18U3TAMA
OJflOO
14 ZE
tERZERERlHCVH
ÏN5TAANQEEL ZDNDEl
Keitfneidjaetrachterf
is jiekterCTiestrijden.
Niet eerder leidde de archeologie van de
oorlog tot een expositie met zevenhonderd
verschillende objecten. Een bonte verzameling,
bijeengehouden door een ondergronds verbond.
Hij haalt een schijnbaar nietszeg
gend kartonnen kaartje uit zijn
portemonnee. Toch draagt archeo
loog Evert van Ginkel het al jaren
bij zich, als was het een relikwie.
Sterker, het is een persoonlijk reli
kwie. Waarom dat zo is? „Het is
een aandenken aan mijn vader.
Toen hij zich op 12 juni 1943 in
Duitsland meldde voor de Ar-
beitseinsatz werd hij gewogen. 153
pond staat er op het kaartje. Met
kleren aan, hè. Want op de achter
kant krabbelde mijn vader dat hij
in Nederland toch echt minder
woog."
Van Ginkel staat deze woens
dagochtend in de grote zaal van
Het Noordbrabants Museum in
Den Bosch, waar om hem heen
driftig wordt gesleuteld aan de
tentoonstelling Opgegraven Strijd.
De expositie die vandaag met een
grote publieksmanifestatie begint,
mag een Nederlandse première
heten. Niet eerder leidde de arche
ologie van de oorlog tot een ten
toonstelling met 700 verschillende
objecten. Een bonte verzameling
roestige helmen, geweren, vlieg
tuigmotoren, schedels, veldflessen
en zelfs voorname kunstvoorwer
pen.
Hoe uiteenlopend ze ook mogen
zijn, ze worden bijeengehouden
door een soort ondergronds ver
bond. Al het uitgestalde materiaal
is ooit opgegraven uit de bodem
van verschillende strijdperken. Al
lemaal oorlogsafval dus. Van de
slagvelden van de Romeinen bij
Lith, naar de versgedolven kruit
hoorns uit de Tachtigjarige Oorlog
bij Hulst, tot aan het scheermes en
de lepels en vorken opgegraven bij
Kamp Vught.
Om duidelijk te maken wat daar
zo interessant aan is, waarom de
ene Duitse helm de andere niet is,
gooit Van Ginkel het eerderge
noemde kaartje in de strijd. „Voor-
Voorwerpen worden
pas echt interessant
als je de context
schetst, de verhalen
eromheen vertelt
werpen worden pas echt interes
sant als je de context schetst, de
achtergronden geeft, de verhalen
eromheen vertelt."
En dat is wat de samenstellers,
Van Ginkel en collega Arjen Bos
man, met deze tentoonstelling be
ogen. De oorlogsverhalen en ge
toonde objecten beslaan welis
waar een periode van 2000 voor
Christus tot 2000 erna, de nadruk
ligt op de Tweede Wereldoorlog.
De expositie laat zich lezen als een
boek waarin we in tien hoofdstuk
ken langs verschillende oorlogsge
bieden worden geleid.
Dat er ooit een strijd heeft ge
woed, is vaak pas te zien als de
bodem van zo'n voormalig strijd
toneel zijn geheimen prijsgeeft.
Het resultaat van al die inspannin
gen is te zien in de vitrines. Daar
omheen veel tekst, filmpjes en uit
leg over de verschillende oorlogs
bodems, het onderzoek en de op
gravingen zelf. „De nadruk ligt op
de oorlogsarcheologie, die de afge
lopen jaren alleen maar meer aan
dacht krijgt."
Van Ginkel loodst ons naar een
indrukwekkend brok staal vol lei
dingen, bouten en moeren. Een
gedeelte van een motor van een
populaire Duitse bommenwerper
de Junkers Ju88. Hij geeft toe dat
elders complete vliegtuigen van
dezelfde soort staan uitgestald.
„Maar deze motor vertelt wat er
die tiende mei van 1940 is gebeurd
boven Utrecht. Het toestel was op
weg om in Rotterdam een vlieg
veld te bombarderen. Het is uit de
lucht geschoten en de Nederland
se militair die het fatale salvo loste,
was aanwezig toen de motor zeven
jaar geleden werd opgegraven bij
bouwwerkzaamheden."
Dat is een van de troeven die ar
cheologen uitspelen om het ver
schil te maken met de vaste collec
ties die al jaren te zien zijn in de
verschillende oorlogsmusea.
Een andere troef: de twee sculp
turen, die niet eerder buiten
Duitsland te zien waren. Beelden
die in het Derde Rijk als ontaarde
kunst werden betiteld en verbo
den werden. Ze zijn goed gecon
serveerd in de Berlijnse bodem en
sinds zeven jaar de stille getuigen
van een schrikbewind.
vrijdag 3 februari 2017
De tentoonstelling Opgegraven Strijd laat zich lezen als een boek waarin we in tien hoofdstukken langs verschillende oorlogsgebieden worden geleid, fotomarcbolsius
Onder de grond woedt de
strij d
Theo van de Zande
Den Bosch
Evert van Ginkel fotomarcbolsius
—Evert van Ginkel
Opgegraven Strijd opent vandaag
met een publieksprogramma met
lezingen en rondleidingen. Jonge
bezoekers vanaf 6 jaar kunnen zelf
als archeoloog aan de slag. De
expo is te zien tot en met 14 mei.
