Kom j'om een kommetje koffie?
10 2
Dinteloordse schipper mag hulpverlening op het kanaal niet meer doen
Reinier van der Zee voelt
zich aan de kant gezet.
Sinds 2000 was de Dintel
oordse berger en sleper bij
nacht en ontij goed ge
noeg om met zijn calamiteitenboot
Hellegat drenkelingen uit het water te
halen. In december nog vijf man met
een tjalk. En nu kiest de brandweer
voor een veel goedkopere oplossing.
„Ze leggen zelf een bootje bij de ka
zerne in Tholen. De kwaliteitseisen die
altijd aan mij zijn gesteld, gelden plot
seling niet meer."
Daarmee komen ze aan het brood dat
Van der Zee verdient met zijn bedrijf
BST Dintelsas. Maar volgens Van der
Zee is ook de veiligheid op het Schelde-
Rijnkanaal in het geding.
Dat kanaal op de grens van West-
Brabant en Zeeland is een van de be
langrijkste vaarroutes van ons land.
Honderdduizend schepen per jaar,
vooral grote. Twee derde beroepsvaart,
een derde recreatie. „Hartstikke druk,
er gebeurt zelden iets. Maar als het no
dig is, moet hulpverlening perfect gere
geld zijn", zegt Lisette Booij, regiocoör
dinator van de Koninklijke BLN-Schut-
tevaer, de grootste brancheorganisatie
van binnenschippers. Ook zij vraagt
zich af waarom zo nodig goed geregelde
hulpverlening op de schop is genomen.
„Niks mis met zuinig zijn. Maar als het
daardoor minder effectief wordt, moe
ten we oppassen."
Tot voor kort was de Veiligheidsregio
Midden- en West-Brabant verantwoor
delijk voor de hulpverlening op het ka
naal, onderdeel van de Schelde-Rijn-
verbinding. Daarvoor werden steeds fi
nanciële afspraken gemaakt met het
bedrijf van Van der Zee. Dat is gestatio
neerd in de haven Dintelmond. Als een
schip zinkt, er brand is of mensen te
water zijn geraakt, rukt BST Dintelsas
uit. Omdat het Schelde-Rijnkanaal op
de grens van beide provincies ligt, be
taalde de Veiligheidsregio netjes mee.
Met ingang van dit jaar zijn die af
spraken in overleg tussen beide regio's
gewijzigd. Kort door de bocht regelen
de Brabanders het bluswerk en huren
daarvoor nog steeds Van der Zee en zijn
bergingsschip de Furie4 in. De Zeeu
wen zijn nu verantwoordelijk voor
zoek- en reddingswerk, maar hebben
daarvoor de Dinteloorder en zijn Helle
gat niet meer nodig.
Dat contract kostte 50.000 euro per
jaar. Na uitgebreid onderzoek en verge
lijkingen kiest de Veiligheidsregio Zee
land voor een eigen reddingsvaartuig,
de Jam. Die deed altijd dienst bij de
brandweer in Terneuzen. De rubber
boot is nu gestationeerd bij de duikers
ploeg van de brandweer Tholen, hal
verwege het Schelde-Rijnkanaal.
„Goedkoper én efficiënter. We vol-
Met Janl kunnen we
vanuit Tholen aan alle
veiligheidsnormen
voldoen
doen aan alle kwaliteitseisen", verze
kert Eric Lems, belast met maritieme
veiligheid bij de Zeeuwse organisatie.
„Als je naar de kaart kijkt, hoefje geen
wiskunde gestudeerd te hebben om te
zien dat Tholen als uitvalsbasis veel lo
gischer is. Als iets gebeurt ten zuiden
van Tholen is Dintelmond ver weg. En
we hebben het materiaal nota bene
zelf."
Uit zijn mond geen kwaad woord
over Van der Zee en zijn reddingsboot
Hellegat. „Het gaat niet alleen om geld.
Effectief is onze oplossing beter."
De Veiligheidsregio Zeeland gaat
twee jaar met de Jam vanuit Tholen
opereren en bekijkt ondertussen of dit
ook de definitieve keuze voor langere
termijn moet zijn.
Lems: „Dan praten we over de plek
én over het schip. Het zou kunnen dat
we na twee jaar ervaring een andere
keuze maken."
Aan Brabantse zijde werd door som
mige brandweerprofs intern kritisch
gereageerd op deze oplossing. De Hel
legat van BST Dintelas is feitelijk ge
schikter voor reddingswerk op het
Schelde-Rijnkanaal. Groter, stabieler,
geen benzine- buitenmotoren zoals de
Jam, maar jet-aandrijving. De Hellegat
heeft een kajuit die werken in extre
mere weersomstandigheden mogelijk
maakt, is uitgebreider toegerust en
start vanuit het water, terwijl de Jam na
alarm nog uit een kazerne moet ko
men.
De leiding doet er bij navraag tegen
over BN DeStem het zwijgen toe en
verwijst voor een reactie naar de andere
kant van het kanaal.
Binnenvaartorganisatie BLN-Schut-
tervaer maakt zich bij monde van re
giocoördinator Lisette Booij nog geen
zorgen over de veiligheid op het
Schelde-Rijnkanaal: „Het zal best goed
geregeld zijn. Scheepsvervoer is reuze-
veilig en het is al dik twee jaar geleden
dat daar na een aan aanvaring een bin
nenvaartschip zonk. Maar het gaat al
tijd om als. Als iets loos is, moet de
hulpverlening optimaal zijn. Deze ver
anderingen klinken niet zo."
„Waarom neem je met minder ge
noeg dan eerst? Waarom verander je
tijdelijk voor twee jaar? Dan kun je net
beter de bestaande regeling handhaven
en over twee jaar met een definitieve,
goede oplossing komen. Deze verande
ringen scheppen bovendien verwar
ring en dat kun je bij reddingswerk
waarbij snelheid is geboden zeker niet
hebben."
Bij de Veiligheidsregio Zeeland blijft
Eric Lems vierkant achter de keuzes
staan.
„Kwaliteit staat altijd voorop. Uit
praktijktesten blijkt dat we met de Jam
vanuit Tholen aan alle veiligheidsnor
men kunnen voldoen."
Tientalle woorden en uut-
drukkingen bin d'r in'es-
tierd op de vraege om
woorden die a me zowat
vergete bin, mae toch nog best
zoue kunne gebruke. Frans Tolle-
naer die oarden z'n opoe zegge "t
Is katievig zonder doek'. Katievig
beteêkent guur, kil. Op de Beve-
landen oar je:" 't Is sjoegjes van-
daege", mie dezelfde beteêkenis.
Een moai bruukbaer woord is 't
het. Dus vind je 't kil buten, dan
zei je gewoon:" 't Is katievig ee?"
Ik dienke a 't in 't kulekot ok wè
katievig ewist ei. Kulekot is een in
zending van Nelly Vogelaar die a
d'r eigen dat woord herinnerd'n't
Kulekot was de nor, de bak ter
plekke. Meêstal was die in of on
der het gemeênt'uus en wier ge-
bruukt om een zatte vent z'n roes
uut te laète slaepen of een vech-
tersbaes af te laète koelen. Kule
zeit het a, een hol! Me keke deur
een garre of a t'r eên in zat.
Jaap van Weele stierd'n een eêl
liestje mie uutdrukkingen. Die
docht an 'een 'eimelijken' voe een
stiekemerd. Pier is zö een eimelij
ken, daè ka je beter niks van köpe,
wan dan zou je wè's kunne
trompe. Dan zou het je wel eens
slecht kunnen vergaan. Tromper
kom uit het Frans en betekent ver
gissen. Een bijzondere uutdruk-
king von ik 'dan vaol je mie je
piester in 't strao'. Daèmie wor be
doeld da je dan voe gek staèt, voe
Jan lui, mae dat klienkt zö onfer-
soenlijk. Meêrdere inzenders
kwaeme mie daoken voe straks of
dadelijk (niet onmiddellijk). Het is
ok van dadelijk afgeleid en ik
vinde 't nog een eêl bruukbaer
woord, 'k Za daoken wè 's petaoten
uut de kelder lange.
't Is mae een oarevol
Ria van Liere noemde lure en
schoere oftewel luier en schouder.
Die ao zövee guus a t'n mie een
pak luren op z'n schoere uut de
wienkel kwam. Wie zei nog lure
en schoere. Vergete of nog in ge-
bruuk? In elk geval komme ze in
anmerking om gebruukt te wor-
ren. Waèrom vernederlandse? Ok
gaf ze de uutdrukking 't Is mae
een oarevol" voe 't is mae een klein
bitje. Mö je daè noe een schoane
lure voe andoe?
't Is eêl wat anders as pisse in
een zeêkedulve. Een zeêkedulve,
een open riool, liep achterlangs
d'oeve en daè kwam bevoorbeeld
de pisbak op uut en de afvoer van
de mispit, (mestput). Frans Koens
herinnerd'n z'n eigen dat van
vroeger. Mae noe a ze d'r nie mi
bin, ka je ze ok nie mï gebruke..
Datzelfde geldt voe de outvumme
en de mustertklampe.
Jopie Minnaard meldde het nut
tigen van een kommetje koffie.
Een kommetje! Die ouwerwesse
bescheidenheid binne me kenne
lijk vergete, wan je oart het mae
zelden mï. Een veranderende
mentaliteit, economische omstan
digheden, nieuwe producten aol
d'r invloed op de taal. Mae 'k toch
liever een kommetje koffie dan
scheuteldoekwaeter uut een kof-
fie-pad of een mok mie espresso
macchiato.
Nog even over de spinne van vo
rige keêr. Chris Lous wees erop dat
die Walchere een spinde enoemd
wordt en da een spinne een kop-
pespinne is. Waer is 't, mae het ligt
'r an waè a je vandaen komt, wan
elk durp of elke streek ei z'n eige
naardigheden at het om taal gaèt.
Een koppespinder is een rugesoat,
een ruugoad of een koppekraemer.
In het Nederlands is het een rage
bol oftewel een plumeau met af
standsbediening.
Straethandel
Henk Barentsen moest vroeger
meie trokke in de sukerpeeën.
Meie is melde en geldt in de land
bouw as vuulte. Compleet vergete?
Ahosie doe voe leure langs de deu
ren, is verdronge deur straethandel
of vente of misschien is het a
'score op internet?' Kööpventjes en
-wuufjes bin d'r nog wè, mae die
smaere je kranten en loten an deur
de telefoon. Tenslotte: Die jongen
was zö ammekommerig da ze
goeng verzitte. Wie eit 'r nog last
van ammekommerigheid? Vergete
woorden daè a je van dienkt da ze
nog goed bruukbaer bin, ka je nog
opstiere.
Reacties naè Engel Reinhoudt,
Werrilaan 21,4453 CA 's-Heeren-
hoek of per e-mail naè
n.zeeuws@zeelandnet.nl
O
dinsdag 31 januari 2017
BE
Jam waakt nu over Schelde-Rijn
John Bas
Tholen/Dinteloord
- Eric Lems, Veiligheidsregio
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een ver
haal van Engel
Reinhoudt in het
Bevelands.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal
Volkerak
Oosterschelde
Schelde-Rijnkanaal
Het Schelde-Rijnkanaal loopt
van Antwerpen naar het
Volkerak. Het kanaal is zowel
voor Nederland als voor
België belangrijk voor de
scheepvaart.
Kenmerken
Lengte: 32 km
Diepte: -6,30 tot -6,00 mp
IN257
Nieuw-Vossemeer
Tholen
Halsteren
De oude
Bergen
op Zoom
De nieuwe boot.
