II
De bootrams goengen d'r wel in
De Bosrand in Brugge bakt de beste frieten van België
11
Zuiderburen
Cindy Sanctorum runt al 25 jaar frituur
De Bosrand. Nu zijn haar frieten door
'Friet trom desiré uitgeroepen tot beste
van België.
Streektaal
gaat de lekkernij steeds vaker in
een bakje. Dat onze zuiderburen
altijd in dierlijk vet frituren is ook
niet waar. De geur gaat namelijk in
je kleren zitten. Cindy: „Iedereen
komt tegenwoordig in de frituur,
zowel de meneer in het kostuum
als in het werkpak. Daarom ge
bruik ik honderd procent plant
aardig vet."
Er is al lang discussie
over: waar komen de
frieten vandaan? De
Fransen menen dat 't
hun erfgoed is, de
'French fries'. Oftewel de dunne
frietjes die Amerikaanse hambur
gerketens serveren. Want het En
gelse 'French' betekent 'Frans'.
Toch? Logische verklaring. Hoe-
wel...
Er is een verhaal wat de Franse
frietclaim direct op losse schroe
ven zet, omdat het korte metten
maakt met de hoofdletter 'F' van
'French'. Dat zit zo. Toen Ameri
kaanse militairen tijdens de Eerste
Wereldoorlog de zuidrand van
Brussel bereikten, zagen ze vrou-
De klanten zijn fier.
Het is hun frituur!
Dat had ik
zo niet verwacht
wen aardappels schillen om frie
ten van te maken. En die frituur-
variant bleek buitengewoon sma
kelijk! Het werkwoord 'schillen'
wordt in archaïsch Engels vertaald
als 'to french'. Dat heeft dus niks
met 'Frans' te maken. De Engelse
term 'french fries' (zonder hoofd
letter 'F') is een verbastering van
'frenched fries': geschilde patatten
om frieten van te bakken.
Hoe dan ook, frieten zijn anno
nu Belgisch erfgoed. Zelfs de Fran
sen weten dat. Ook al beweren ze
misschien anders. Onze zuiderbu
ren hebben het gelijk aan hun
kant. Met een eigen bereidings
wijze. Een eigen idioom. Het friet
kot als cultobject en als meervoud
met één 't' gespeld en uitgespro
ken: frietkot, frietkóten. Heel on
Nederlands. Alleen daarom al
moet je voor een goede zak 'patat'
(zo nooit bestellen: in Vlaanderen
eet je 'frieten') de grens over. En
dan de mayonaise die ze erbij ser
veren. Lekker lobbig en zurig, zo
als het hoort. Hoe anders dan die
gesuikerde Nederlandse semisaus.
Cindy Sanctorum wil na enig
aandringen wel toegeven dat de
Hollandse mayo op 't randje van
onbeschaafd is. En ze heeft recht
van spreken, want de frieten die
zij in frituur De Bosrand in Brugge
bakt zijn uitgeroepen tot de beste
van België. Driesterrenkok Gert de
Mangeleer zei 't jaren geleden al.
En nu is er ook de keurwebsite
'Friet from desire' die Cindy's frie
ten met de meeste punten waar
deert. „Vroeger maakten we de
frietjes helemaal zelf', zegt ze.
„Maar daar is 't te druk voor ge
worden. En de kosten zijn te hoog.
Je moet tegenwoordig een speciale
riolering hebben voor het zetmeel.
Deze frietjes komen uit Brugge en
zijn verser dan wanneer we zelf
zouden snijden. Da's toch anders
dan in Nederland hè, waar veel
voorgebakken friet gebruikt
wordt. Voorbakken doen wij zelf."
Ga op een willekeurige dag naar
frituur De Bosrand en je ziet een
lange rij voor de toog. De bestel
lingen worden snel en on-Belgisch
efficiënt afgehandeld. „De erken
ning is natuurlijk mooi voor het
personeel", zegt Cindy. „Maar de
klanten zijn ook fier. 't Is hun fri
tuur! Dat had ik zo niet verwacht."
Tot slot nog twee vooroordelen
ontzenuwd. Goede friet zit niet al
tijd in een zak. Sinds de Belgen de
stoofvleessaus ontdekt hebben,
Vandaoge begint 't voorjaor.
Alli, da staot toch op de ka-
lènder. En aje naor buten
kiekt, dan zou je 't sommigte dao-
gen glóöven ook óór. Toen 't 'n dag
of tiene geleejen nog gesnêêuwd ao,
dochten me nog: Deze winter kan
nog 'n fenienig stèèrtje kriegen. Al
les wit en nog een schérp windje
ook ee, uut 't óósten. Mao da's noe
gelukkig verbie.
In die kouwe daogen kreeg 'k vier
ouwe foto's toegespeeld, 'n Vrouwe
in 't durp gaf ze me. Ze wist dat 'k
ouwe foto's spaorende en ze wist d'r
gêên raod mee. 'Kiek 's', zei ze, 'die
binnen vó joe.' Hoe of wat? Ze kon t
'r niks van vertellen.'t Waoren
schoolfoto's, mao ze waoren nie van
bie ons op 't durp. Da zag 'k bots. Fo
to's uut de jaoren dèrtig. Da was
goed te zien an de kléren. Nog glad
gêên kindermode ee. Alles zó: juust,
jaoren dèrtig. Êên van die foto's die
trikkert m'n toch wel 'n bitje. Da
mag je best weten, die staot op m'n
computer. Op m'n schèrm as de
computer angaot. Waorom, za je noe
vraogen. Waorom? Wel, daor aon
wat mee toen die vo d' êêste kêêr
zag. 'n Klas staot op strand, in 't wa-
oter. De meisjes tot an udder inke-
louwen en de joengers die staon wat
dieper. Tot boven udder knieën. Die
èn allemao udder korte broek an.
Mao die moeten ze mee udder an-
den toch nog wat om' óóge trekken.
En da lukt. En allemao kieken ze op-
geruumd nao de fotograof. Be'alven
dat êêne vintje in 't midden vooran.
Die kiekt mao zuurtjes. Die lacht
wel, mao die is toch nie blieje. Wao
rom za je vraogen, waorom dan? Dat
weet ik natuurlijk aok nie, maor de
rand van z'n korte broek angt al 'n
bitje in 't waoter. En je weet nog we
van vroeger: da geef noe nie 'n lekker
gevoel. En achter 'm staot 'r 'n gróte
joengen van een jaor of tiene ook.
Die ouw mee twêê anden 'n gróte
balie in de lucht. Ik dienke dat ze net
'n bitje gevoetbald èèn. Dat deejen
de joengers altied ee, op schoolreis?
En de meiden die deejen andere
spilletjes op 't 'arde strand. Wao die
foto gemaokt is? An de Belgse kust,
dienk 'k. Dao goengen wudder ook
wel 's nao toe. Nao Blankenbèrge of
Öóstènde. Da zien 'k an de piere die
net nog een stikje te zien is. 'k Èn
dao nog 'n ouw boekje van tuuslig-
gen, raofelig, mao 'k doen 't nie weg.
Gekocht toen 'k daor ook 'n kêêr op
schoolreize was. Wudder mosten
toen zelf bróód meenemen van uus.
En misschiens ook nog we drienken.
Dat weete kik nie mêê percies. Mao
bróód wel. Me vertrokken van de
Mart mee 'n bus van Van Fraasen
uut Vlissiengen en me waoren nog
nie de bebouwde kom uut, of Wim
Verplanke, die aod al al z'n bootram
men op. Jao, zó gieng da. Joenge gas
ten onder mekaore ee.Ouwe foto's
man, da's altied schóóne. 'Dat is
smullen', zeggen ze in Olland.
dinsdag 21 februari 2017
Cindy Sanctorum: „Het is hier altijd druk. Zeven dagen per week." fotocamilescelstraete
In de rubriek Zuiderburen werpen we wekelijks een blik over de
Belgische grens.
Deze week: De beste friet van België.
GO
De klanten zijn ook heel fier
Peter van den Assem
- Cindy Sanctorum,
frituur De Bosrand
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van Rinus
Willemsen in het
Zeeuws-Vlaams.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
