IN LIEFDEVOLLE HERINNERING
u
13
Haar moeder volgde de ontwikkelingen in het onderwijs op de voet, vertelt Janny
Kole uit Bolsward. „Ze sprong in de bres voor de emancipatie van de vrouw."
Ze leerde menig
meisje hoe je
huishoudelijke- en
gezinsverzorgende
taken uitvoert
Niet alleen
voor Zeeuwse
begrippen was
ze haar tijd ver
vooruit
Dit jaar is het voor het eerst
dat zij haar moeder op t
december niet kan felici
teren. Het zal een kale dag
worden, vermoedt ze,
want in deze laatste jaren waren ze veel
samen en hielp zij altijd met de voorbe
reidingen: „Ik nodigde een paar mensen
uit, zorgde voor taartjes, hapjes en
drankjes. Moeder had graag gezelligheid
om zich heen."
Gretha Kole kende veel mensen. En
veel mensen kenden haar. Toen zij rond
haar 73e levensjaar naar Bolsward
(Friesland) verhuisde, behield zij haar
abonnement op de PZC. Ze hield alles
bij. Net als vroeger spelde ze eerst de
rouwadvertenties, verstuurde kaartjes,
en wie jarig was kon voor negen uur 's
ochtends een hartelijk telefoontje ver
wachten.
Geboren in Kloetinge en opgegroeid in
Delft en het Friese Workum, haalde
Gretha haar akte van bekwaamheid
voor het nijverheidsonderwijs in Zetten
(Betuwe). Vanaf 1950 was zij docent in
Schoondijke, Goes, Terneuzen en Tho-
len, decaan in Kruiningen en directrice
in Axel. Haar leven draaide om het cre-
ëeren van kansen en het stimuleren van
persoonlijke ontwikkeling.
„Ook toen mijn broer Thijs en ik waren
geboren, bleef moeder werken", zegt
Janny. „Zeer uitzonderlijk in die jaren.
Het pakte goed uit; vader moest in 1957
een zware hartoperatie ondergaan en
kon daarna zijn functie als administra
tief medewerker niet langer uitoefenen.
Ze besloten dat hij voortaan thuisbleef
en zij kostwinner zou zijn."
Zo werkte Gretha Kole ruim vijfender
tig jaar met veel plezier in het onder
wijs. Ze leerde menig meisje hoe je
huishoudelijke- en gezinsverzorgende
taken uitvoert. Ze ontwierp repetities,
formuleerde examenvragen, bereidde
ouderavonden voor, ging op huisbe
zoek, legde kraamvisites af en nam sta
pels toetsen mee om in de achterkamer
te corrigeren. „Ook volgde ze allerlei
cursussen, over roldoorbreking in het
onderwijs bijvoorbeeld", weet Janny
nog. „Vrouwen moesten onder alle om
standigheden voor zichzelf kunnen zor
gen: 'Eerst een vak leren, daarna pas
trouwen', zei zij altijd. 'Probeer je
talenten te benutten!' Niet alleen
voor Zeeuwse begrippen was zij
haar tijd ver vooruit."
Janny herinnert zich haar moe
der als een hardwerkende vrouw.
„Stond elke dag vroeg op, ver
zorgde het ontbijt, las de krant, at
alvast samen met mijn broer en
mij, en tussendoor maakte zij ook
nog even de bedden op. Rond
half acht vertrok ze, met fietstas
sen vol boeken en werkstukken.
Als juffrouw Kole stelde ze dui
delijke grenzen, maar zorgde
voor een ontspannen sfeer in de
klas. Generaties jonge vrouwen
heeft zij geïnspireerd."
In de jaren zeventig ontdekte
Gretha Kole dat haar man geen
weduwnaarspensioen zou krij
gen als zij kwam te overlijden.
Dat vond zij onrechtvaardig; zij
had immers altijd pensioenpre
mies betaald. Ze was bestuurslid
van de Algemene Bond Onder
wijzend Personeel (ABOP), afde
ling Oost-Zuid-Beveland, en
toen er een vrouwengroep werd
opgericht, nam zij er deel aan.
„Sindsdien zette ze zich actiefin
voor de rechten van de werkende
vrouw", zegt Janny. „In 1985 is ze
benoemd tot Ridder in de Orde
van Oranje Nassau. Het kleine in
signe droeg zij vaak."
Rolstoel
Na het overlijden van vader in
1997 verhuisde moeder in 2000
naar Bolsward. „Sindsdien ging
haar gezondheid langzaam ach
teruit. Ze sukkelde met spatade
ren, onderging een staaroperatie,
brak haar heup, kreeg medicijn
vergiftiging en belandde in 2012
in een rolstoel. Ik heb veel met
haar opgetrokken; deed bood
schappen, regelde bankzaken,
ging mee naar de dokter en wan
delde met haar door de buurt.
Dan genoot ze van de kleuren en
ontluikende bloemen. Ze klaagde
nooit. Als haar benen niet meer
wilden, dan wilden de wielen
nog wel rollen, zei ze tegen onze
dochter Vera."
Tijdens haar laatste dagen werd
ze bedlegerig. „We hebben nog
mooie gesprekken gevoerd en te
ruggekeken op al die actieve ja
ren. Maar op een gegeven mo
ment zei ze: 'Janny, het gaat niet
meer.' En dat waren precies de
woorden die ook mijn vader uit
sprak voor hij stierf."
Na haar overlijden stroomden
de condoleances vanuit heel Ne
derland binnen.
Inmiddels sorteert Janny de laat
ste persoonlijke spullen. Bij het
doorbladeren van fotoalbums
stuit zij op beelden van schoolge
bouwen, vrolijke collega's in por
tieken, leerlingen achter strijk
planken en fornuizen, en de
vrouw die voor velen een leven
dig voorbeeld was, kijkt lachend
op van een stapel correctiewerk.
Begin december wil Janny ieder
een die zo liefdevol op het ster
ven van haar moeder heeft gerea
geerd, een kaartje sturen. „En
hoewel ze niet zoveel had met ri
tuelen, zoals kaarsjes branden, ga
ik op haar verjaardag misschien
wel taart halen", besluit ze.
„Want het hoeft geen kale dag te
zijn; ik heb haar immers altijd bij
me."
donderdag 1 december 2016
Margaretha Maatje
Kole - Zweedijk
1-12-1927
3-6-2016
'Probeer je talenten te benutten!'
Jacoline Vlaander
-Janny Kole, dochter
Gretha Kole voor de
klas,Axel 1961.
-Janny Kole
