SI AT
HE
9
met foto's van haar in concentratiekamp gestorven broer Jan
Verzet tegen
Duitse bevelen
Hij heeft in elk
geval niet
stilgezeten,
y* Het was een
mooie jongen
duizenden slachtoffers uit concen
tratiekampen liggen opgeslagen. Ze
rijden er samen naartoe. „Dat cen
trum is overweldigend", zegt Jo
hanna. „Het bestaat uit meterslange
kasten, vol met enveloppen met
foto's, sieraden, documenten en brie
ven. Dan pas snap je de massaliteit
van de vervolging. De tranen liepen
over mijn wangen toen ik dat zag."
Eén grote bruine envelop is voor
zien van de naam Johannes Wilhel
mus Berens, in 1924 geboren in Rot
terdam. Voorzichtig maken Johanna
en Jan Willem hem open. Na zeven
tig jaar zien ze een schat aan infor
matie. Zo onverschillig als de nazi's
omgingen met de levens van ande
ren, zo zorgvuldig sloegen ze hun be
zittingen op. In de doos liggen foto's
van Jan in politieuniform. Een brief
van zijn moeder, die de oorlogstijd in
Rotterdam beschrijft. Zijn danskaart.
Zijn lidmaatschap van sportclub Ve-
lox. Foto's - véél foto's - van meisjes,
die hem bedanken voor een mooi
eindejaarsfeest. Johanna, glimla
chend: „Hij heeft in elk geval niet
stilgezeten. Het was een mooie jon
gen."
Documenten maken het boven
dien mogelijk Jans laatste jaar te re
construeren. De jonge agent blijkt in
september 1944 naar kamp Amers
foort te zijn gebracht. Op 11 oktober
wordt hij gedeporteerd naar Neuen-
gamme. Hoewel dat geen vernieti
gingskamp heet te zijn, keert slechts
10 procent levend terug.
Helse treinrit
In januari 1945 verhuist Jan voor
enige tijd naar buitenkamp Meppen-
Versen, wrang genoeg maar 15 kilo
meter van de Nederlandse grens.
Daarna keert hij terug in Neuen-
gamme, dat vlak voor de bevrijding
wordt leeggeruimd. Hij ondergaat
een helse treinrit naar het 100 kilo
meter verderop gelegen kamp Sand-
bostel, die velen niet overleven. Jan
haalt het en maakt mee hoe de Brit
ten het overvolle en door ziekte ge
teisterde kamp bevrijden. Maar hij is
dan al doodziek. Hij sterft in de och
tend van 11 mei 1945 aan een vorm
van tbc in de maag.
Voor Johanna Aykens-Berens is het
allemaal nog moeilijk te bevatten.
Het voelt als een oude wond die weer
opengaat, zegt ze. „Tegelijkertijd zijn
de foto's een geschenk."
Het verhaal is voor haar zoon Jan
Willem tot leven gekomen. Volgend
jaar bezoekt hij met zijn zoons het
oorlogsmonument in Neuengamme.
maandag 19 december 2016
GO
Johanna Aykens-Berens
„Mijn vader heeft het er nooit
over gehad." foto's marcookhuizen
Tijdens de bezetting stelden
de nazi's de Nederlandse poli
tie onder strikte controle. Op
het Politie Opleidings Bataljon
(POB), waar Jan Berens zijn poli
tieopleiding volgde, probeerden
de bezetters politiemannen te
kweken in de geest van het nazi
regime. Het is de reden dat het
POB in Schalkhaar, bij Deventer,
een niet al te best imago had.
Toch valt daar het een en ander
op af te dingen. Veel jonge man
nen zagen via het POB een kans
om aan de Arbeitseinsatz (ver
plichte arbeid) te ontkomen.
Daarom werd het ook wel het
Politie Onderduik Bataljon ge
noemd. Naarmate de oorlog vor
derde, negeerden de aspirant
agenten de Duitse bevelen vaker.
Ze pleegden zelfs verzetsdaden,
zoals het stelen van karabijnen.
Anderen doken onder en namen
hun wapen mee. Wie betrapt
werd, ging naar één van de
werkkampen. Dat overkwam 500
agenten.
,-xX —Johanna Aykens-Berens
Zorgvuldig sloe
gen de nazi's Jans
spullen op. Nu zijn
die een schat van
informatie voor de
familie.
