'Ik had liever mijn eigen leven gegeven'
12
Moeder van militaire drones werd een geliefde beul
De Predator gaat deze zomer in de
mottenballen. De 'moeder van alle militaire drones'
staat symbool voor moderne, onbemande
oorlogsvoering. Op afstand, zonder gevaar voor
eigen leven, maar met grote kans op burgerdoden.
215
Het grootste gevaar voor terroristen
leiders komt uit de lucht en heet Pre
dator (Roofdier). De drone, bestuurd
vanaf een Amerikaanse luchtmacht
basis, besluipt haar doelwit vanaf
grote hoogte. Haar raketten slaan in
voor de eerste argwaan. Met een
doeltreffendheid die haar de bijnaam
'de mechanische dood' bezorgt. De
Predator is het eerste luchtwapen van
een nieuwe oorlogsvoering: onbe
mand, met relatief lage kosten.
Terroristen hebben de drone groot
gemaakt. Sinds haar 'geboorte' in
1996 doet de Predator dienst voor
verkenningsvluchten. Na de aansla
gen op ri september 2001 in New
York en Washington begint de drone
aan een tweede leven: als zwaarbe
wapend aanvalswapen. De Amerika
nen zweren wraak en de Predator is
hun beul. Het wapen slaat voor het
eerst toe in Afghanistan, in 2002.
Twee jaar later blaast een Predator in
Pakistan Taliban-leider Nek Muham
mad op. Daarna volgen er honderden
missies in Irak, Jemen, Libië, Syrië en
Somalië. Eerst onder bevel van Ge
orge Bush, daarna onder Barack
Obama. Meestal in het geheim.
Voor een gevaarlijk wapen heeft de
Predator een belachelijk uiterlijk. Zij
oogt als een mislukte, prehistorische
vogel met een groot bol hoofd (volge
stouwd met camera's en lasers) en
een lang, smal lijf. Met dunne, brede
draagvleugels en twee korte staart
vleugels. De aandrijving, met een
propeller, is ouderwets. De kruis
snelheid, 100 km per uur, een lacher
tje. Maar de Predator is een perfecte
sluipmoordenaar. Zij kan urenlang
rondvliegen, op zoek naar haar prooi.
Burgerslachtoffers
De prestaties van de Predator maken
drones in defensie- en veiligheids
kringen populair. De Amerikaanse
opvolger heet MQ_-y Reaper, sinds
2007 in gebruik. De Reaper is sneller
en zwaarder bewapend. China, Israël,
Groot-Brittannië en Iran ontwikke
len eigen militaire drones.
Het pensioen van de Predator geeft
militaire analisten de kans om de
voor- en nadelen van de drones nog
eens grondig af te wegen. Er zijn
minpunten waarover politici en ge
neraals liever niet spreken: de schen
ding van het luchtruim van landen
waarmee de VS niet in oorlog is en
het hoge aantal burgerslachtoffers.
De laagste schatting is bijna 400 do-
DRONESTOP5
den, de hoogste meer dan 800. „Het
succes heeft duidelijk zijn schaduw
zijde. Het wapen wordt te pas en te
onpas ingezet", aldus de Ameri
kaanse expert Stephen Biddle.
Nieuwe technologie
George Bush beperkte zich nog tot
'persoonsgerichte aanvallen' met
drones. In totaal 57. Maar Barack
Obama - goed voor honderden aan
vallen - gaf toestemming voor aan
vallen op doelen met 'terroristische
activiteiten'.
Donald Trump draagt de drones
eveneens op handen. Van hem mag
ook de inlichtingendienst CIA dro
nes inzetten. Sinds zijn beëdiging
heeft hij al ingestemd met ten minste
36 aanvallen.
Volgens James Lewis van het Cen
ter for Strategie and International
Studies in Washington zorgt vooral
de combinatie van onbemande mis
sies en groot bereik en precisie voor
de revolutionaire opkomst van de
drones. „De manier waarop de Ver
enigde Staten strijd voert, is met de
Predator wezenlijk veranderd.
Nieuwe technologie verandert de
oorlogsvoering en de ontwikkelin
gen staan niet stil. Er zit nog veel
meer in het vat."
„Ik kan me niet alles herinneren. Ik
haalde auto's in. Ik reed eerst 100,
toen 120. En toen kwam die tegen
ligger", zegt Rémon W. in de recht
bank in Zutphen. Hij beschrijft zijn
rit op 17 juni 2016 op de Ruurlose-
weg bij Zelhem, een 80 kilometer
weg. De tegenligger is de groene
Mitsubishi van een familie uit Stol
wijk, die net op weg is naar huis na
een vakantie in de Achterhoek. W.
knalt frontaal op het gezin. De 4-ja-
rige Lennart overlijdt ter plekke.
Moeder, vader en dochtertje van 3
raken gewond.
Een week eerder is Rémon W.
vrijgekomen uit voorlopige hechte
nis. Hij heeft mensen mishandeld
en bedreigd, maar de rechter vindt
dat W. in vrijheid de rechtszaak
mag afwachten. De eerste twee da
gen voelt hij zich redelijk in zijn
flatwoning in Doetinchem. Daarna
gaat het mis in zijn hoofd. Hij belt
met hulpinstanties, maar opname
duurt een paar dagen. Als W. op
vrijdagochtend naar buiten loopt
om sigaretten te halen en een auto
ziet inparkeren, trekt hij het portier
open. De bestuurder blijkt de psy-
W. stal een auto
om naar een
kliniek te gaan,
maar reed een
peuter dood
choloog te zijn waarmee hij een af
spraak had. „Dat was toeval. Het
had ieder ander kunnen zijn. Ik
wilde naar een kliniek", zegt W. Hij
gaat er met de Volvo vandoor.
Het verdriet om hun zoontje is
enorm, vertellen de ouders in de
rechtbank. „Ik zou er alles voor over
hebben om Lennart terug te krij
gen. Ik mis hem verschrikkelijk",
zegt zijn vader geëmotioneerd.
W. is volgens onderzoek laag- tot
zwakbegaafd. Hij heeft een ontwik
kelingsstoornis en kampt sinds 2011
met een bipolaire stoornis waar
voor hij medicijnen slikt. Bijwer
kingen bestrijdt hij met softdrugs
en alcohol, een slechte mix. In ok
tober 2015 mishandelt hij zijn va
der, bedreigt hij zijn zwager en wil
hij twee agenten aanrijden. Zijn
moeder geeft bij behandelaars aan
dat hij een gevaar is voor anderen,
dat hij nooit meer vrij mag komen.
Maar de rechtbank beslist ruim een
week voor het ongeval anders.
De advocaat van W. vindt zestien
maanden cel, de tijd dat W. in voor
arrest zit sinds de mishandelingen,
voldoende. „Het is nu zaak dat mijn
cliënt zo snel mogelijk wordt be
handeld."
Aan het einde van de zitting richt
W. zich tot de vader en moeder van
Lennart. Hij draait zich niet naar
hen toe, maar spreekt tot de rechter.
„Het spijt me heel erg. Ik had liever
mijn eigen leven gegeven. Ik heb
het echt niet met opzet gedaan."
Uitspraak op 29 maart.
donderdag 16 maart 2017
160317 /TU
Predator
mag met
pensioen
MQ-9A Reaper
20,1 m
MQ-1B Predator
Drone-commandocentrum
Max. snelheid
Max. vlieghoogte
Draagvermogen
Actieradius
Wapens
7500 m
500 kg
730 km
1700 kg
1850 km
2 lasergeleide
raketten
Meerdere lasergeleide
raketten en zware bommen
Hans van Zon
Rotterdam/Washington
De Predator
heeft al vele 'kin
deren' die haar in
slagkracht over
stijgen. De vijf
belangrijkste:
J General
Atomics
I MQ-9 Reaper
De Amerikaanse
Reaper, opvolger
van de Predator,
is sinds 2007 in
gebruik. Vliegt
485 km/u en
heeft een bereik
van 1850 kilome
ter. De bewape
ning: vier Hellfire-
raketten en twee
Pave way ll-laser-
geleide bommen.
2IAI Harop
De vliegende
bom van Is
raël kan een 23
kilo zwaar explo
sief dragen. Als
de missie niet
slaagt, keert zij
terug naar de
basis. India en
Azerbeidzjan heb
ben ook Harops.
3IAIO Fotros
Deze drone,
van Iraanse
makelij, is ver
noemd naar een
engel in de sjiiti-
sche mythologie.
De Fotros heeft
een bereik van
2000 kilometer
en vervangt sinds
2013 de Karrar,
die indruk maakte
bij operaties
tegen schepen.
4BAE Taranis
Aan dit
'wonder van
techniek' wordt in
Groot-Brittannië
gewerkt. De Tara
nis, vernoemd
naar de Keltische
god van de don
der, heeft stealth-
technologie en
moet binnen tien
jaar operationeel
zijn. De snelheid
is indrukwekkend:
1250 km/u.
5 General
Atomics
Avenger
De VS nemen de
Avenger eind dit
jaar in gebruik. Zij
heeft een straal
motor. Maximum
snelheid: 740
km/u. De drone
kan 18 uur in de
lucht blijven en
wordt bewapend
met raketten, la-
sergeleide bom
men en het laser
wapen Hellads.
Rémon W. (39) moet van justitie
zes jaar de cel in en daarna een
gedwongen tbs-behandeling on
dergaan. Hij reed vorig jaar in
verwarde toestand bij Zelhem
een peuter dood.
Niek Opten
Zutphen/Doetinchem
