13
Het is net als met
onze strijd rond
het WK in'78: je
hebt het gelijk aan
je zijde, maar je
krijgt het niet
De koffiestop zit erop voor het
clubje toerfietsers in restaurant
Het Rechthuis in Muiderberg. De
zes mannen en vrouwen trekken
de thermoshirts en dikke winter
jassen nog eens recht en sjorren
aan hun mutsen en handschoenen.
Freek de Jonge aanschouwt het ta
fereel een tafel verderop en infor
meert: „En? Is het koud daarbo
ven?" De rest van het gesprek is de
toon van de conferencier (72) veelal
ernstig. Over zijn vrouw Hella, Do
nald Trump, de stemming in Ne
derland, collega's, zijn overleden
zoon en kleindochter, Ajax en het
aardbevingsgebied in Groningen.
GRONINGEN
„Ik ben geboren naast de kerk in
Westernieland, waar mijn vader
dominee was. Daar begin ik maan
dag met een rondgang door de pro
vincie Groningen, om aandacht te
vragen voor de gevolgen van de
gaswinning. Elke dag een ander
dorp en op vrijdag een slotmani
festatie in de Oosterpoort in Gro
ningen. De aandacht is noodzake
lijk, want het is een schandaal dat
we wel met het hele land geprofi
teerd hebben van het gas, maar nu
niet onze verantwoordelijkheid
nemen. We kijken met grote ogen
naar Aleppo, maar realiseren ons
niet dat we in eigen land hetzelfde
laten gebeuren. Er gaan talloze mo
numenten tegen de vlakte. We
moeten toch over op andere brand
stoffen, laten we nu een plan op
stellen hoe we dat bereiken en Gro
ningen daar ook mee helpen. Ver
gelijk het met het Deltaplan voor
Zeeland, daar was wel een enorme
solidariteit in het land na de Wa
tersnoodramp. Maar daar stonden
honderden doden tegenover."
HELLA
„Vorig jaar kreeg Hella ernstige
hartklachten. Ik ga er niet tot in de
tail op in, maar ze heeft een jaar
lang medicijnen en dat is lastig.
Het gaat niet goed, maar ik moet
proberen me geen zorgen te ma
ken. Daar is ze niet mee geholpen.
Ik moet juist een grote kracht uit
stralen. Dat lukt aardig. We zijn
ook wel wat gewend."
GRONINGEN (2)
„Tot voor kort had ik de houding
die bijna iedereen heeft die niet uit
het aardbevingsgebied komt: het
zal mijn tijd wel duren, ik heb er
geen last van. Totdat ik in de voor
bereiding op mijn verkiezingscon
ference De Stemming in het Gro
ningse dorpje Godlinze kwam, de
schade zag en bewoners sprak die
me zeiden: 'We zitten gevangen in
een onveilige gevangenis'.
Eigenlijk is het een wonder dat
de zaak nog niet geradicaliseerd is.
Dat vond ik ook toen Bram Ver
meulen en ik in 1978 te hoop liepen
tegen de deelname van Oranje aan
het WK voetbal in Argentinië, dat
was vergelijkbaar: je hebt het gelijk
aan je zijde, maar je krijgt het niet.
En er gebeurt niets. In Groningen
worden de mondige mensen snel
geholpen zodat zij niet meer van
zich laten horen en de rest kan de
rambam krijgen. Groningers zijn
gezagsgetrouw en kunnen zich
niet makkelijk groeperen. Daarom
moeten we ze helpen."
ACTIEVOERDER
„Ik zag mezelf in '78 niet als actie
voerder en nu ook niet. Ik ben be
trokken. En ik kan er in mijn voor
stellingen iets over roepen, maar
dat is schijnbetrokkenheid. Daar
kom ik in dit geval niet mee weg.
Met mijn positie en status kan ik
iets meer dan een ander en dat
moet ik soms inzetten."
COLLEGA'S
„Daar begin ik niet meer aan, ik
spreek me over niemand uit. Daar
heb ik in het verleden zo veel pro
blemen mee gekregen, dan werd ik
in de media weer tegen Youp van 't
Hek uitgespeeld. Dat wil ik niet
meer. Ik informeerde ooit bij Harry
Mulisch of hij een goede leestip
voor me had. Toen antwoordde hij:
'Ik ben geen lezer, ik ben een
schrijver'. Zo moet je dat in mijn
geval ook zien."
VERTROUWEN
„Ik ben als domineeszoon grootge
bracht met een rotsvast vertrou
wen in de wereld en daar is niet zo
gek veel in veranderd. Vertrouwen
komt neer op de vraag: mag ik er
zijn? Als het antwoord ja is, dan zit
je goed. Ik zeg ook in mijn voorstel
ling: ieder mens heeft recht op ver
trouwen. Ik heb dat zo in mijn we
zen zitten, ik ben ook niet zo mak
kelijk uit balans te brengen. Maar
als je joodse ouders, zoals in Heila's
geval, te horen hebben gekregen 'je
mag er niet zijn' en met zelfs de
consequentie 'we gaan je oppakken
en vergassen', probeer dan maar
eens je kind vertrouwen te geven.
Dat is ook de kern van de proble
matiek waar we in Nederland nu
in zitten. Er is een heel grote bewe
ging die over een complete bevol
kingsgroep zegt: je mag er niet zijn.
Wat betekent dat dan voor die
mensen?
Dat kun je vijfjaar zeggen, dat kun
je tien jaar zeggen, maar daar komt
natuurlijk een keer een reactie op.
Als we daarop aan willen sturen
dan zijn we goed bezig, als we met
elkaar willen samenleven zullen
we toch een andere weg moeten
inslaan."
VOETBAL
„Ik spreek zo veel mensen bij Ajax
die het helemaal niet erg vinden
als Feyenoord dit jaar kampioen
wordt en dat heb ik zelf ook. Het
zou goed zijn voor het Nederlandse
voetbal, geweldig voor een grote
club als Feyenoord en ook niet
slecht voor Ajax. Het houdt ons
scherp. Ik spreek hier niet voor de
hardcorefans, maar heel veel Aja-
cieden zouden het hartstikke leuk
vinden voor Feyenoord. Juist voor
die club wel. Bij PSV ligt dat an
ders, dat vinden ze echt helemaal
niets."
GELOOF
„Mijn antwoord op de vraag of God
bestaat is: ja en nee. Wij mensen
zijn van ja óf nee, vanaf de zonde
val is alles goed of slecht. Maar het
paradijs is het geheel. Dat kunnen
wij niet meer zien, dat hebben wij
verlaten. In het nee zit het ja en in
het ja zit het nee. De Heer heeft ge
geven en de Heer heeft genomen.
Ook in ons geval. Wij verloren
onze zoon na drie maanden, een
paar jaar geleden onze kleindoch
ter. Door daar over na te denken,
die gebeurtenis te doorvoelen, be
denk je: ik verlies mijn kind, maar
ik win aan diepte, aan gezag, aan
inzicht. Dat is dus de eenheid van
geven en nemen. Dat is heel theo
logisch, maar zo vat ik dat op.
Het is misschien gek om uit mijn
mond te horen, maar die drama's
hebben me nederig gemaakt: de
krachten die boven je uitstijgen en
bepalen dat jij je leven niet kunt
leiden op wijze die je zelf wilt. Dan
kun je lamgeslagen in de koplam
pen kijken, of je inzetten. Als do
mineeszoon is mij ook geleerd dat
je er ook voor de ander bent in
zulke rampspoed. Dat je een troos
tende, bemoedigende taak hebt als
je die op kunt brengen. En ik voel
dat ik dat kan."
TRUMP
„Als kind van de oorlog ben ik al
tijd gebiologeerd geweest door de
vraag: hoe heeft het kunnen ge
beuren in Duitsland, welke krach
ten hebben ervoor gezorgd dat juist
die figuur naar voren kwam. Het is
de geloofwaardigheid van de heer
sende macht, van de status quo, die
zodanig is afgenomen dat een
steeds grotere groep zich daarvan
afkeert.
Ik vergelijk wat in Amerika ge
beurt met de Duitse tendens in de
jaren 30. Men kiest voor een soort
eenheid, nationalisme, een zonde
bok, het uitschakelen van groepen
mensen die de identiteit van de
ware Amerikaan bedreigen. In die
zin is het volkomen vergelijkbaar.
Al is Trump op zijn manier ook
weer uniek, want het is één man.
Dat is zo wonderlijk."
COLLEGA'S (2)
„Toen Youps hartklachten zich
openbaarden, heb ik hem gebeld
om hem sterkte te wensen. Na
tuurlijk ja. Het was rond die tijd dat
Hella ook klachten had en ik her
kende de onzekerheid. Die onder
zoeksperiode, waarin de artsen
niet precies weten wat je mankeert,
die is fnuikend."
Groningen
ondergaat
zelfde lot
als Aleppo'
Jeroen Schmale
