KORT
■4
Dennis Rijnuis hcicilt cle wetenschap dichtbij
Mensen herkennen een
nepglimlach in 60 tot 70
procent van cle gevallen.
Insecteneters
Oude zwam
Einstein
Dieren doen niet aan 1 aprilgrappen. Maar ze lijken elkaar
soms wel te foppen. Hebben apen, honden, dolfijnen en
ratten gevoel voor humor?
Stel: een medewer
ker van een dieren
tuin gaat achter een
muurtje zitten voor
het verblijf van de
chimpansees. Hij zet een
leeuwenmasker op en steekt
zijn hoofd boven de muur uit,
zodat de dieren de kop van
een roofdier zien. Dan staat
hij op en haalt het masker van
zijn gezicht. Zouden apen
zo'n grap kunnen waarderen?
Apendeskundige Jan van
Hooff denkt van wel. De eme
ritus hoogleraar gedragsleer
van de Universiteit van
Utrecht zag jaren geleden in
het Arnhemse Burgers' Zoo
hoe een collega-onderzoeker
de dieren op deze manier voor
de gek hield. Toen de weten
schapper zijn leeuwenver
momming afdeed, reageerden
enkele apen verrassend opge
togen. „Ze sperden hun mond
wijd open en trokken hun
mondhoeken omhoog. Dat is
de apenvariant van een lach."
Dieren die in lachen uitbar
sten; het klinkt als iets dat al
leen in tekenfilms gebeurt.
Maar wetenschappers hebben
aanwijzingen dat zoogdieren
als ratten, honden, dolfijnen
en zeker apen op hun eigen
manier lachen. Soms lijken ze
elkaar gniffelend voor de gek
te houden.
De lach van apen lijkt het
meest op die van mensen. Jan
van Hooff bestudeerde jaren
lang gezichtsuitdrukkingen
en het gedrag van chimpan
sees, bonobo's en gorilla's.
Vooral als de dieren met el
kaar stoeien, openen ze hun
mond wijd en krullen hun
mondhoeken iets op. Ze sto
ten dan ook geluiden uit die
lijken op de menselijke lach.
„Zachte korte kuchjes, ze ade
men heel snel en ondiep in en
uit", zegt Van Hooff. „Als je
goed luistert, hoor je heel
zachtjes: 'ha-ha-ha-ha'."
De apenlach is een soort
spelsignaal. Ze laten ermee
weten dat ze willen ravotten
en lol maken. „Ze zeggen als
het ware tegen de ander: wat
JONGE RATTEN
GIECHELEN ALS
ZE WORDEN
GEKIETELD
ik nu bij jou doe, is niet echt.
Vervolgens haken ze elkaar
pootje, achtervolgen elkaar,
of bijten elkaar zachtjes.
Kortom: ze nemen elkaar let
terlijk beet."
Abstracte grap
Mensen doen volgens Van
Hooff niet veel anders als ze
elkaar voor de gek houden. Al
geeft hij toe dat onze humor
veel ingewikkelder is. „Wij
hebben veel meer verbeel
dingskracht, we kunnen ab
stracte grappen verzinnen
met taal, die apen nooit zullen
begrijpen."
Maar de basis van onze
humor is volgens de primato-
loog hetzelfde. „Je doet iets
- je zegt bijvoorbeeld tegen
iemand 'je veter zit los' - en als
de ander bukt, lach je, waar
mee je net als een spelende aap
aangeeft: het is niet serieus."
Dat zou volgens Van Hooff
kunnen verklaren waarom de
apen de grap met het leeu
wenmasker leken te snappen.
„Je zag ze bijna denken: hé,
het is niet echt een leeuw, jij
bent het maar, haha."
De gewoonte om te grap-
weten
S7
Alle spinnen op aarde
eten per jaar gezamen
lijk ongeveer 400 tot
800 miljoen ton insec
ten. Daarmee verorbe
ren ze evenveel vlees
als de mensheid in een
jaar. Dat hebben Zwit
serse onderzoekers
berekend. Ze hopen
dat spinnen door de
studie een beter imago
krijgen. De dieren eten
namelijk veel insecten
die voor mensen een
plaag vormen, zoals
sprinkhanen en kevers.
Wetenschappers heb
ben in Myanmar het
oudste fossiel van een
paddenstoel gevonden.
Het gaat om een 99
miljoen jaar oude zwam
met een steeltje en een
hoed. Het fossiel werd
aangetroffen in barn
steen.
De bekend
ste weten
schapper
ter wereld
was ook
onzeker.
Albert Einstein bedacht
in 1915 de theorie van
de zwaartekracht. Na
kritiek van collega's
paste hij de theorie
aan. Ten onrechte,
want later bleek dat hij
toch gelijk had. Het is
een van de anekdotes
in de nieuwe biografie
Einsteins grootste fout
van David Bodanis.
(Ambo Anthos, €25)
Hoe neem
je een aap in
de maling?
Foto GETTY IMAGES
Apenstreek
Het is geregeld
lachen, gieren en
brullen in het
dierenrijk.
341 zaterdag 1 april 2017 WG
