8
KANKER BREED ONDERZOEK
De dokter zegt: u heeft kanker, maar de tumor kunnen we niet vinden.
Dat overkomt 2.000 Nederlanders per jaar. Hun overlevingskansen zijn
vrijwel nihil. Een breed onderzoek moet hierin verandering brengen.
ind dit jaar start
een groot onder
zoek naar het feno
meen 'tumor on
bekend'. Jaarlijks
I krijgen tweedui-
I zend patiënten
deze diagnose. Zij hebben uitzaai
ingen in hun lijf, maar het gekke
is: de bron van het kwaad kan de
arts niet vinden.
Zelfs na grondig onderzoek is
vaak niet vast te stellen op welke
plaats in het lichaam de kanker is
ontstaan. Die informatie is essen
tieel om de juiste behandeling te
starten.
Een voorbeeld: de arts vindt uit
zaaiingen in de lever, maar de tu
mor is ontstaan in de borst. Dan
heeft de patiënt borstkanker en
geen leverkanker. Normaal zou de
arts dan een behandeling tegen de
borstkanker starten, maar zolang
hij dat niet zeker weet tast hij in
het duister.
'Tumor onbekend' is de beroerd
ste diagnose die een patiënt kan
krijgen. De overlevingskansen zijn
het kleinst van alle vormen van
kanker. De helft van de patiënten
overlijdt binnen twee maanden,
na een jaar is slechts 17 procent
nog in leven.
Er zijn verschillende redenen
dat de haard, ook wel primaire tu
mor genoemd, verborgen blijft.
Ons eigen immuunsysteem is in
staat om ontspoorde cellen - want
zo ontstaat kanker - te herkennen
en om zeep te helpen. De uitzaai
ingen kunnen er echter weer an
ders uitzien, waardoor ons detec
tiesysteem die helaas niet uit de
weg ruimt.
„Het kan ook zijn dat de tumor
zo diep verscholen zit in een kron
kel van de dunne darm dat zelfs
onze diagnostische technieken ze
niet vinden", legt internist-onco
loog Hanneke van Laarhoven van
het AMC in Amsterdam uit.
Wat we nu vaak
proberen is:
uitzoeken bij welk
orgaan de
kankercellen het
beste passen. Daar
wordt meestal de
behandeling op
ingezet
De zoektocht naar de bron van
het kwaad is vooral frustrerend
voor de patiënt, die een heel onze
kere periode tegemoet gaat, zegt
ze. Maar het is ook een hoofdpijn
dossier voor de arts, die de patiënt
geen op de tumor toegesneden be
handeling kan aanbieden.
Daarom begint het Integraal
Kankercentrum Nederland eind
dit jaar een data-onderzoek in een
aantal ziekenhuizen. Het AMC
heeft meegeholpen dit onderzoek
op te zetten. Door gegevens te
vergelijken van patiënten die tus
sen 2011 en 2015 de diagnose kre
gen, hopen artsen straks veel pre
ciezer te weten hoe de tumoren
zich gedragen en welke behande
ling het beste aanslaat.
Botten
Nu al weten artsen dat de uitzaai
ingen bij deze patiënten meestal
opduiken in de lever, lymfeklie
ren, longen en botten. Van Laarho
ven: „Wat we nu vaak proberen is:
uitzoeken bij welk orgaan de kan
kercellen het beste passen. Daar
wordt meestal de behandeling op
ingezet." Maar het komt ook voor
dat de patiënt helemaal niet be
handeld wil worden. De kans op
een aanzienlijk langer leven blijft
klein, zelfs wanneer de juiste be
handeling wordt gevonden, weet
Van Laarhoven. „Ook is de patiënt
soms al in zo'n slechte conditie,
dat behandeling niet meer moge
lijk is. Verder onderzoek naar het
fenomeen 'tumor onbekend' is
dus hard nodig."
V
In 2016 kregen 15.836 mensen huid
kanker, bijna 1.100 meer dan het
jaar daarvoor. Jaarlijks overlijden
ruim 900 mensen aan de ziekte.
Binnen deze groep huidkanker
patiënten steeg ook het aantal men
sen met een melanoom, de meest
agressieve vorm van huidkanker,
van 5.887 in 2015 naar 6.787 in 2016.
Het gros is boven de 50 jaar, maar
dermatologen in het land zien in
hun spreekkamers steeds meer
veertigers en soms zelfs twintigers
met huidkanker.
Volgens dermatoloog Jorrit Terra
van het Universitair Medische Cen
trum Groningen eist het onbe
schermd bakken in de zon zijn tol.
„Alle campagnes ten spijt: we sme
ren pas zonnebrand in juli bij 30
graden, maar op een zonnige dag in
april zit iedereen op het terras te
verbranden." Juist op die momen
ten, wanneer we nog een bleek
huidje hebben, loopt de huid
schade op, die zich nog jaren later
kan omzetten in huidkanker. „On
begrijpelijk en zorgwekkend. We
hebben in ons land zo weinig zonu-
ren, maar zijn toch kampioen in het
krijgen van nieuwe huidkankers."
Officieel kregen niet 15.836 maar
zelfs 56.000 Nederlanders huidkan
ker in 2016. Het gros kreeg de meest
onschuldige variant, basaalcelcarci-
noom. Omdat hier vrijwel niemand
aan overlijdt en de huidkanker goed
te behandelen is, tellen deze niet
mee in de cijfers. In totaal kregen
108.400 Nederlanders vorig jaar de
diagnose kanker, 2.500 patiënten
meer dan in 2015. Na huidkanker
komen darmkanker (15.427) en
borstkanker (14.511) het meest voor.
Bij de mannen staat prostaatkan
ker nog altijd op nummer één, bij
vrouwen is dat borstkanker.
W 'Nederlanders zijn
kampioen in het
krijgen van nieuwe
huidkankers'
Opvallend is de snelle stijging
van het aantal jonge mannen tus
sen de 20 en 40 jaar oud met zaad
balkanker, stelt het Integraal Kan
kercentrum Nederland. Zo'n 25 jaar
geleden hadden nog 400 mannen
deze ziekte, nu het dubbele. Hoe
wel de overlevingskans bijna 100
procent is, raakt de helft van deze
mannen onvruchtbaar.
Over de oorzaak van de stijging is
weinig bekend. Er zijn steeds meer
aanwijzingen dat het al tijdens de
zwangerschap misgaat, wanneer de
zaadbal van de mannelijke foetus
zich ontwikkelt.
vrijdag 3 februari 2017
Aanval geopend
op 'tumor
onbekend'
Hanneke van Houwelingen
Amsterdam
—Hanneke van Laarhoven
De afgeknipte lokken moeten minstens 25 centimeter lang zijn
om te kunnen worden verwerkt in een pruik.
De actie is een succes: genoeg haar voor tientallen pruiken.
Karin de Grave troost dochter Lieke, die de actie minder ge
slaagd vindt. FOTO'S ARE KIEVIT
Huidkanker blijft met stip op één
Huidkanker is nog altijd de
meest voorkomende kanker
soort in Nederland. Dat blijkt uit
cijfers van het Integraal Kanker
centrum Nederland, die vandaag
naar buiten komen.
Hanneke van Houwelingen
Amsterdam
