i'^^)PU:LlSME
a
V
mi
A
1
10
y-jf
DEEL1
De Slowaken
hebben genoeg
van corruptie
DEEL2
De Zwitsers
zijn bang om
zichzelf te
verliezen
j
De Grieken
zijn er nog
niet klaar W^^l
voor
DEEL 4
De Portuge
zen doen
niet aan
populisme
DEEL 5
Wanneer
ben je een
populist?
De helft van Nederland vierde feest, de andere helft huilde
toen de populistische lente uitbleef. In grote delen van
Europa regeert populisme al, en dan moeten de
verkiezingen in Frankrijk nog komen. Een rondgang
langs de broedplaatsen. Deel 3: Griekenland
Hij denkt er met afschuw aan
terug, de oude professor. Ya-
nis Varoufakis! Bah! Met z'n
leren jas, en z'n Yamaha. Als
je het over populisten hebt,
nou, dat was er eentje par excellence.
Want populisten, zegt emeritus hoogle
raar Theodore Couloumbis (82), zien de
werkelijkheid in simpele beelden. „Bij
hen gaat het tussen absoluut goed en ab
soluut fout, tussen 'wij' en 'zij', engelen
en duivels, tussen de deugd van tradities
en de bedreiging van globarisering."
Die 'simpele beelden' brachten Syriza,
de partij van Varoufakis en Alexis
Tsipras (de huidige premier), in 2015 aan
de macht, tot twee keer toe zelfs. Het
was de tijd van de bankencrisis; van het
oude Griekenland dat failliet dreigde te
gaan; en van het rijke Europa dat de
arme Grieken zonder mededogen tot de
allerlaatste druppel wilde uitpersen.
Tsipras en Varoufakis riepen zo hard
als ze konden dat Griekenland terug
moest naar de drachme: weg met die
verdomde euro, weg met de
Europese dwangbuis! We
moeten weer trots worden
op Griekenland! We willen
onze vrijheid terug!
„Dit", zegt Couloumbis, en
hij doet geen moeite zijn ver
ontwaardiging te verbergen, „is
wat de populisten in Griekenland heb
ben gedaan en nog steeds doen. Om in
moeilijke tijden stemmen te trekken,
komen ze met kreten en beloftes die ze
niet kunnen waarmaken. Normaal ge
sproken zie je dit gedrag alleen in derde
wereldlanden, waar de democratische
instituties niet ontwikkeld zijn. Het zegt
nogal wat over Griekenland dat het po
pulisme hier zo heeft kunnen bloeien."
Wat zegt het dan precies? Is Grieken
land een derdewereldland? Toch niet?
„Eh, nou, nee. Of ja, misschien eigen
lijk wel, in sommige opzichten. En dat is
niet leuk om te zeggen. Ik ben lang in
het buitenland geweest, in Engeland en
in Amerika, en dat heeft me een ander
perspectief gegeven. Ons volk is niet ge
traind in het luisteren naar argumenten.
Populisme is niet iets nieuws voor ons,
we zijn er vatbaar voor.
„Het is ook niet iets van rechts of
links, het is uitgestrooid over het hele
politieke spectrum. We worden veel te
makkelijk verleid door mensen die ver
lossing prediken, of ons meenemen naar
oude tijden, toen Griekenland nog groot
en machtig was. Die heroïek van het
Griekse en Byzantijnse Rijk spreekt ons
blijkbaar nog enorm aan. Maar het zijn
'feel good'-boodschappen, meer niet.
Echt. Het is leeg."
Kijk maar hoe het nu gaat, zegt Cou
loumbis, als om zijn punt kracht bij te
zetten. Kijk bijvoorbeeld
naar wat er gebeurd is met de populari
teit van de regering-Tsipras. Nergens an
ders in Europa hebben linkse populisten
het voor het zeggen, maar in de peilin
gen halen ze nu de 20 procent niet eens.
„Ze hebben gefaald. Ze hebben hun
fantasievliegtuig aan de grond moeten
zetten. Alles waar ze zich zo tegen ge
keerd hebben, de bezuinigingen en de
structurele hervormingen, alles hebben
ze moeten uitvoeren. Hij moest ratio
neel worden, anders zou hij het niet
overleven. Realiteit is echt iets anders
dan retoriek."
Fascisten
Maar wacht, dat is nog niet alles! Kijk
ook eens naar de coalitie die Syriza heeft
moeten aangaan om aan de macht te
komen. Tsipras regeert met Panos
Kammenos, de voorman van de
Onafhankelijke Grieken, een kleine
extreemrechtse partij met net genoeg
zetels (tien) om de linksen aan een
meerderheid te helpen. Wat Cou
loumbis betreft zijn het fascisten, nazi's,
'al mag ik dat misschien niet zeggen'.
„De Onafhankelijke Grieken zijn super
patriotten, al is dat een veel te beleefd
woord. Ze hameren alleen maar op
etniciteit, op Grieks-zijn, op échte
Grieken. Kammenos is een verkoper van
nationalisme. Het is een totaal
onnatuurlijk verbond van links en
rechts, een typisch voorbeeld van Grieks
pragmatisme. Syriza heeft de mond vol
van communisme en marxisme, maar
het is alleen maar blablabla. Het enige
dat ze willen, is de macht."
Sommigen constateren dat het be
wind van Tsipras het wij-gevoel
van de Grieken niet veel goed heeft
gedaan. De Nederlandse hoogleraar
Cas Mudde bijvoorbeeld, een internatio
nale autoriteit op het gebied van popu
lisme, is bezorgd over de vijandige reto
riek van de regering. 'Die schildert te
genstanders af als leden van de vijfde co
lonne, die alleen maar doen wat Brussel
of Berlijn wil', schrijft hij in het blad Fo
reign Affairs.
Ook Couloumbis is somber, al vindt
hij troost in het treurige recente verle
den van Griekenland. Dat klinkt raar,
maar er is geen enkele Griek die terug
verlangt naar de militaire dictatuur die
vijftig jaar geleden het land in een nek
klem had. Dat waren de jaren van het
kolonelsregime, de Nationale Ramp, die
eindigde in 1974. Al zijn er nu partijen
als de Onafhankelijke Grieken of de neo
nazi's van Gouden Dageraad met hun
hakenkruis-achtige partijlogo, dat nóóit
meer, het is niet wat de mensen willen.
„Het land is er niet klaar voor. Ik zie bij
veel Grieken nog altijd een gezond wan
trouwen tegen alle partijen, niet alleen
tegen de politici die zich presenteren als
de ridder op het witte paard. Het is heel
simpel: niemand zal accepteren dat
Griekenland op slot gaat. Wij zijn afhan
kelijk van het toerisme. Als de toeristen
niet meer komen, omdat ze zich onpret
tig voelen, of omdat ze bang zijn voor
geweld, dan stort alles in elkaar. Dit is
een open land. We willen geen muren.
Dat kunnen we ons niet veroorloven."
W
donderdag 6 april 2017
J Griekenland
Loze kreten en lege beloftes
Mark van Assen
Theodore Couloumbis doceert Interna
tionale Betrekkingen aan de
universiteit van Athene en
is verbonden aan het Hel
leense Instituut voor Euro
pese en Buiten
landse Poli-
tiek.
