Akkoord van Minsk is einde USSR
15
ren dingen die je niet zei, maar ik voelde ook geen
behoefte me kritisch uit te laten over de regering.
Nu heb ik dat gevoel wel bij de Oekraïense rege
ring."
Svetlana was financieel directrice van een grote
cadeauwinkel in Kiev en herinnert zich opeens
een van de 'verworvenheden' van de Sovjet-Unie.
„Weet u, als een collega iets deed wat niet mocht,
dan kon je een 'anoniempje' schrijven. Dat ging
naar Moskou en dan kwam er een partijlid hele
maal vanuit de hoofdstad om te kijken wat er aan
de hand was." Je collega's er stiekem bij lappen?
Dat zijn toch je reinste KGB-methodes?
„Waarom?", verweert Svetlana zich. „We zijn nu
toch ook niet tegen cameratoezicht? Mensen wis
ten toen heel goed wat ze wel en niet mochten."
Poetin
De Russische president Vladimir Poetin heeft het
uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 2005 de 'groot
ste geopolitieke tragedie van de 20ste eeuw' ge
noemd, omdat miljoenen Russen ineens in het
'buitenland' woonden. En volgens sommigen is de
Russische president uit op het (gedeeltelijk) her
stel van zijn verloren gegane vaderland, nu onder
Russische vlag. Met name Oekraïne voelt daar de
gevolgen van, getuige de annexatie van de Krim en
de oorlog in de Donbass.
Vreest Filipp een terugkeer van de Unie? „Nee,
dat is onzin. Ik ben zelfs niet bang voor de oorlog
in Donbass, Rusland kan niets meer tegen ons be
ginnen. De Sovjet-Unie is voorgoed voorbij." Maar
zijn grootmoeder ziet ook dat anders: „Mijn kinde
ren vinden Poetin slecht, maar ik vind hem geni
aal." Svetlana stelt dat hij de Russen weer een stem
in de wereldpolitiek geeft. „Iedereen had ontzag
voor ons. Dat was belangrijk voor me", verzucht
Svetlana. „Want toen de Unie uiteenviel, heb ook
ik de vernedering gevoeld."
ONDERGANG
Jeltsin
vrijdag 2 december 2016
HmtonaR ApaHHHCHHfl
ApXMB •0fOIII,K3»
Unie? F lauwekul
Propagandabeelden uit de
Sovjettijd tonen een ideale
samenleving. Ze werden ge
publiceerd in Soviet Union,
een magazine dat werd ver
spreid in Europa en de Ver
enigde Staten.
Eind 1991, na enkele
jaren van enorme poli
tieke turbulentie, implo
deert de Sovjet-Unie. De
Unie van vijftien Socialis
tische Sovjet-republie
ken (USSR), sinds 1922
de trots van het commu
nisme, is een symbool
geworden van totalitair
wanbeleid en inefficiën
tie. Zij heeft geen be
staansrecht meer.
Ronald Reagan en Michaïl
Gorbatsjov hebben de
Koude Oorlog al begra
ven, de Berlijnse Muur en
het IJzeren Gordijn zijn
gevallen en in Sovjet-sta-
ten als Oekraïne, Letland
en Georgië klinkt de roep
om onafhankelijkheid.
Sovjet-president Michaïl
Gorbatsjov probeert te
redden wat er te redden
valt. Eerst met militair ge
weld - op 13 januari be
stormen commando's de
tv-toren in Vilnius (Litou
wen), eind juli doden zij
zeven Litouwse grens
wachters.
Als Boris Jeltsin op een tank klimt, is de USSR
geschiedenis, fotoap
Het geweld werkt ave
rechts. Het is voor rebelle
rende unieleden het zo
veelste bewijs dat zij in de
USSR niets meer hebben
te zoeken. Ook met her
vormingen die meer vrij
heid geven, schiet Gor
batsjov in eigen voet.
Unieleden vegen de hand
reiking meteen van tafel.
Communistische haviken
die de USSR tegen elke
prijs in leven willen hou
den, zien er een aanlei
ding in ook in opstand te
komen.
De staatsgreep in augus
tus is een godsgeschenk
voor Boris Jeltsin die zich
opwerpt als bescherm
heer van 'moedertje Rus
land'. Hij klimt op een tank,
smoort het oproer en
wordt daarmee de facto
de nieuwe machthebber in
Moskou. Het is de dood
steek voor de Sovjet-Unie.
In december stemt 85
procent van de Oekraï-
ners voor afscheiding van
de USSR. Gorbatsjov is al
leen op papier nog presi
dent als op 8 december
de leiders van Rusland,
Oekraïne en Wit-Rusland
zonder hem het Akkoord
van Minsk ondertekenen.
De Sovjet-Unie houdt op
te bestaan. Zij maakt
plaats voor het Gemene
best van Onafhankelijke
Staten (GOS) dat de soe
vereiniteit van elke deel
nemende staat erkent.
Op 25 december verjaagt
Boris Jeltsin Michaïl Gor
batsjov uit het Kremlin.
Van het ooit zo machtige
rode imperium dat zich
uitstrekte van de Baltische
en de Zwarte Zee tot de
Stille Oceaan is niets
meer over. Verstokte com
munisten huilen, de vijan
den van het 'rijk van het
kwaad' vieren feest.
