Ifc
16
JAROSLAW KAZCYNSKI POPULAIR EN GEVREESD
Nog niet zo lang geleden was Polen in Europa het beste
jongetje van de klas. Nu heerst er een partij die volgens critici de
democratie om zeep helpt, en officieel 'fietsers en vegetariërs tot
vijand heeft verklaard. Maar veel Polen zijn dol op de populistische
PiS: „Eindelijk een partij die écht iets doet voor de armen."
zaterdag 7 januari 2017
geen spaargeld, wel schulden, eten
slecht, en zijn ongezond. Ze gaan hier
pas naar het ziekenhuis als ze bijna
dood zijn. En let nu op", hij moet
weer lachen, „de enige tandarts
verzekering die je hier kunt afsluiten
dekt alleen de vier voortanden.
Anders verliezen ze te veel geld."
Het is een lange, lange lijst: oude
huizen, geen verwarming, vocht en
schimmel, de wc buiten, mensen die
wonen op vijf vierkante meter, hij
verzint het niet. „Als ratten."
Maar hoe kan dat? Waarom leven
jullie zo? Waarom heeft de staat daar
nooit iets aangedaan? Agnieszka kijkt
ons met een schuin oog aan. Dan
haalt ze haar schouders op: „Het kon
ze niks schelen."
En toen kwam Jaroslaw Kaczynski,
de kleine, muizige leider van Recht
en Rechtvaardigheid (PiS), de man
die officieel slechts parlementslid is,
maar in feite de baas van Polen. Ie
dereen kent hem, maar 'we weten
niks van hem', zegt Slawomir Siera-
kowski, leider van Krytyka Poli-
tyczna, een verzameling linkse intel
lectuelen, en een van Kaczynski's
scherpste criticasters. „Hij is een
schim. Misschien bestaat hij wel
helemaal niet, misschien is hij een
soort verschijning."
Absolute meerderheid
Maar hij bestaat wel. Iets meer dan
een jaar geleden leidde hij de PiS
naar de macht met de belofte om
de staat te 'saneren'. Niemand ver
wachtte iets van hem, want hij had
al acht verkiezingen verloren.
Maar dit was zijn moment. De Polen
hadden zó hun buik vol van de heer
sende liberalen, dat ze Kaczynski
pardoes aan een absolute meerder
heid hielpen. In de Senaat én in het
parlement. Ook president Andrzej
Duda staat aan zijn kant. Kaczynski
was het enige alternatief voor de
mensen die helemaal niets meer
hebben, zoals Agnieszka.
„Armoede was een taboe in Polen",
zegt Ikonowicz. „Een onvermijdelijk
bijproduct van vooruitgang. De PiS
erkende dat er wél armen zijn. Het is
Poolse vrouwen gingen in oktober de straat op om te demonstreren
tegen de anti-abortusplannen van Kaczynski. Met succes, foto photo news
als hij begint aan zijn opsomming,
maar het is een wrang lachje. Je ziet
aan zijn ogen dat hij het helemaal
niet grappig vindt. Deze verstokte
socialist leidt een kleine organisatie
die mensen als Agnieszka juridisch
bijstaat, wanneer ze in de problemen
komen met bijvoorbeeld hun huur.
Hij heeft net nog een huis aange
wezen, en daar nog eentje, en daar,
waar nog kogelgaten uit de Tweede
Wereldoorlog in zitten. Nooit iets
aan gedaan. Daar gaat hij.
Derdewereld
„De levensverwachting is hier zes
tien jaar lager dan in de rest van War
schau. Dat is derdewereldniveau. De
mensen zijn arm, echt arm, werken
keihard, als arbeider, straathandelaar,
chauffeur, verdienen niks, hebben
Ik vertrouw
Kaczynski
voor geen
meter, maar de
hervormingen
zijn goed voor
mensen die me
zo na aan het
hart liggen
Piotr Ikonowicz
Mark van Assen
officieel: een groot deel van de Poolse
samenleving is simpelweg arm."
Kaczynski beloofde veel tijdens de
verkiezingen én erna. Veel te veel,
was de gedachte. Maar nu komt het:
hij levert! Het minimumloon ging
met 34 euro omhoog naar 453 euro,
de pensioenleeftijd gaat voor man
nen naar 65 jaar (was 67) en voor
vrouwen naar 60, er komt meer be
lastingvoordeel voor kleinverdieners
en het aller-, allermooiste: vanaf het
tweede kind krijgt elk huishouden
per kind een toelage van 120 euro.
Agnieszka - 43, weduwe en ook nog
gehandicapt - heeft vier kinderen.
Dat extra geld betekent alles voor
haar. „Dit is de eerste regering die
echt iets voor de armen doet. En dat
voelt goed."
Even later wijst Piotr Ikonowicz
aan waar mensen als Agnieszka altijd
voor hun fruit en groente naartoe
moesten: het koopjeshoekje van de
markthal. Daar liggen niet de verse,
blakende spullen die een gezin met
Warschau
e wil het niet zeggen.
De vraag was hoe haar
huis eruitziet, wat
voor meubels er staan,
hoeveel kamers ze
heeft, hoeveel vier-
1 kante meters en hoe
groot haar keuken is. Maar ze wil het
niet zeggen. Ze wil het ook niet laten
zien. Agnieszka Zelazna schaamt
zich niet, maar om nou te zeggen dat
ze haar armoede graag toont... nee,
niet bepaald.
Dit is Praga, het allerarmste deel
van Warschau, waar 300.000 mensen
graag wonen en goed voor elkaar
zorgen, maar tegelijkertijd 'leven als
ratten'. Piotr Ikonowicz moet lachen,
Is Polen op
weg naar een
dictatuur?
