
