8
Een voormalig bokser en uitsmijter uit
Istanboel werd hét symbool van het volksverzet
tegen de militaire coup in Turkije. Met gevaar
voor eigen leven hield hij een tank tegen. Dat
gaf anderen de moed om in verzet te komen.
Ik stond op, trok mijn
T-shirt uit en begon er
vloekend mee te zwaaien
etin Dogan (40) vertrekt
vrijdagavond 15 juli na het
eten naar de sportschool.
Daar werkt hij zijn vaste
rondje af: eerst aan de slag
met gewichten en andere
apparaten om de spieren te
versterken, en afsluitend een sessie van de verdedi-
gingssport aikido. Twintig jaar dit regime, drie
keer in de week, dan krijg je wel een torso zoals die
van Metin. Niet dat hij niets anders doet dan spor
ten: hij studeert ook aan de Universiteit van Istan
boel voor psychiater.
Vlak na 22.00 uur verlaat hij de sportschool en
neemt de bus naar huis. Naar de buitenwijk
Ye§ilköy, die wordt bestuurd door de sociaaldemo
cratische oppositiepartij. Daar wonen veel mensen
die tegen president Erdogan zijn, vertelt hij. „In de
bus heerste een opgewonden stemming door de
eerste berichten over een militaire staatsgreep.
Mensen reageerden opgelucht, blij. 'Het werd tijd
dat ze die Erdogan eens aanpakken', hoorde ik ie
mand zeggen. Bij mijn zus, die in mijn flat ook een
appartement heeft, ging ik tv kijken. Daar zag ik
tanks van de putschisten bij Atatürk Airport. Met
een voelde ik de drang om ernaartoe te gaan. Zij
was bang en probeerde mij tegen te houden, maar
ik ging toch."
Op straat houdt Metin een motorrijder aan die
hem een lift geeft naar het vliegveld. Twee tanks
en een truck met twintig soldaten versperren daar
de toegang. „Protesterende mensen waren er toen
nog niet. Alleen wat gestrande reizigers en came
ramensen. Ik liep op een van de tanks af en riep 'Ik
ben een soldaat van Turkije, wiens soldaten zijn
jullie?' Ze schoten in de lucht en richtten hun ge
weren op mij om me af te schrikken."
Metin is niet onder de indruk, en loopt door tot
zo'n anderhalve meter voor de tank. Die komt
plots in beweging. Hij besluit meteen om voor de
rechter-rupsband te gaan liggen, op
het asfalt dat nog warm is van deze
zomerse dag. Leunend op zijn elle
bogen kijkt hij gespannen naar de
tank. „Een emotionele opwelling
was het niet. Ik deed het bewust.
Wel had ik tegenstrijdige emoties. Ik
voelde zowel woede als rust bij de ge
dachte 'ik ga nu sterven'. Ik wilde dat de
tank mijn hart, mijn hersens en mijn inge
wanden in één keer zou verpletteren. Niet
omdat ik een martelaar wilde worden. In dat
soort religieuze termen denk ik niet. Ik wilde
dat ze me zouden doodrijden, omdat die
beelden mensen tot verzet zouden aanspo
ren en ik daarmee van duizenden het leven
kon redden."
Hij was niet de enige Turk die zo dacht
die avond. Er stierven zeker 250 mensen
omdat ze de confrontatie aangingen met
de militairen.
De bestuurder van de 60 ton zware Leo-
pard-tank haalt op tijd zijn voet van het
gaspedaal en remt. „Het gevaarte kwam vlak
voor mij tot stilstand. Ik slaakte, als in een
reflex, een diepe zucht van opluchting."
Maar meteen daarna borrelde de woede
weer op. „Ik stond op, trok mijn T-shirt uit
en begon er vloekend mee te zwaaien."
Lotsbestemming
Als de tank aanstalten maakt om weer in beweging
te komen, gaat hij voor de linker-rupsband liggen.
Ondertussen komen er steeds meer mensen aan
lopen die luidkeels beginnen te protesteren. „Op
gelucht richtte ik me op en keerde ik de soldaten
de rug toe, omdat ik erin was geslaagd om mensen
aan te moedigen om in verzet te komen. Tevreden
keek ik toe hoe de militairen in het nauw werden
gedreven en de mensen het overnamen. Tot presi
dent Erdogan veilig was geland en hij ons rond
04.00 uur toesprak, bleef ik daar rondhangen.
Daarna ging ik naar huis. Ik geloof in lotsbestem
ming. Dat de tank mij toch niet doodreed, was
Metin Dogan
voor mij een mirakel; een boodschap van God die
niet wilde dat ik daar stierf en dat het beter was dat
ik erover zou vertellen."
De foto's van zijn verzet tegen de tank maakten
van Metin een bekende Turk. De beelden gingen
de hele wereld over en kregen bijna net zo'n iconi
sche status als die van de anonieme Chinese
'tankman' die in 1989 in Peking een colonne van
vier tanks tegenhield.
Al pratend laat Metin de kralen van zijn ge-
bedssnoer gedachteloos tussen duim en wijs
vinger glijden. Minder kralen dan de gebruike
lijke 33 of 99 die de islamitische gebedskettingen
hebben. „Het is geen krans om mee te bidden",
lacht Metin. „Voor mij is het een manier om te
ontspannen." Ook in andere opzichten is hij
geen orthodoxe moslim die zich aan alle gebo
den en verboden van de islam houdt, vertelt hij.
„Religieuze leiders kunnen me gestolen worden."
Daarmee past hij niet in het standaardplaatje van
'moslimheld' die die avond z'n leven waagde om
de president te redden. En daardoor duurde het
even voor hij erkenning kreeg.
Want hoewel hij via de hashtag #TankMan op
Twitter meteen beroemd werd, ging de waarde
ring in eigen land wat trager. Metin deed in de da
gen en weken na de verijdelde staatsgreep niet
mee aan het bezetten van pleinen voor de zogehe
ten 'wakes van de democratie'.
Zelf ziet hij zich niet als een held, zegt hij. Zijn
geweldloze verzet tegen de militairen was niet in
gegeven door politieke motieven - om de coup te
gen te houden, om de democratie of om Erdogan te
redden - maar in de hoop dat zijn daad een inspi
ratie zou zijn om ook in verzet te komen. „Met als
enige doel te voorkomen dat er veel doden zouden
vallen." Dat daarmee ook de coup zou worden ver
ijdeld, was voor hem alleen maar mooi meegeno
men.
vrijdag 30 december 2016
NL
Die tank mocht
Mare Guillet
Istanboel
werd na zijn daad op
internet de 'Tank
man' genoemd. Maar
zelf ziet hij zich niet
als een held.
FOTO MARC GUILLET
—Metin Dogan
