23 INTERVIEW AN JA MACHIELSE Eenzaamheid komt voor in alle levensfasen. Het maakt ook niet uit of je rijk of arm bent. Anja Machielse uit Breda richt zich als bijzonder hoogleraar op kwetsbare ouderen. Er is geen pil tegen eenzaamheid, maar wel kun je er iets tegen doen. In een samenleving waar men sen meer op zichzelf gericht zijn, meer geacht worden zelf- redzaam te zijn, familiever banden losser zijn en meer stellen kinderloos, daar moeten eenzaam heid en kwetsbaarheid wel toene men. Het antwoord van Anja Ma chielse op de stelling verrast: „Het lijkt alsof eenzaamheid toeneemt. Maar het is ook zichtbaarder om dat het er meer aandacht voor is. Om die reden is het taboe kleiner en kan juist de jongere generatie er meer tegen doen." Maar wat kun je doen om een zaamheid en sociaal isolement te voorkomen? Nu, als je vol in het leven staat, of later, als je ouder wordt en je werkkring is wegge vallen, de familie- en vrienden kring steeds kleiner wordt, het li chaam meer beperkingen geeft. Die vraag staat centraal in het on derzoek van Anja Machielse. Em powerment, noemt ze het. Wat heb je nodig om 'goed' oud te worden en hoe kun je de opname van kwetsbare ouderen in de maat schappij vergroten? Mensen die geïsoleerd leven, zijn niet per se eenzaam. En an dersom kun je eenzaam zijn met een netwerk om je heen. Een zaamheid ligt op de loer na een verhuizing, als je gaat studeren of als je partner wegvalt. Machielse volgt een aantal geïsoleerd le vende mensen. Hun verklaring daarvoor verschilt zeer. Sommigen geven de samenleving de schuld, anderen hebben nooit aansluiting gevonden of is het niet gelukt een relatie te krijgen. „Soms is er een spoor van ellende. In isolement le ven betekent vaak een enorme kracht in je hebben", zegt Ma chielse. Een van de mensen die ze al tien jaar volgt is nu 82. „De man heeft een hbs-opleiding, was 52 toen hij zijn baan verloor, was een paar keer verliefd, maar durfde een re latie niet aan. Hij komt uit een goed gezin, heeft twee broers, maar had van jongs af het gevoel nergens bij te horen. Hij woont al leen op een kamertje dat helemaal vol staat met boeken. Het is een rotzooi. We kennen elkaar goed, maar als ik te dichtbij kom wordt het spannend." De focus op ouderen en een zaamheid ontwikkelde zich gelei delijk. Machielse begon twintig jaar geleden met onderzoek naar welzijn. „Ik ontdekte dat welzijn meer bepaald wordt door een goed sociaal netwerk dan door gezond heid." Meerdere onderzoeken volgden. Uiteindelijk kwam ze uit bij ouderen. „Logisch", zegt ze. „Eerder had ik gezien dat mensen zonder netwerk slechter preste ren. Bij ouderen vallen alle net werken weg." Eenzaamheid bij ouderen is vaak gekoppeld aan een gevoel van Zelfredzaam ben je alleen met steun van anderen Kwetsbaar zijn is niet erg, want iedereen is kwetsbaar Veel mensen vinden het prettig zich in te zetten voor een ander overbodigheid. Ze hebben het ge voel niet nuttig meer te zijn. Daarom is er een discussie over vrijwillige levensbeëindiging. Ma chielse is daar genuanceerd over. „Vorige week zat ik in een uitzen ding van Omroep Max. Een vrouw gaf aan dood te willen. Ze was het leven moe. Na de uitzending ver telde ze dat ze een dag later een nieuwe heup zou krijgen. Dan kun je je afvragen hoe ernstig die doodswens is of dat er op een an der knopje gedrukt moet worden." In Nederland worden zelfred zaamheid en zelfstandigheid hoog gewaardeerd. Ouderen ervaren dat ze daar op inleveren, controle verliezen. „Empowerment kan helpen die te behouden of beter met beperkingen om te gaan. Daarbij is het sociale netwerk cru ciaal. Praten met mensen, deel uit maken van een gemeenschap, van een vereniging. Contact (onder)houden met mensen en betrokken blijven bij het sociale leven. Het gevoel dat je controle en regie houdt, en het is prima als dat is met hulp van anderen, geeft zin aan je leven en maakt je weer baar", doceert de hoogleraar. Buren of kennissen kunnen een rol spelen om deelname van kwetsbare ouderen te vergroten. Het aantal vrijwilligers neemt toe. „Veel mensen vinden het prettig zich in te zetten voor een ander. Dat kan als mantelzorger, via een vrijwilligersclub, maar ook als buur. Het gevoel van erbij horen, van nut hebben, versterkt door een kopje koffie te gaan drinken, vraag of ze post willen aannemen, of vraag een kleine dienst." Machielse weet dat iemand die eenzaam is vaak een ander niet wil belasten. „Het is belangrijk schroom te overwinnen. Een me dicijn tegen eenzaamheid is er niet en kwetsbaar is iedereen. Het le ven kan snel voorbij zijn. Kwets baarheid is niet erg. Zelfredzaam en weerbaar ben je alleen met steun van anderen." Woensdag houdt KBO-Brabant het symposium 'Eenzaamheid en zingeving' in De Schakel, Kerk straat 104, in Gilze. Anja Machielse is een van de sprekers. ANJA MACHIELSE maandag 6 maart 2017 GO Hoe kun je 'goed' ouder worden? Anja Machielse: „Ik ontdekte dat welzijn meer bepaald wordt door een goed sociaal netwerk dan door gezondheid." fotorenéschotanus/pix4profs Berry van der Heijden Professor dr. Anja Machielse (60) is geboren in Standdaar- buiten, woonde in Amsterdam, Zevenbergen en sinds 27 jaar in Breda. Ze studeerde filoso fie, promoveerde op sociale studies. Machielse deed on derzoek naar welzijn, kwam uit bij eenzaamheid en sociaal isolement. In 2015 werd ze aan de Universiteit voor Hu manistiek in Utrecht bijzonder hoogleraar Empowerment voor kwetsbare ouderen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2017 | | pagina 23