M
13
ver de Heilige Donaas
gaat de mare dat hij
verdronk na een
in de Tiber. Paus
wierp hem
daarop een rad met vijf
brandende kaarsen toe,
ter behoud van Donaas' zielenheil. Het
bleek letterlijk een reddingsboei. Donaas
kon zich drijvende houden op het wiel en
kwam - met de kaarsjes nog steeds bran
dend - levend aan de kant.
In Zeebrugge staat de Sint-Donaaskerk.
Vluchtelingen komen er binnen om zich
op te warmen. Het is koud geweest,
's Nachts vooral. En als je dan op straat
moet slapen... Hier krijgen ze wat eten en
drinken. En wat kleding om zich te wape
nen tegen die koude nachten. De kerk als
reddingsboei. 'Transitmigranten' worden
ze in Vlaanderen genoemd: vluchtelingen
op doorreis. Voor hen ligt het ware rad met
kaarsen een paar honderd meter verderop.
Het zijn de vrachtwagens die klaarstaan
om met de boot naar Engeland te gaan.
Daar willen ze naartoe. Daar kunnen ze
het vluchtelingenbestaan beëindigen. Daar
kunnen ze aan een toekomst werken.
Want daar krijgen ze eenvoudig een ver
blijfsvergunning. Denken ze.
Maar dan zullen ze eerst aan boord van
een vrachtwagen moeten zien te komen.
En dat valt niet mee. Sinds het vluchtelin
genkamp in het Noord-Franse Calais in
De politie vertelt de
vrijwilligers dat ze
illegale hulp aan het
verlenen zijn. Voor ons
wordt het daardoor
steeds moeilijker
oktober is ontruimd, geldt in de haven van
Zeebrugge een strikt regime. Het aantal
controles is uitgebreid, de regelgeving aan
gescherpt. Wie niets in het havengebied te
zoeken heeft, kan er maar beter wegblij
ven. Op straffe van een forse geldboete
en/of gevangenisstraf. Maar of dat de
vluchtelingen afschrikt, is de vraag. Ze ko
men nog steeds, zij het niet in de grote
aantallen waar na de sluiting van 'Calais'
op gerekend werd.
In Zeebrugge gaat het om een vrij con
stante groep van zo'n veertig vluchtelin
gen die clandestien de overtocht probeert
te maken. Zo blijkt uit cijfers van Dokters
van de Wereld. De hulporganisatie heeft
een Zorg- en Informatiepunt opgezet in
de pastorie van de Sint-Donaaskerk.
Vluchtelingen kunnen er twee dagdelen
per week terecht bij een vrijwillige arts en
verpleegkundige. Ze krijgen ondersteu
ning van een tolk. Stadsbestuur en omwo
nenden waren bang voor een aanzuigende
werking van het zorgpunt. Maar die angst
blijkt nu, ruim een jaar later, ongegrond.
„We begrijpen die angstreflex wel, maar
ook bij andere projecten zien we dat er
van een aanzuigende werking geen sprake
is", zegt Emmy Deschuttere van Dokters
van de Wereld. „Transitmigranten hebben
een bepaalde bestemming voor ogen. En
als ze daarvoor in de modder moeten le
ven, doen ze dat. Wanneer er onderweg
hulp wordt geboden, zullen ze die aan
vaarden. Maar ze gaan niet speciaal naar
plekken omdat die hulp er is."
Volgens Dokters van de Wereld kampen
veel vluchtelingen met een erbarmelijke
gezondheid. Gebitsproblemen, infecties
aan de luchtwegen, maag- en darmklach
ten. Vrijwillig arts Pierre Cybulski ziet het
allemaal voorbij komen. Daarnaast behan
delt hij verwondingen die ze oplopen bij
een poging om in een vrachtwagen te ko
men: valpartijen komen geregeld voor.
„Maar de psychische problematiek is wel
het belangrijkste", zegt hij. „De stress. Het
zijn mensen die uit oorlogssituaties ko
men of met geweldpleging te maken heb
ben gehad tijdens hun reis. Daar kunnen
we nu net het minste aan doen. Ondertus
sen zijn die mensen bijna hopeloos. Iedere
dag moeten ze een poging wagen om in
Engeland te geraken. Dit is hun laatste
kans en ze hebben weinig perspectief.
Hoe zou u daar zelf onder zijn?"
Van het Brugse gemeentebestuur hoeft
Dokters van de Wereld geen hosanna te
verwachten. Burgemeester Renaat Lan-
duyt ziet het zorgpunt liever vandaag dan
morgen verdwijnen uit Zeebrugge. In een
schriftelijke reactie laat hij weten: „Dit
initiatiefis bijzonder storend. Die dokters
Dit is hun laatste kans
en ze hebben weinig
perspectief. Hoe zou u
daar zelf onder zijn?
doen alsof onze sociale rechtsstaat niet
goed functioneert." En: „Voor wie de wet
telijke weg volgt, is er voldoende nachtop-
vang en medische hulp." Maar volgens
Dokters van de Wereld zit hem daar juist
de kneep. Want wie alleen clandestien
naar de overkant kan, zal in de schaduwen
van de illegaliteit moeten opereren. En
ook onder die omstandigheden hebben
mensen basiszorg nodig.
De politie heeft volgens de hulporgani
satie al meerdere malen een inval gedaan
bij het zorgpunt. „Terwijl die mensen hier
op consultatie waren. Dat heeft een
enorme impact", zegt Deschuttere. „Er
wordt verondersteld dat dit voor hen een
veilige plaats is. Zowel voor de vluchtelin
gen als voor de vrijwilligers is het zeer
angstaanjagend. De politie vertelt hen dat
ze illegale hulp aan het verlenen zijn. Voor
ons wordt het daardoor steeds moeilijker
om deze basisvoorziening aan te bieden."
In de pastorie zit een groepje jonge
vluchtelingen bij elkaar. Ze komen uit
Soedan. Praten met een journalist willen
ze niet. Ook niet na herhaald verzoek van
de tolk. Ze drinken hun koffie en verdwij
nen dan weer. Niemand weet eigenlijk
waar naartoe. „Een aantal mensen is er al
maanden", zegt arts Pierre Cybulski. „We
weten niet wat die hier nog doen. Er zijn
er ook die met twee weken erin slagen om
de overkant te bereiken. Sommigen bellen
ons dan op: 'We zijn in Engeland'.
zaterdag 11 maart 2017
GO
Peter van den Assem
- Emmy Deschuttere,
Dokters van de Wereld
- Pierre Cybulski,
vrijwillig arts
