'Kerstmis is een
tyd waarin je een
jaar overdenkt*
Gegoten in een
ritueel wordt het
iets bijzonders'
peren vormen de
kernwaarden. Er is
veel vraag naar:
Ziegler mag Essent,
ABN Amro en Price
Waterhouse Coopers
tot haar klantenkring
rekenen. „Als ik vertel
wat ik doe, denken mensen
vaak dat ik in de weer ben
met wierook en altaartjes, maar
een ritueel hoeft helemaal niet
zweverig te zijn. Juist in het tast
bare schuilt vaak een diepere be
tekenis."
Elk ritueel heeft 'betekenisvolle
ingrediënten' nodig, die een
rol spelen in het moment dat je
wilt markeren. Gevraagd naar
een voorbeeld, vertelt Ziegler het
verhaal van haar oma, die op
haar 96ste overleed. „Mijn oma
was een verbindende factor:
altijd als ik bij haar bezoek was
geweest, was ik op de hoogte
van het wel en wee in de
familie. Zij droeg altijd een
parelketting: dat vond ik
een prachtig symbool. Ik
stelde oma voor als de
draad, en de familie om
haar heen als de parels." Bij
haar begrafenis knipte Ziegler
de ketting door, de parels
vielen in een schaal die
door haar dochtertje
werd vastgehouden.
Het koord en het
medaillon gingen
mee met oma
de grond in, de
parels werden
verdeeld onder de
aanwezigen. „Het was
een krachtig ritueel, waar
mee ik wilde laten zien: nu is
het aan ons om de boel bij elkaar
te houden."
In het diepe
Bestaande rituelen kun je ook in
een nieuw jasje gieten. Dat doet
het Amsterdamse theatergezel
schap Circus Treurdier jaarlijks
met De Nachtmis. De voorstelling
omarmt de rituelen van een klas
sieke nachtmis - met een voor
ganger, een preek en een koor -
en vindt daadwerkelijk tijdens
kerstavond plaats, maar heeft een
seculiere invulling. In plaats van
Nu Zijt Wellekome en Stille Nacht
zingt het koor liedjes van Prince
en Rufus Wainwright. Peter van
Rooijen, een van de ma
kers van De Nachtmis:
„Zonder geloof word
je als mens in het diepe ge
gooid, in het grote niets. Als
er geen betekenis voorhanden
is, dan moeten we er zelf naar op
zoek. Dat is de gedachte achter
onze nachtmis."
De aanstaande editie was bin
nen tien minuten uitverkocht.
„Kennelijk voorzien we in een
behoefte", aldus Van Rooijen. Die
behoefte zit 'm volgens hem niet
alleen in het samenzijn. „Kerst
mis is ook een tijd waarin je een
jaar overdenkt. Dat kun je thuis
op de bank doen, maar gegoten
in een ritueel wordt het iets bij
zonders."
Actrice Anna Drijver is er elk
jaar bij. „Ik ben een paar keer
naar een nachtmis gegaan. Daar
voelde ik me met mijn niet-chris-
telijke achtergrond toch een
bezoeker." Maar de boodschap
van zo'n klassieke mis - naasten
liefde en vrede op aarde - vindt
ze waardevol. „Zo'n niet-kerkelijk
samenzijn, waarin dezelfde waar
den worden vertegenwoordigd,
past beter bij me. Ik zie het als
een ijkpunt in het jaar, waarin ik
de balans opmaak: waar sta ik en
waar ga ik naartoe?"
Humanisten vieren om die
reden rond 21 december - de
kortste dag - midwintervierin
gen. In gevangenissen, in zorg
centra en in het leger vormen die
bezinningsbijeenkomsten met
muziek en niet-kerkelijke teksten
een alternatief voor een christe
lijke viering. „Ook wij merken dat
mensen bij belangrijke momen
ten in hun leven willen stilstaan",
vertelt Saskia Markx van het
Humanistisch Verbond. „Daar
komen vaak rituelen met kaarsen
en mooie woorden aan te pas."
Paul Post zegt dat seculiere of
religieuze rituelen niet veel van
elkaar verschillen. Hun functie
is hetzelfde. "Elk ritueel, groot of
klein, heeft uiteindelijk te maken
met het goede afdwingen en het
overwinnen van het kwaad. Oók
de seculiere. Ga maar na: we hef
fen het glas op onze gezondheid
en bij verjaardagen wensen we
elkaar nog vele jaren."
magazine 19
