EUWS 11
Sommigen
hadden
liever dat ze
allemaal
weggingen,
maar dat
kun je ook
niet maken
niet wat er in Oude Pekela is gebeurd. Zoals zo veel
Nederlandse politici in ons populistisch tijdperk,
probeert Kuin elke dag de 'volksstemming' te pei
len.
Als Akkerman klaagt dat de gemeenteraad niet
naar Pekelders luistert, wijs ik hem erop dat Kuin
na zijn aantreden koffie-uren organiseerde waar
iedere burger zonder afspraak kon binnenlopen.
Het liep niet bepaald storm. Kuin zegt nog steeds
elke Pekelder te willen spreken die daar om vraagt.
Akkerman: „Dat is waar. Maar ik heb het gevoel
dat je beter tegen een muur kunt praten." Ik vraag:
„Waarom probeer je het niet?" Akkerman:
„Waarom zou ik hem moeten vertellen wat hij
moet doen?"
Nadat Pekelders in september tegen het azc de
monstreerden, steunde de SP het besluit van Kuin
om het groepje heibeltrappers weg te sturen. (Het
raadslid Siegers vertelt mismoedig dat zijn pastoor
boos op hem was.) Na de overplaatsing van de 130
azc'ers nam de Pekelderboosheid meteen af.
Freddie Boon van de burgerwacht vertelde RTV
Noord: „Sommigen hadden liever gezien dat ze al
lemaal weggingen, maar dat kun je ook niet ma
ken."
Sindsdien hoor je weinig meer over incidenten
met azc'ers. Akkerman: „De laatste maanden is het
hier hartstikke rustig." Kuin zegt over de in de zo
mer opgerichte burgerwacht: „Die mensen heb
ben voor hun gevoel een tijdje zo gefunctioneerd,
ze hebben nog een beetje rondgelopen, maar het is
nu weggeëbd." Burgerwachtoprichter Röbbecke
reageerde niet op mijn interviewverzoeken.
Sinds het azc hier in 2001 openging, volgt de Pe
kelder 'volkswoede' een voorspelbaar ritme. Het
piekt na incidenten van geweld of slecht gedrag, en
sijpelt vervolgens langzaam weer weg, totdat er
weer een incident is. Nederlandse gemeenten met
azc's zijn geen brandhaarden geworden. De I&O
meldt: '15 procent omwonenden azc ervaart over
last; 49 procent inwoners niet-azc-gemeenten ver
wacht overlast, als er een azc zou zijn'.
Het Pekelder azc huisvest momenteel zo'n 200
mensen, maar Kuin vindt het nu zo rustig dat hij
denkt er 400 aan te kunnen - liefst gezinnen, zegt
hij, omdat het dorp te weinig vertier biedt voor al
leenstaande jongeren.
Verkiezing
Nederlandse demonstraties en woedeuitingen te
gen azc's piekten in de herfst van 2015, nadat een
miljoen migranten in Duitsland aankwamen.
Maar sinds de Turkije-deal met de EU om de mi
granten in Turkije te houden, is de golf asielzoe
kers opgedroogd.
In 2016 werden zo'n 19.400 asielzoekers in Ne
derland geregistreerd (minder dan de helft van het
aantal in 2015), plus 11.800 nareizende gezinsleden.
Veel azc's staan nu halfleeg. De overgrote meerder
heid van de geplande nieuwe centra wordt ge
schrapt. Vluchtelingen zijn een thema in deze ver
kiezingscampagne, maar minder sterk dan Wil-
ders vermoedelijk had gewild.
Zijn partij wordt vaak met Brexit en Trump ver
geleken. Maar verhoudingsgewijs is het veel klei
ner. Brexit en Trump overtuigden beide ongeveer
de helft van alle kiezers, terwijl Wilders volgens de
peilingen rond de 20 procent staat.
Zelfs als de PVV de grootste partij wordt, dan is
de vraag met wie ze moet regeren. Namens de
WD heeft Rutte een coalitie uitgesloten. Akker
man zegt dat hij ditmaal niet op Wilders zal stem
men omdat, het 'zinloos' is.
Daarbij: Trump en Brexit waren spannende no
viteiten, de oudgediende Wilders is dat niet meer.
De PVV is de 'middelvingerstem' voor boze Pekel
ders, zegt Siegers, maar als SP'er maakt hij zich
meer zorgen over stemverzuim.
Wilders wil 'de stem van het volk' zijn. Zelfs in
het armste dorp van Nederland is hij echter een
minderheidspartij. Sommige Pekelders vinden in
derdaad dat asielzoekers 'niet deugen'. Maar de
meeste burgers hier zijn helemaal niet zo boos.
Met dank aan Milo van Bokkum voor onderzoekshulp
ook mensen die niet leuk zijn." Veel azc'ers in
Oude Pekela hadden zelf ook genoeg van het
groepje relschoppers.
Voor veel Pekelder kerkgangers is het azc een
centraal element in hun levens geworden. Een
vrouw die depressief was geworden nadat haar
kinderen uit huis waren gegaan, vertelt dat vrij
willigerswerk met azc'ers haar bestaan weer zin
heeft gegeven. Een andere vrijwilligster, Lenie
Cannegieter, is dankbaar dat de asielzoekers 'op
onze weg worden geplaatst'. Moslimvrouwen
'knuffelen je blauw', zegt ze.
Veel asielzoekers vervelen zich te pletter, en zoe
ken afleiding van hun eigen trauma's. Toen een Pe
kelder kerk kleren inzamelde voor arme dorpelin
gen, hielpen azc'ers met het sorteren. Een aantal
islamistische azc'ers bezoekt zelfs bijbelstudie
groepen.
Veel Pekelders lijken de asielzoekers stilletjes te
accepteren. Geert Begeman, een 91-jarige ex-boer
die nu boeken en gedichten schrijft, vertelt me:
„Dat is gewoon de ontwikkeling van deze tijd, het
is de multiculturele samenleving. Het hoort er ge
woon bij." Zwinderman, voorzitter van de Pekel
der ondernemersvereniging, peilde winkeliers
over hun ervaringen met azc'ers. Drie winkeliers
mailden terug:
Winkelier 1: 'Sommigen zijn aardig en sommigen ver
velend. ]e moet ze behandelen, zoals je zelfbehandeld
wilt worden... Maar één ding is zeker, ze hebben alle
maal iets vervelends meegemaakt... oorlog... onveilige
omgeving... dood... getraumatiseerd. Dat wil niemand.'
Winkelier 2: 'Wij kunnen rustig stellen dat wij geen
last hebben van asielzoekers in onze winkel... Ook za
ten ze geregeld in het park maar daar heb ik zelf nog
nooit overlast van ervaren. Meestal is het de Pekelder
jeugd die heel veel troep achterlaat bij met name de
molen.'
Winkelier 3: 'Ik heb geen overlast van het azc noch
van de bewoners... Wat betreft het proletarisch winke
len in de supermarkt van azc'ers denk ik dat zij niet in
negatieve zin afwijken van Pekelders.' (Dat sommige
Pekelders zich misdragen, hoor ik van veel dorps
genoten.)
Maar Zwinderman kent zelfs welgestelde dorpe
lingen die genoeg hebben van vluchtelingen. Vol
gens hem denken zij: 'Ik werk me de blubber, en
zie nou wat de overheid met mijn geld doet!'
'Verdiend' en 'onverdiend'
Er zijn ongetwijfeld Pekelders die vinden dat er in
Nederland nul asielzoekers bij moeten. Ik heb die
mensen gezocht, om hen een stem in dit artikel te
geven, maar ik heb ze niet gevonden. Bijna elke Pe
kelder die ik sprak, inclusief drie PW-aanhangers,
maakte onderscheid tussen 'gelukszoekers', die te
ruggestuurd zouden moeten worden, en 'echte'
asielzoekers die hulp verdienden.
Kapteijn, de alleenstaande moeder, is het op veel
punten met Wilders eens. Als ze door Rotterdam
loopt, 'voel ik me in het buitenland, dan is Neder
land echt weg, dan hoor je moskeegeluiden, zulke
dingen'. Zij wijst erop dat het Syrische Aleppo niet
helemaal is gebombardeerd, alleen Oost-Aleppo.
„Dan ga je je wel afvragen waarom al die mensen
hier zitten." Maar ze vindt: „Het azc is heel dubbel:
je hebt goudzoekers, én mensen die het echt lastig
hebben."
Want Kapteijn doet ook vrijwilligerswerk in het
azc. Kinderen uit het centrum zijn bij haar thuis
komen spelen. Zelfheeft zij ooit haar ex-man in
Zuid-Afrika moeten ontvluchten. „Dan zie je als
mens wel dat je dat nodig hebt, dan is het mooi dat
we dat kunnen bieden." Zelfs Akkerman, de Wil-
ders-aanhanger die vindt dat Nederland te veel
mensen binnenlaat, zegt: „Een vluchteling is voor
mij iemand die om politieke redenen moet vluch
ten. Dat is voor mij reden om iemand toe te laten.
Als jou iets gebeurt, wil je ook ergens heen kun
nen."
Het Pekelder dorpsconsensus - help 'echte
vluchtelingen' maar niet 'gelukszoekers' - verschilt
van de harde lijn van Wilders. Het lijkt meer op de
verkiezingsslogan van Mark Rutte: 'Doe normaal
of ga weg'.
De meeste Nederlanders staan niet geheel afwij
zend tegenover vluchtelingen. Volgens een peiling
van I&O Research en de Universiteit van Twente
in 2015, zou 42 procent een azc in hun gemeente
'acceptabel' vinden; nog eens 29 procent vond het
acceptabel onder bepaalde voorwaarden.
Een populistisch cliché stelt: de elite negeert de
'volkswoede', totdat die overkookt. Dat is echter
dinsdag 28 februari 2017
Geert Begeman,
91-jarige ex-boer, bij
hem thuis.
FOTO RAIMOND WOUDA
—Freddie Boon
