ZEELAND GEBOEKT
Noodboerderijen Walcheren
Benn Flore schrijft
een nieuwe thriller
Moord
Zeeuws Tijdschrift staat
in het teken van Tholen
Beteugel
het kwaad
schoenen
13
Als we niks doen zijn straks alle naoorlogse noodboerderijtjes op Walcheren
verdwenen. Een nieuw boek pleit voor behoud.
Johan den Hollander en Ruud
Murk maakten tot nu naam in
de kringen van het bunkerbe-
houd. Zo werkten ze mee aan
een boek over de 'Hollandstel-
lung', de bunkerlinie die tijdens de Eer
ste Wereldoorlog tussen het Zwin en
Antwerpen werd gebouwd. Nu stappen
ze uit de militaire sferen met hun uit
gave 'De Walcherse noodboerderijen en
gedenkstenen in wederopbouwboerde-
rijen'.
Het Walcherse land dat herrijst uit de
golven sprak en spreekt tot de verbeel
ding. Frans Rothuizen en Wim Sanderse
presenteerden twee jaar geleden hun
boek 'Noodboerderijen op Walcheren
1946-2014'. Den Hollander en Murk gaan
daar nu in een zeer ruim geïllustreerd
boekwerk overheen. Ze geven een totaal
en gedetailleerd overzicht van de zestig
noodboerderijen, -woningen en -stallin
gen die er nu nog zijn. Het zijn tastbare
herinneringen aan een tijd, waarin het
geteisterde platteland snel bevolkt moest
worden om de voedselproductie op gang
te brengen.
Zes weken
In mei 1945 telde Walcheren 324 ver
nielde of beschadigde boerderijen. Als
tussenstap naar de definitieve herbouw
van woningen en stallen werden tussen
1946 en 1948 de noodboerderijen neerge
zet, 347 in totaal. Een huis en een schuur
konden in ongeveer zes weken tijd wor
den gebouwd, met stenen uit het oorlogs
puin van steden als Den Haag en Arn
hem. Geen elektriciteit, geen stromend
water, rietgedekt met vaak een enkele rij
dakpannen, houten kozijnen. Al in
1956 was een groot deel van de nood
boerderijen weer afgebroken. De
nieuwe uitgave biedt een overzicht
van de zestig noodwoningen en -stal
lingen, die we nu nog - vaak in ver
bouwde staat - kunnen zien. Alfabe
tisch op plaatsnaam, van Aagtekerke
tot Zoutelande. Van elk bouwsel wor
den gegevens verstrekt: indeling,
dakbedekking, huidig gebruik, an
dere kenmerken. Het boek is een plei
dooi om voorzichtig om te gaan met
de gebouwtjes die nog over zijn.
Op hun speurtocht kwamen de au
teurs ook gedenkstenen van de we
deropbouw tegen met een leeuw die
oprijst uit een vlammenzee. Op Wal
cheren vonden ze er zestien in de ge
vels van schuren en woonhuizen met
de jaartallen 1940,1947 en 1948.
Wat doet een vrouw als
ze ziet dat haar man
een moord begaat?
Blijft ze hem trouw? Slaat ze op
de vlucht? Het zijn vragen die de
uit Goes afkomstige Cindy bezig
houden, als ze naar Washington
DC is verhuisd.
Cindy speelt de hoofdrol in de
nieuwe thriller 'Moordschoenen'
van Ben Flore (1946) uit Goes. Hij
woont en werkt al ruim 35 jaar in
Zeeland en is oprichter van recla
mebureau Florad. Onder de naam
Benn Flore publiceerde hij de af
gelopen jaren diverse boeken,
waaronderDrie geloven op een kus
sen' (2009),Dom blondje en de Mo
netaire Unie' (2011) en 'Gelukkig ge
scheiden, of de rover beroofd' (2013).
Ook de serie Commissaris Renz
Vos is van zijn hand. Flore schrijft
tevens filmscripts. 'Jenny' en 'Chic
ken Dinner Date' zijn verfilmd.
'Moordschoenen' (252 pagina's) kost
19,90 euro.
Het nieuwste nummer van
het 'Zeeuws Tijdschrift' -
het laatste onder hoofd
redacteurschap van Paul van der
Velde - staat grotendeels in het
teken van 'Tholen 650 jaar stad'.
Aan het einde van het Thoolse
herdenkingsjaar worden dertien
artikelen aan heden en verleden
van de stad gewijd. Het nummer
opent met een rondetafelgesprek
met burgemeester Ger J. van de
Velde-de Wilde, visser Job Schot,
zelfstandig bouwkundig advi
seur Johan Koedood, gepensio
neerd muziekdocente Sarien
Bout-Sakko en ondernemer Siem
Jansen. Eén van de conclusies:
„Het klopt dat op Tholen veel bij
zondere dingen gebeuren, maar
we zijn te bescheiden." Verder is
er aandacht voor: het begin van
de Tachtigjarige Oorlog, verzets
man Piet Groenewege, het stad
huis, Hattinga-kaarten, schrijver
Barend de Graaff, de Thoolse
mummies, componist Ghiselin
Danckerts, de succesvolle landar
beider Adriaan Hollestelle, schil
der H.J. Wolter, keramist Hans
Westerweel en gebouwd erfgoed.
In het laatste deel van het tijd
schrift wordt teruggeblikt op de
Zeeuwse Boekenprijs 2016. Alle
prijswinnaars, genomineerden
en 'accolades' - deelprijzen - ko
men aan bod in een overzichtsar
tikel. Ook de complete tekst van
het juryrapport is in het tijd
schrift opgenomen.
ZEEUWSE SCHRIJVERS
Middelburg was het mekka
van de natie. We zijn in de
achttiende eeuw, de stad
was een fort van vroomheid, een
doolhof van dominees, profeten le
ken elkaar te verdringen, eerder
voor de poort van de hel dan voor
die van de hemel. Een van de grote
geloofskampioenen was de Vlis-
singse burgemeestersdochter Ja-
coba Petronella Winckelman. Haar
geboorte lijkt een biologisch mira-
keltje, reken maar na: haar vader
stierf op 15 februari 1696, zij kwam
ter wereld op 8 november van dat
jaar. De dood van de dichteres op
30 augustus 1761 was, tenminste in
de beschrijving door haar nicht in
'Het godvruchtig leven en zalig af
sterven van J.P.W.', ronduit
een wonder.
'Door haare aanzienlijke afkomst,
maar vooral door haare uitmun
tende begaafdheden, en zuivere
godsvrucht', blinkt ze volgens een
commentator uit 'onder Neêrlands
reiende maagden.' Haar poëzie, ver
zameld in 'Stichtelijke gedichten',
getuigt van een leven lang peuteren
in de psyche, hang naar heiligheid.
Het zondige Nederland krijgt ervan
langs, vanuit Middelburg wordt op
geroepen 'tot een spoedige en op
rechte bekeering'. Gods zwaard is al
gewet, schrijft ze bijna handenwrij
vend. Maar ze laat het niet bij laken
van anderen, ze kijkt vooral in de
spiegel, verontschuldigt zich hoogst
persoonlijk tegenover God: 'Ik ben
uw gunst onwaerdig:/ Ik heb, door
myn gedrag, uw taai geduld getergd'.
Ze vreest voortdurend het drietal
'waereld, Satan, vleesch'. Haar oeu
vre is één lange oproep 'het
grouw'lyk zondenkwaad' te beteu
gelen.
Het probleem is dat ze over al deze
kwalijke dingen niets geloofwaar
digs weet te zeggen, ze worden
geen dreigende werkelijkheid maar
blijven benepen hersenspinsels.
Haar grootste zonde was haar onuit
staanbare braafheid. Je gaat snakken
naar een beetje wereld, Satan, vlees.
Of desnoods naar een paar verfris
sende regels die ze hier en daar geeft:
'Welk een zegen,/ Dat zoo aange
naam een regen,/ Daalt op 't dorstig
aardryk neêr.' Haar nicht bericht:
'Oprecht was zy voor den Heere.'
Dat zal best, maar ze hield
zichzelf en haar lezers voor de gek.
Naar dit Middelburg wil ik niet, en
trouwens ook niet naar Mekka.
vrijdag 16 december 2016
Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland
en boeken van Zeeuwse schrijvers
Jan van Damme
bic]"
Walcherse
noodboerderijen
en gedenk
stenen in
wederopbouw-
boerderijen
Johan den
Hollander en Ruud
Murk. Uitgeverij
Ruimzicht
160 pagina's, 22,50
Mario Molegraaf
STICHTELIJKE
GEDICHTEN,
Jacoba
Petronella
Winckelma
n (1696-
(1761)
Met de klok mee: noodboerderij in Ritthem, noodwoning in Middelburg, noodboerderij in Zoutelande en
een noodstalling in Middelburg. Links: Een gedenksteen in Meliskerke.
