c*-.
14 WEE
Geboren Zeeuw Jan Leen Kloosterman weet het zeker: 'Om de opwarming van de
aarde te beteugelen, moet Nederland nog enkele kerncentrales bouwen'. Volgens
de professor in de kernreactorfysica aan de TU Delft is enkel groene energie niet voldoende.
INTERVIEW JAN LEEN KLOOSTERMAN
Wat is materie,
hoe is de kosmos
opgebouwd?
Daar wilde ik alles
van weten
De energieprijs
moet omhoog,
anders komt onze
energievoor
ziening in gevaar
In zijn werkkamer in het
Reactor Instituut Delft,
een onderdeel van de TU,
rolt Kloosterman een
landkaart van Zeeland uit.
Zo'n enorme lap uit de ja
ren zestig, zonder plaats
namen en met houten stokken
aan boven- en onderkant. Elke
school had er een. „Ik verzamel
dat soort kaarten. Ik heb er nog
een uit de school in Biezelinge.
Mijn zwager was daar directeur.
Toen de school sloot vanwege
nieuwbouw, kreeg ik hem. Hij
valt inmiddels bijna uit elkaar.
Mooi hoor!"
„Ik ben er opgegroeid. Mijn moe
der en broer wonen er nog. En
veel andere familie. Mijn vrouw
Helmieke komt uit Kapelle. On
derling praten we ook af en toe
dialect. En we gaan regelmatig
naar Zeeland. Met de camper. Die
zetten we dan op een camping in
de Zak van Zuid-Beveland, waar
we vervolgens lekker gaan fietsen.
De Zak is zo mooi, zeker in het
voorjaar als de fruitbomen
bloeien. We hebben allebei een
drukke baan en onze woonplaats
vlak bij Delft is nou niet de stilste
plek op aarde. Dus gaan we naar
de Zak om ons hoofd leeg te ma
ken en op te laden."
„Mijn vader, die niet meer leeft,
werkte zes dagen per week, mijn
moeder stond in de winkel,
's Nachts stond mijn vader om
vier uur op. Overdag deed hij
soms een dutje. Het is echt een
zwaar beroep. We bakten niet al
leen, maar brachten de bestellin
gen ook aan huis. De kinderen
hielpen mee, het was een hecht
en warm gezin. Hoewel mijn ou
ders druk met de bakkerij en win
kel waren, heb ik een onbekom
merde jeugd gehad. Ze stimuleer
den me ook om te studeren. In de
weekenden kwam ik dan vaak
naar huis om brood te bezorgen.
Dat vond ik trouwens ook leuk
werk."
„Absoluut. Ik verslond alle boe
ken van Isaac Asimov. De Won
dere wereld van de atomen heb ik
als jongen wel honderd keer gele
zen. Het echte duwtje gaf mijn
natuurkundeleraar Slabbekoorn
op het Christelijke Lyceum voor
Zeeland in Goes. Hij begeesterde.
Natuurkunde heeft iets mystieks.
Wat is materie, hoe is de kosmos
opgebouwd? Daar wilde ik alles
van weten."
„Ik denk het niet. Ik ben een vrije
geest, hecht ook aan vrijheid. De
camper geeft me dat vrije gevoel.
Niks plannen, gewoon rijden. Ik
ben trouwens voor de helft direc
teur onderwijs van de faculteit en
dus verantwoordelijk voor de
kwaliteit van het onderwijs aan
3000 studenten. Dat betekent veel
vergaderen. Een nerd is daar wel
licht niet de geschiktste persoon
voor. Maar echte nerds heb je wel
nodig in de wetenschap. Sommi
gen zijn toppers in hun vakge
bied."
„Omdat het noodzakelijk is. Het
nieuwe kabinet moet echt een
langetermijnstrategie maken voor
de energievoorziening in Neder
land. Om de in Parijs afgesproken
klimaatdoelstellingen te halen, -
in 2050 slechts 5 procent
van de C02-uitstoot die we in
1999 hadden - zal een mix van
energiebronnen nodig zijn. Met
zon en wind alleen redden we
het niet, al zijn er wetenschappers
die denken van wel. Er moet tech
nologisch nog zo veel gebeuren."
„Dat klopt. Turkenburg zegt: 'Vul
dat energiegat op met steenkool
en het afvangen en opslaan van
CO2', maar die laatste technologie
bestaat nog niet. Ik pleit voor
kernenergie, want dat is C02-
neutraal. Dus wat we moeten
doen, is één of twee kerncentrales
bouwen. Dat kan in tien jaar en
dan heb je een flinke stap gezet op
weg naar 2050. Er is een gecoördi
neerde actie van de overheid no
dig om dit voor elkaar te krijgen."
„Nee, momenteel niet. Misschien
over tien jaar wel. Dan ben je nog
op tijd om in 2050 alle klimaat
doelen te halen. Er wordt nu zo
veel gesproken over hernieuw
bare energie, alsof het allemaal
technologisch haalbaar is, maar er
moet nog veel gebeuren aan de
infrastructuur en de opslag van
groene energie. En dan nog heb je
misschien niet genoeg. Kom er
dus niet te laat achter dat het on
haalbaar is, want dan ben je ook
echt te laat. Ik maak me daar best
zorgen over."
„Natuurlijk is het goed om kli
maatdoelen te stellen, maar de
strategie gaat nu niet verder dan
tien, twintig jaar. Voor een radi
cale energieverandering moet dat
minimaal het dubbele zijn. En er
hoort een onderzoeksprogramma
bij. Er moeten nieuwe opties wor
den ontwikkeld, die nu nog niet
bestaan."
„De AWTI, de adviesraad voor
wetenschap, technologie en inno
vatie, heeft het onlangs in een ad
vies goed verwoord. Er moet per
jaar een paar honderd miljoen
euro bij voor onderzoek naar radi
cale energie-innovatie. Ik hoop
dat de nieuwe regering dat over
neemt. Dat is belangrijk om in
2050 de klimaatdoelen te berei
ken."
„Het punt is dat we groene ener
gie dusdanig subsidiëren dat con
ventionele centrales verliezen lij
den. Maar vergeet niet dat er nog
geen grootschalige opslag van
groene energie mogelijk is. Met
zonne-energie is dat bijvoorbeeld
technisch ingewikkeld. Je hebt
back-upvoorzieningen nodig om
dat we in Nederland gewend zijn
dat er altijd elektriciteit voorhan-
PASPOORT
den is, ook in de winter. Dat kun
nen kern- en gascentrales zijn.
Het nadeel van kernenergie is dat
de begininvestering en het poli
tieke afbreukrisico groot zijn. Dat
maakt het lastig voor een com
mercieel bedrijf met kernenergie
te beginnen. De energieprijs
moet echter omhoog, anders
komt onze energievoorziening in
gevaar. Ik denk dat de energieprijs
ook zal stijgen. En als er minder
subsidie naar windmolens en
zonnepanelen gaat, blijft er geld
over om de back-upcentrales in
stand te houden. Je moet op
meerdere paarden wedden."
„Een moderne variant van Bors
sele. De gesmolten zoutreacor zal
pas vanaf 2050 technisch mogelijk
zijn. Het voordeel van die reactor
is dat hij veel veiliger is omdat je
als brandstof thorium in plaats
van uranium gebruikt. Daarnaast
is het afvalprobleem minder
groot. Het afval van thorium
breekt in 300 jaar af, vele, vele
malen sneller dan dat van ura
nium. Het is een duurzame, vei
lige energiebron. Het is de weg
die we moeten gaan met kern
energie. Dat is mijn wetenschap
pelijke missie."
„Nooit. Daarvoor ben ik niet goed
genoeg. Dat is slechts voor enkele
toppers weggelegd."
„Misschien, maar pfff, dat is nog
zo ver weg. Ik weet niet eens of ik
over vijftien jaar met pensioen ga.
Maar uh, zet dat maar niet in de
krant, want dan hoort mijn
vrouw het ook. En dan zwaait er
wat, hahaha."'
zaterdag 29 april 2017
GO
Er moeten nog een paar
kerncentrales bij
Frank Balkenende
Heb je nog een band met Zee
land?
Jij bent het derde kind uit een
bakkersgezin. Nooit de ambitie
gehad om het bakkersvak in te
gaan?
Maar je hart lag bij natuur
kunde?
Je bent professor, doctor en in
genieur. Ben jij het prototype
nerd?
Waarom pleit je voor de bouw
van kerncentrales?
Ook een autoriteit als Wim Tur
kenburg zegt dat Nederland het
niet haalt met hernieuwbare
energie.
Is de politieke wil daarvoor nu
aanwezig?
Wordt de discussie wel goed ge
voerd?
Kernenergie zit in het verdom
hoekje. Fukushima, regelmatig
incidenten in Doel en Tihange,
Borssele dat al twee jaar verlies
draait. U kent de situatie in Zee
land. Dat wordt financieel zeker
een moeilijk verhaal?
Professor, doctor, ingenieur Jan Leen Kloosterman (52) is geboren en getogen in Biezelinge. Hij
doet onderzoek naar kernenergie aan de Technische Universiteit in Delft, met name naar een nieuw,
veiliger en duurzamer type kerncentrale: de gesmolten zoutreactor. Tevens is hij directeur onder
wijs van de faculteit voor toegepaste natuurwetenschappen. Voor zijn loopbaan bij de TU Delft
werkte hij onder meer bij het Energie Onderzoek Centrum in Petten. Kloosterman is getrouwd met
de uit Kapelle afkomstige Helmieke. Ze hebben twee kinderen: Arianne (24) en Frank (20).
Eén tot twee kerncentrales erbij.
Moeten die van het type Bors
sele worden of is er al zicht op
de veel veiliger gesmolten zout
reactor waar u onderzoek naar
doet?
Wanneer krijg jij de Nobelprijs?
Keer je na je pensioen terug
naar Zeeland?
Jan Leen Kloosterman: „Ik
verslond alle boeken van Isaac
Asimov. De Wondere wereld van de
atomen heb ik als jongen wel
honderd keer gelezen."
FOTO'S GUUS SCHOONEWILLE
