8
Felix Jans (93) is de laatste
Nederlandse overlevende van de
Slag in de Javazee. Volgende week is het
precies 75 jaar geleden dat hij met de
Hr. Ms. Kortenaerten onderging na een
voltreffer van de Japanners.
1942 SLAG IN DE JAVAZEE
We mepten ze
helemaal niet
de hoek in. Het
bleken heel
goede vechters
1
De knal is gigantisch. Dat weet
Jans nog. Maar voordat hij beseft
wat er echt aan de hand is, dobbert
hij al in het water. De kracht van
een Japanse torpedo is zo enorm,
dat de boeg van de Hr. Ms. Korte-
naer wordt opgetild en Jans meters
wordt weggeslingerd. Het idee dat
de Nederlanders de Japanners wel
even een lesje zouden leren, pakt
totaal anders uit in de Javazee.
„We mepten ze helemaal niet de
hoek in. Het bleken heel goede
vechters", zegt de hoogbejaarde
Jans nu vanuit zijn woning in Den
Haag.
Het is 27 februari 1942, even na
vier uur in de middag als de Japan
ners in het vizier komen en direct
het vuur openen op de Nederlan
ders. Jans is dan al bijna drie
maanden op patrouille op zee. Hij
had zichzelf vrijwillig aangemeld
bij de Gouvernementsmarine. Op
zoek naar avontuur. „Als klein jo
chie vond ik de marine al machtig
mooi", zegt Jans. 18 jaar is hij, als
hij verantwoordelijk wordt voor
het onderhoud van Kanon 1, hele
maal vooraan op het schip.
De sfeer is die eerste maanden
gemoedelijk. „We vonden het alle
maal wel spannend. Iedereen was
nieuwsgierig hoe het zou zijn om
te vechten", zegt Jans. Totdat de
commandant iedereen bijeenroept
en vertelt dat de strijd nu écht gaat
beginnen. „Ineens was het me
nens en konden we alleen maar
bidden dat ons niets zou overko
men. We zaten midden op die
grote oceaan, dus als we geraakt
zouden worden dan was het over.
Dat wisten we dondersgoed."
Sommige collega's kunnen die
spanning niet aan. Jans ziet hoe ze
overboord springen nog voordat ze
zelf een schot hebben gelost. De
matroos der 3de klasse vecht voor
wat hij waard is. Alle munitie die
hij en zijn makkers binnen hand
bereik hebben, vuren ze terug.
Maar Jans ervaart het als een onge
lijke strijd. De Japanners hebben
snellere schepen. Ze zijn met veel
meer en hebben vliegtuigen.
„Voordat de slag begon, stonden
we al met 1-0 achter", zegt hij.
Een torpedo raakt de Kortenaer
vol in de flank. Het schip breekt in
tweeën. Jans valt van het dek, be
landt in zee, maar heeft geluk. „Er
viel precies een reddingsboei tus
sen ons in." Daar weet hij zich met
één arm aan vast te klampen. Voor
zijn ogen ziet hij hoe de indruk
wekkende torpedojager Hr. Ms.
Kortenaer in een paar minuten
naar de bodem van de zee zinkt.
Jans vecht voor zijn leven in het
kolkende water en grijpt alles wat
blijft drijven om zelf niet kopje
onder te gaan. „Ik was blij dat ik
nog kon ademhalen."
Hulp
De hele avond dobbert hij tussen
de wrakstukken en bidt met zijn
kameraden op de reddingsboei.
„Dat was het enige dat we konden
doen. We waren bang dat de Ja
panners terug zouden komen en
op ons zouden schieten. Dat had-
Drie verdwenen
oorlogswrakken
den we uit eerdere verhalen ge
hoord." Het gebeurt niet. De krui
sers De Ruyter en Java pikken een
aantal drenkelingen op, maar Jans
wordt gered door de Britten. Hij
overleeft de slag met nog zo'n
honderd opvarenden, maar bij de
ellende die hij op zee meemaakt,
blijft het niet. De Japanners ver
overen later Java en Jans wordt te
werkgesteld in Thailand. Hij moet
meehelpen met de aanleg van de
Birma-spoorlijn. Veel lopen en
sjouwen, herinnert hij zich. Dui
zenden overleven de uitputtings
slag niet. Mishandelingen zijn aan
de orde van de dag. „En dat deden
ze nooit alleen. Altijd met een
paar soldaten. Bang dat ze anders
zelf klappen zouden krijgen. Zo
laf."
Jans houdt zijn leven lang een
diepe wrok tegen alles wat Japans
is. „Als ik een Jap in de winkel zie,
draai ik om en loop ik weg. Terwijl
die persoon er ook niets aan kan
maandag 20 februari 2017
4 Alleen nog
bidden dat ons
niets zou
overkomen'
Tot Jans' te
leurstelling
kwam de red
ding niet van
de Hr. Ms. De
Ruyter.
ILLUSTRATIE NIMH
Raymond Boere
Den Haag
—Felix Jans
Drie Nederlandse marineschepen
die in '42 vergingen in de Javazee,
zijn van de zeebodem verdwenen.
BORNEO
GROTE
OCEAAN
Hr. Ms. De Ruyter
INDONESIË
JAVAZEE
Jakarta
Java
500 km INDISCHE OCEAAN
Hr. Ms. Java
JAVAZEE
Hr. Ms. Kortenaer
INDONESIË
50 km
Soerabaja
Kruiser Hr. Ms. De Ruyter,
(bemanning: 437)
Kruiser Hr. Ms. Java
(bemanning: 526)
Torpedobootjager
Hr. Ms. Kortenaer (149)
