rllLTUUR 25
De Georgische violiste Lisa
Batiashvili speelt deze week in het
Concertgebouw in Amsterdam,
waar ze komend jaar terugkeert.
Op haar nieuwe album betovert ze
met de vioolconcerten van
Tsjaikovski en Sibelius.
tweede prijs op het prestigieuze Jean Sibelius
Vioolconcours in Helsinki won. Ze was de
jongste deelnemer ooit. Ze mag dan door de
buitenwacht als wonderkind zijn beschouwd
- een uitverkorene heeft ze zich nooit ge
voeld. „Voor dit vak heb je passie en geduld
nodig. Met hard werken kom je dan heel ver.
Mijn kinderen Anna van 12 en Louis van 8
zijn voor hun leeftijd bepaald getalenteerde
muzikanten, maar ze zijn veel te springerig.
Jongeren hebben tegenwoordig zo veel om
zich mee te vermaken. Dat was in mijn jeugd
anders. Ik vond vioolspelen heerlijk. Mijn
ouders stimuleerden me, maar nimmer op
een dwingende wijze. En ook ik laat mijn
kinderen helemaal vrij in hun ontwikke
ling." De familie Batiashvili woont in Mün-
chen. Haar echtgenoot, de Fransman Fran
cois Leleux (45), is hoboïst, dirigent en pro
fessor aan de Hochschule fïir Musik und
Theater te München. Lachend: „Ja, tegen
hem steek ik af als een beperkt artieste."
Vanavond en morgenavond speelt Lisa Ba
tiashvili met het Koninklijk Concertgebouw
orkest Vioolconcert no. 2 van Sergej Prokofjev -
18 december is ze eveneens in het Concertge
bouw in Amsterdam te beluisteren met
Tsjaikovski's Souvenir de Florence. In januari
en maart keert ze terug in Nederland, met
werken van wederom Tjaikovski en Dmitri
Sjostakovitsj.
Aan Russische componisten, zoveel is dui
delijk, heeft ze haar hart verpand, al rekent ze
nadrukkelijk Beethoven en Brahms tot haar
favorieten. „Als je bent geworteld in de hoek
van de wereld waar ik ben geboren, zitten de
'Grote Russen' bijna in je genen. De melan
cholische volksziel van veel Slavische volke
ren staat ook dicht bij de cultuur van Geor
gië."
Wie zo hemels speelt, moet
wel een engel zijn. Op
haar nieuwe album geeft
Lisa Batiashvili (37) de
vermaarde vioolconcer
ten van de Russische en Finse componis
ten Pjotr Iljitsj Tsjaikovski en Jean Sibelius
een nieuwe dimensie. Met de al even be
faamde Staatskapelle Berlin onder leiding
van Daniel Barenboim belandt de luiste
raar werkelijk in hoger sferen, zo goddelijk
klinken haar interpretaties.
De Georgische violiste bloost licht. „Ik
vind het fijn als mensen geraakt worden door
mijn spel, maar een engel...? Ik ben eigenlijk
heel aards. Misschien dat ik, net als de luiste
raar, evenzeer word opgetild door deze mo
numentale stukken."
De violiste is een vrouw met een verhaal.
Door de dreigende burgeroorlog in Georgië
begin jaren 90, mede als gevolg van de val
van de Sovjet-Unie, ontvluchtte het gezin
Batiashvili de hoofdstad Tbilisi en vertrok
naar Duitsland.
„Met name voor mijn vader was dat een
drama. Hij was in Georgië, destijds nog een
Sovjetrepubliek, een gevierd violist, echt een
held. Hij musiceerde in een beroemd kwartet
en was bovendien professor aan het conser
vatorium van Tbilisi. Zijn viool moest hij
achterlaten. 'Staatseigendom', werd er ge
snauwd. Mijn ouders moesten in het Westen
een nieuw leven opbouwen."
Lisa erfde de grote muzikaliteit van haar
ouders. In huize Batiashvili (haar moeder
was een bekwaam pianiste) was muziek
alom tegenwoordig. Reeds op jonge leeftijd
bleek ze een uiterst begaafd violiste. „Ik ben
nog Jonge Pionier geweest, droeg zo'n uni
form van de Komsomol, de communistische
organisatie voor jongeren. Mijn jeugdherin
neringen zijn die van een bestaan in een be
nauwende samenleving vol regels, plichten
en vooral onvrijheid. In de muziek kon ik
wegdromen, ontsnappen aan een maat
schappij waarin letterlijk alles gedicteerd
leek."
Ze was 12 toen ze aan het conservatorium
in Hamburg studeerde -16 toen ze in 1995 de
Ik vond vioolspelen heerlijk.
Mijn ouders stimuleerden
me, maar nimmer dwingend
Tot zover de artistieke overeenkomst. Lisa
Batiashvili benadrukt vooral de eigenheid
van haar volk, dat zich in 1991 van de Sovjet-
Unie afscheidde. „Ik begrijp het Russische
verdriet daarover. Georgië is een schitterend
land, is de vakantiebestemming van veel
Russen, heeft een geliefde keuken, de men
sen zijn uiterst hartelijk... En dan valt dat
ineens allemaal weg." Maar tegelijk staat ze
op haar strepen waar het om de autonomie
van haar vaderland gaat. Toen ze in 2014 met
het Rotterdams Philharmonisch Orkest on
der leiding van Valeri Gergiev speelde,
maakte ze een krachtig politiek statement. In
de toegift speelde ze Requiem voor Oekraïne
van de Georgische componist Igor Loboda.
Het was haar manier om tegenwicht te bie
den aan de pro-Russische opvattingen van
dirigent Gergiev, een vriend van de Russi
sche president Poetin.
Ze is veel onderweg, maar haar nomadi
sche bestaan heeft Lisa Batiashvili - die op
een viool uit 1739 van de Italiaanse bouwer
Giuseppe Guarneri del Gesu speelt, haar in
bruikleen gegeven door een Duitse inves
teerder - inmiddels gereguleerd tot tien con
certen per maand.
„Mijn gezin komt op de eerste plaats. Ik wil
mijn kinderen zien opgroeien. Het is heerlijk
om met hen te zijn, met ze te praten over wat
hun bezighoudt, voor ze te koken. Nee, geen
Georgische keuken, vooral Mediterraan.
„En als ik alleen ben met Francois gaat het
nooit over muziek. Dat is het heerlijke van
thuiskomen."
In de muziek kon ik
wegdromen van de
onvrijheid in mijn jeugd
donderdag 15 december 2016
GO
vioolh
Arno Gelder
Lisa Batiashvili speelt op een viool uit
1739 van de Italiaanse bouwer Giuseppe
Guarneri del Gesu.
