8 VEILIGHEID TRUMP ZET PRIJS OP DEFENSIE Estland vreest de grote Russische oefening die eraan komt, net nu president Trump heeft gezegd dat andere NAVO- landen fors meer moeten betalen. Zullen ze nu eindelijk over de brug komen? Of gaat het helemaal niet om geld? Eén procent is te laag, drie procent is te hoog, doe dan maar twee De NAVO is gewoon een hele goede deal voor ons Margus Tsahkna heeft visioenen van Russische soldaten die nooit meer weggaan. „Dit is niet mijn persoon lijke mening", zegt de Estse minister van Buitenlandse Zaken, het is 'een serieuze analyse' van Zapad, de grote Russische oefening van komende september. De Esten zijn bang en kij ken nadrukkelijk naar de NAVO en naar Amerika. Maar daar weten ze het ook even niet. Sinds president Trump met zijn vuist op tafel heeft geslagen („Betalen!"), is niet duide lijk hoe de NAVO eraan toe is. Behalve over dollars, euro's en per centages gaat dit verhaal over boze presidenten, bange landen en lakse leiders. En over bommen en grana ten, raketten, onderzeeërs en kern koppen, verdedigen en afschrikken. Laten we beginnen met de boze president en een percentage. Donald Trump kan er niet over uit. Hoe kun je in de NAVO met z'n allen afspre ken dat je twee procent van je bruto binnenlands product (bbp), dus van de totale waarde van alles wat er in je land geproduceerd wordt, uitgeeft aan defensie, en dat vervolgens niet doen? Amerika houdt zich eraan, net als Frankrijk, Griekenland en Est land. Volgens sommige berekeningen halen ook Groot-Brittannië en Polen de twee procent, maar dan houdt het op. Dat moet afgelopen zijn, vindt Trump. Meebetalen, of anders- Maar wat is er eigenlijk afgespro ken? De twee procent duikt voor het eerst op in 2006, tijdens een NAVO- vergadering in de Letse hoofdstad Riga. Het is géén bindende afspraak, zegt een NAVO-woordvoerder dan al: „Het is een gezamenlijk streven." In de officiële slotverklaring staat er niks over. En die twee procent? „Puur nattevingerwerk", aldus Dick Zandee, veiligheidsexpert van instituut Clingendael. „Eén procent is te laag, drie procent is te hoog, dus doe dan maar twee. Persoonlijk vind ik het idioot om je defensie-uitgaven te linken aan je bbp. Als het slechter gaat met je economie ga je dus auto matisch minder geld uitgeven aan defensie. Dat heeft natuurlijk totaal niks met elkaar te maken." Na 2006 wordt links en rechts wel meer uitgegeven aan defensie, maar over die twee procent heeft niemand het meer, ook Amerika niet. „In Eu ropa vinden we dat allang best", zegt Paul van Hooft, docent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam en deskundig op het gebied van trans-Atlantische relaties. „De NAVO is gewoon een hele goede deal voor ons. Na de Tweede Wereldoor log is hier een enorme aversie ont staan tegen militarisering, dus het was erg fijn dat we voor onze verde diging konden vertrouwen op de Amerikanen. Pure gemakzucht, ja." Gat van 61 miljard Maar in 2014 pakt Rusland de Krim af van Oekraïne. De NAVO schrikt zich een hoedje en spreekt de lidstaten ernstig toe. Iedereen die nog niet aan die twee procent zit, wordt tot actie gemaand. Maar weer zonder bin dende afspraken. Wel roept een ver klaring op om 1) sowieso niet meer te bezuinigen op defensie, 2) in ieder geval de uitgaven mee te laten stijgen met het bbp en 3) binnen tien jaar wél op twee procent te zitten. En inderdaad, uit deze week gepu bliceerde cijfers van het Stockholm International Peace Research Insti tute (SIPRI) blijkt dat er weer groei zit in de defensiebudgetten. Niet overal, maar in elk geval wel in Eu ropa. Wereldwijd werd er in 2026 voor 1.572 miljard euro uitgegeven, een stijging van 0,4 procent ten op zichte van het jaar ervoor. De top drie, niet echt verrassend: Amerika (560 miljard, 1,7 procent), China (197 miljard, 5,4 procent) en Rus land (63 miljard, 5,9 procent). Ter vergelijking: het bbp van Nederland is maar een dikke honderd miljard groter dan de defensiepot van de VS. Veruit de meeste NAVO-landen zijn nog steeds, en bij lange na, niet in de buurt van die zo gewenste twee procent. Soms is het geld er gewoon niet, soms liggen er andere prioritei ten. Als we Amerika niet meetellen, gaapt er een gat van 61 miljard euro. 1,02% 3,61% Het Nederlandse gat is meer dan zes miljard. Wij gaven in 2016 8,5 miljard uit, terwijl onze twee procent op 14,6 miljard ligt. Dus is Trump ook op ons boos. Maar als die twee procent nat tevingerwerk is, en voor de meeste lidstaten moeilijk te halen is, waarom houden we daar dan zo aan vast? Het SIPRI, Zandee en Van Hooft hebben hun analyse snel klaar: het is een po litiek instrument, een drukmiddel. Het laat zien hoe betrokken een land is bij de NAVO. Zit je onder de één procent, zoals België, hoe serieus ben je dan als partner? Drukken en dreigen „Het werkt wel, hoor", zegt Zandee. „Kijk maar, ons budget gaat ook om hoog. En hoe harder Amerika gaat drukken en dreigen, hoe moeilijker het wordt om achter te blijven. Het zou me ook niet verbazen als Trump sancties gaat opleggen, iets dat tot nu toe nog nooit is gebeurd. Niet op korte termijn, bijvoorbeeld eind mei, als hij in Brussel is voor de opening van het nieuwe NAVO-hoofdkan- toor. Daar is de gelegenheid net iets te feestelijk voor. Dan knipt hij een lintje door, en verder niks. Maar mis schien wel aan het eind van dit jaar." Dan ligt er nóg een vraag: stel nou dat iedereen netjes zijn budget op schroeft, en we met 28 NAVO-leden bijna een biljoen aan defensie uitge ven (meer dan de rest van de wereld bij elkaar), wat willen we dan eigen lijk met al dat geld? Zandee heeft een gedetailleerd wensenlijstje. De NAVO heeft drin gend behoefte aan 'tankercapaciteit in de lucht', zegt hij. „Vliegtuigen die andere vliegtuigen kunnen bijtan ken. Maar er moeten ook hoogwaar diger systemen voor het vergaren van inlichtingen komen. En meer zware wapens. Nederland heeft bijvoor beeld niet één tank meer." Van Hooft denkt er anders over: „Die vraag blijft altijd in de lucht hangen. Ik denk dat daar te weinig over wordt nagedacht. Wat willen we strategisch bereiken? Willen we ons alleen verdedigen of willen we ook afschrikken? Willen we zo sterk wor den dat anderen niet het risico dur ven nemen om ons aan te vallen? Dat we onze wapens gebruiken door ze niet te gebruiken? We moeten eerst gaan praten over wat het beleid zou moeten zijn: wat zou Europa echt moeten doen. En dan naar het geld gaan kijken." vrijdag 28 april 2017 GO Meer geld naar NAVO, en dan? Mark van Assen Rotterdam DickZandee Slechts 5 NAVO-landen geven méér dan 2% van het bbp uit aan defensie: Griekenland 2% '09 '16 '09 '16 Estland Groot- Polen Brittannië '16 '09 '16 De overige 22 landen (waaronder Nederland) blijven al jaren onder de 2 procentnorm. Noorwegen Litouwen Letland Roemenië Portugal '09 '16 '09 '16 '09 '16 '09 '16 '09 '16 Bulgarije Kroatië Frankrijk Turkije Canada Noorwegen 1.55% 1,16% G-Br. 2.17% 0,91% Lux. 0,42% Frankrijk 1,79% Spanje 0,90% ortug 1,38% '09 '16 '16 '09 Turkije Duitsland Nederland '09 '16 '09 '16 '09 '16 Denemarken Slowakije Italië Albanië Hongarije Slovenië Canada Tsjechische Republiek 2% —Paul van Hooft

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2017 | | pagina 8