'Het werd tijd voor een vrouw als voorzitter van de JOSD'
1
o
5
7
Gemeente-archief in Zierikzee geeft persoonlijke geheimen prijs
In het gemeente
archief zijn twee
ongeopende
testamenten
ontdekt. De
inhoud is
gisteren onthuld.
VIJF VRAGEN AAN MARISKA DEN HARTOG
Zeven dikke rode zegels moesten
voorkomen dat de envelop onge
zien werd geopend. Niemand die
ook maar een poging heeft gewaagd
de afgelopen 147 jaar, valt af te lei
den uit de onbeschadigde laklaag.
Gemeente-archivaris Huib Uil
laat de verzegeling intact en han
teert een briefopener. Na wat ge
friemel plukt hij er een handge
schreven brief uit, waarin Bonifa-
cius Johan van Dongen (1833-1909)
tot in detail beschrijft wie wat van
hem erft bij zijn overlijden. Dat va
rieert van de ouderlijke hofstede tot
aan een gouden horlogeketting,
zijn Fabels van La Fontaine uit zijn
persoonlijke bibliotheek en een
mahonie houten sigarenkist. Het
testament is ondertekend op 4 ok
tober 1869, dus ruim voordat Van
Dongen kwam te overlijden. Het
document was in bewaring gege
ven bij notaris Bouvin in Zierikzee.
Dat het testament nooit is geopend,
komt waarschijnlijk omdat er later
een nieuwe versie is opgemaakt,
vermoedt Uil. „Daarmee is dit ou
dere exemplaar komen te verval
len."
Een beetje onzorgvuldig is het
dan wel van notaris Bouvin dat
daarvan geen aantekening is opge
nomen, vindt archiefvrijwilliger en
jurist André Flikweert. Hij trof het
besloten document aan bij het na
pluizen van de notariële akten. En
Uil vond daarop tussen de paperas
sen van deze notaris zelfs nog een
tweede verzegelde envelop. Ook
die inhoud werd gisteren plechtig
aan de openbaarheid prijs gege
ven. Jacoba Isabella Gudde (1829-
1904) wilde bij testament haar
stiefmoeder alsnog het kostgeld ge
ven dat ze bij leven niet wekelijks
kon betalen. Zuslief en de kerk wer
den bij haar dood evenmin verge
ten.
Uil heeft in zijn 44-jarige carrière
als archivaris nog niet eerder onge
opende testamenten ontdekt in de
omvangrijke gemeentelijk collectie.
„En dan nu opeens twee. Dat is toch
wel heel erg bijzonder." Hij ver
moedt dat er meer besloten docu
menten geweest moeten zijn in de
notariële akten van voor 1811.
Die collectie is via de provincie en
het Rijk na renovatie en conserve
ring aan de gemeente overgedra
gen. „Die akten zijn toen waar-
Was een meid
zwanger en wilde de
vader daar niks van
weten, dan stapte je
naar de notaris om
daarvan akte te laten
opmaken
schijnlijk geopend en zo naar ons
toegekomen. Maar dat zie je niet
meer." Uil heeft daarentegen wel
netjes een verklaring opgemaakt,
mede ondertekend door Flikweert,
van hun daad. Die verklaring is bij
beide aktes gevoegd.
Vijf archiefvrijwilligers hebben
zich sinds 2003 gebogen over 55.309
notariële akten van 85 notarissen
die tussen 1584 en 1811 in Zierikzee,
Brouwershaven, Haamstede en
Nieuwerkerk waren gevestigd. Die
megaklus wordt maandag formeel
afgesloten. Oud-onderwijzer Piet
Dekker heeft twaalf jaar aan het
project meegewerkt. „Wanneer je
nu in Atlantis (het zoeksysteem
van het archief op internet) de fa
milienaam intikt, krijg je met één
druk op de knop alle documenten
te zien waarin die naam voorkomt",
verklaart Dekker het
belang van het project. „Zo kan je
niet alleen heel eenvoudig voorou
ders opsporen, maar ook waar ze
hebben gewoond en wat ze zoal
hebben uitgevreten. Voor 1811 was
er geen politie. Dus werd de was
van de lijn gestolen of was een meid
zwanger geraakt en wilde de vader
daar niks van weten, dan stapte je
naar de notaris om daarvan akte te
laten opmaken. Met die aangifte
kon je dan naar het stadsbestuur,
die de al dan niet getrouwde man
kon verplichten tot een bijdrage in
de kosten." Tenzij de 'vader' bleef
ontkennen, voegt Uil daar aan toe.
„Dan had ook het stadsbestuur
geen poot om op te staan. En wat
deden sommige vrouwen in dat ge
val dan: ze vernoemden het kind
naar de vader."
vrijdag 9 december 2016
Testament uit 1869 voor 't eerst open
Marcel Modde
Zierikzee
Ton van den Nouweland
Burgh-Haamstede
Mariska den Hartog (35) uit
Burgh-Haamstede is woensdag
avond gekozen als de nieuwe
voorzitter van Jong Onderne
mend Schouwen-Duiveland
(JOSD).
Wat doe je voor de kost?
„Ik ben zzp'er. Freelance journalist,
onder meer voor Ons Eiland en de
PZC. Mijn bedrijf heet Rappe Re
dacteur. Ik ben getrouwd met
Robin en ben moeder van een
Mariska den Hartog.
dochter van 7 en een zoon van 3
jaar."
2 Hoe word je voorzitter van
JOSD?
„Heel democratisch. Ik ben door
de algemene ledenvergadering
verkozen uit vijf kandidaten die
door de leden zelf zijn voorgesteld.
We moesten alle vijf pitchen. De
benoeming geldt voor twee jaar en
ik volg Gilbert van Heeg van Afval
Service Zeeland op."
„Ik vertelde dat het na tien jaar
eens tijd werd voor een vrouw als
voorzitter, want vrouwen zijn best
ondernemend. Ik ben geen femi
niste, maar dit is wel een stok
paardje van me. Ik vertelde ook dat
ik al vijf jaar lid ben en als journalist
op allerlei plekken kom, ook bij veel
ondernemers."
Wat is jouw taak?
„De voorzitter is medeorganisator
van de ledenvergaderingen die we
vier keer per jaar houden. Dan pro
beren we iets leuks en leerzaams
te doen. En ik leid die vergaderin
gen dan, net zoals ik de bestuurs
vergaderingen leid. Als JOSD-voor-
zitter hou je ook contact met het
bestuur van de OSD, de Onderne
merskring Schouwen-Duiveland
met Jan Deurloo als voorzitter."
Heb je ideeën?
„Ja, ik ontmoet ondernemers die
bijzondere dingen doen. Die intro
duceer ik bij de vereniging of ik
regel dat we naar zo'n bedrijf toe
gaan. Zo kunnen we elkaar inspire
ren Verder vind ik werving van
nieuwe leden belangrijk. Mijn idee
is een commissie - al zijn het maar
twee mensen - in het leven te roe
pen die deze nieuwe JOSD-leden
wegwijs maakt."
Huib Uil opent het testament uit
FOTO'S MARIEKE MANDEMAKER
1869, onder toeziend oog van André Flikweert.
-Piet Dekker, archiefvrijwilliger
