DNB waarschuwt financiële instellingen
19
Philips voert
AEX-index aan
Actuele beurskoersen op pzc.nl/beurs
r
F
v
w
w
w-
w
w
w
w—
w
v"
Banken
Verzekeraars
co2-
Pensioen
fondsen
2,0% 7,7%
1,2% 3,2%
5,4% 7,0%
Stresstesten zijn niet nieuw voor de
financiële sector, maar tot op heden
werd hun stevigheid vooral onder
worpen aan traditionele economi
sche schokken: lagere huizenprij
zen, een beurscrash, een faillisse
ment van Griekenland. Volgend
jaar moet blijken of ze ook bestand
zijn tegen harde wind, zware regen
en extreme hitte. „We hebben
goede hoop dat binnen een halfjaar
een klimaatstresstest beschikbaar
zal zijn", aldus directeur Toezicht
Frank Elderson van DNB.
Miljoenenverlies
Internationaal is er volgens hem
nog niet zo veel ervaring met dit
soort testen, maar daar wordt druk
aan gewerkt. Wind, regen en zon
zijn weliswaar geen economische
variabelen, impact op de economie
hebben ze zeker - en steeds meer
ook. Neem de verzekeraars. Het
noodweer aan het begin van de zo
mer zorgde bij hen voor grote scha
declaims. Achmea wijt zijn verlies
in de eerste helft van dit jaar zelfs
aan de 260 miljoen euro hagel- en
waterschade die het moest uitkeren
aan particulieren, boeren en tuin
ders.
Toezichthouder DNB wil met de
stresstest onder meer bekijken of de
verzekeraars de gevolgen van kli
maatverandering voldoende in hun
risicomodellen hebben verwerkt.
Daarnaast gaat DNB controleren of
financiële instellingen bestand zijn
tegen de energietransitie. Beleggin
gen in fossiele energie verliezen
immers hun waarde als de wereld
omschakelt naar hernieuwbare
energiebronnen. Sinds het Kli
maatakkoord van Parijs is niet lan
ger de vraag óf dat gebeurt, maar
hoe de overgang naar een energie-
We hopen dat binnen
een half jaar een
klimaatstresstest
beschikbaar is
neutrale economie verloopt, aldus
Elderson gisteren in een toelichting
op de toezichtagenda van DNB voor
komend jaar. „Hoe meer dat onder
tijdsdruk gebeurt, hoe groter de ri
sico's voor de financiële stabiliteit.
In de stresstests gaan we daarom
onderzoeken welke gevolgen ex
treme scenario's als de invoering
van een kolentax, strengere emis
sierechten of een hogere prijs op
C02-uitstoot hebben voor financi
ële instellingen."
Het is daarbij nadrukkelijk niet
de bedoeling om beleggingsadvies
te geven aan de pensioenfondsen.
Er komt geen verbod om aandelen
Shell, BP of Total in de portefeuille
te houden. Elderson: „We willen
niet op hun stoel gaan zitten, maar
vooral kijken of fondsen conse
quent te werk gaan. Dat ze een dui
delijk plan hebben en dat ze dat ook
volgen." Dat is steeds vaker het ge
val, zegt hij. „Tien jaar geleden was
duurzaam beleggen vaak nog
vooral een kwestie van reputatie,
nu zie je dat het dichter naar de
kern gaat. De pensioenfondsen kij
ken steeds meer echt naar de finan
ciële risico's van klimaatgevoelige
beleggingen. De volgende stap is
dat ze ook kijken naar de kansen die
duurzame beleggingen bieden, en
de impact die ze ermee kunnen
hebben op de wereld waarin men
sen leven. Dat ze niet alleen een
goed pensioen hebben, maar dat ze
daar ook van kunnen genieten in
een leefbare wereld."
Kwetsbaar
De Nederlandse economie is
kwetsbaarder voor veranderingen
in de energievoorziening dan de
economieën in andere Europese
landen, waarschuwde DNB eerder
dit jaar al. Nederland is nog sterk af
hankelijk van vervuilende energie
bronnen.
Een abrupte overgang naar kli-
maatneutrale energie kan niet al
leen de economie rechtstreeks
schaden, maar bedreigt ook de fi
nanciële stabiliteit vanwege de
koolstofbubbel. Banken, verzeke
raars en beleggers dreigen niet al
leen fors af te moeten schrijven op
hun beleggingen in de kolen-, olie-
en aardgassector. DNB waarschuwt
ook voor geld dat uitstaat in secto
ren als transport, chemie en land
bouw.
woensdag 30 november 2016
GO
AEX
452,50
475,0
DAX 30
DOW JONES
CAC 40
EURO/US DOLLAR
OLIE
-0,21 (-0,05%) 10620,49
37,82 (0,36%) 19130,50
32,60 (0,17%) 4551,46
41,07 (0,91%) 1,06
0,00 (-0,11%) 46,43
-1,81 (-3,75%)
17.000 V 3.900 1,040 40,00
mei jun jul aug sep okt nov
mei jun jul aug sep okt nov
mei jun jul aug sep okt nov
mei jun jul aug sep okt
mei jun jul aug sep okt nov
mei jun jul aug sep okt nov
naam
sk
omzet
Ijdatum
Ij
hj
hj datum
winst p/a
Aalberts
28,86
0,86 H
9097323
06-07-16
25,70
32,00
07-06-16
1,50
ABNAMR0
19,83
1,54
35745222
06-07-16
14,02
■y
22,12
15-11-16
2,04
Aegon
4,76
0,57
32391955
06-07-16
3,00
5,85
01-12-15
0,29
Ahold Delhaize
18,92
M -1,15
111680548
20-01-16
18,20
22,20
07-09-16
1,04
Akzo Nobel
58,51
0,55
19173803
12-02-16
49,91
67,79
01-12-15
3,95
Altice
16,01
0,44
21812816
14-12-15
9,98
T
17,73
24-10-16
-0,30
ArcelorMittal
7,05
-0,58
118426226
11-02-16
2,01
7,30
25-11-16
-3,28
ASML
97,55
1 -0,28
73625389
11-02-16
70,54
100,50
27-07-16
3,20
Boskalis
29,19
0,81 M
9948946
09-11-16
27,89
42,48
30-11-15
3,54
DSM
57,05
-0,61
37862484
11-02-16
40,89
64,39
06-09-16
0,50
Galapagos
55,68
1 -0,09
15534672
11-02-16
32,50
66,19
23-09-16
-3,32
Gemalto
48,95
-0,65
23946761
15-11-16
46,73
66,87
10-03-16
1,51
Heineken
71,12
-0,49
47256227
14-11-16
69,25
86,95
20-04-16
3,30
ING
12,63
0,84
148988477
24-06-16
8,30
13,35
10-11-16
1,04
KPN
2,71
1,16
46457742
18-11-16
2,56
3,71
23-03-16
0,15
NN Group
30,34
1,13
16001958
06-07-16
22,34
■y
33,07
30-12-15
4,51
Philips Koninklijke
27,53
1,59
1 78675683
12-02-16
20,78
28,04
23-11-16
0,70
Randstad
48,10
0,69 H
39899679
06-07-16
31,75
59,69
01-12-15
2,83
RELX
15,30
0,72 M
23150773
11-02-16
13,54
16,75
03-12-15
0,65
Royal Dutch Shell A
23,03
H -1,52
212965047
21-01-16
16,53
25,40
13-07-16
0,23
SBM Offshore
13,011
-2,77
18523675
06-07-16
9,59
13,82
24-11-16
0,11
Unibail-Rodamco
210,90
0,09 1
58346321
14-11-16 203,55
252,95
17-03-16
23,70
Unilever Cert.
37,03
0,12 1
132585800
11-11-16
36,22
43,11
05-09-16
1,72
Vopak
43,26
M -1,17
12494591
14-12-15
35,03
49,18
21-04-16
2,21
Wolters KI uwer
33,84
1 -0,25
24402013
20-01-16
28,24
W
38,69
07-09-16
1,42
Air France-KLM
Aperam
Arcadis
ASMI
ASR Nederland
BAM
BESI
Corbion
Delta Lloyd
Eurocomm. Prop.
Flow Traders
Fugro
GrandVision
IMCD
Intertrust
OCI
Philips Lighting
PostNL
Refresco Group
Sligro
TKH
TomTom
Vastned
WDP
Wereldhave
sk
5,22
42,10
10,89
39,99
19,72
4,14
32,69
23,28
5,47
34,50
29,78
15,211
19,22
37,75
16,25
13,74
21,38
4,61
13,60
32,20
34,82
7,59
34,71
80,34
39,97
omzet Ijdatum
hj hj datum winst p/a
1,36
0,44
1,21
0,241
0,10 I
0,95 M
I -0,03
1,42
0,311
1,41
-2 M
uU -1,41
I -0,18
2,08
I -0,12
1,08
0,241
0,97 M
0,09 I
-0,63
0,96 M
15736693
17986263
1824254
4601373
2527386
3585574
3202560
3902721
8738123
2819744
3262058
10009420
2039371
1326916
940690
9645823
2746089
15150411
610614
4272964
1963605
8255518
467765
3328457
7343662
10-10-16
11-02-16
09-11-16
07-01-16
14-07-16
06-07-16
18-01-16
11-02-16
06-07-16
21-11-16
31-08-16
11-02-16
18-11-16
11-02-16
11-11-16
09-11-16
24-06-16
09-12-15
22-07-16
20-01-16
06-07-16
06-07-16
14-11-16
21-01-16
14-11-16
4,61 -
25.42 -
10,10
32.10 -
17.00 -
2,94 -
15,59
18.01 -
2,58 -
34,00 -
26,32 -
10,04 -
19.11
30,00 -
15,36 -
10,85 -
19,41 -
2,91
12,87
31,03 -
28,45
6,01 -
33,90 -
68.43 -
38,14 -
43.59
23,00
40,56
21.60
5,20
33,08
24,75
5,65
43.43
51,59
19,50
27,80
40,95
21,88
24,20
24,49
5,13
16,64
36,00
38,32
12.44
43,95
91,95
54,86
02-03-16
10-11-16
02-12-15
10-11-16
18-11-16
07-12-15
25-11-16
07-09-16
16-11-16
30-05-16
02-02-16
15-04-16
05-01-16
21-10-16
08-08-16
01-12-15
19-09-16
07-11-16
25-04-16
07-03-16
19-04-16
07-12-15
02-12-15
01-08-16
02-12-15
0,39
1,63
1,20
2,49
4,01
0,04
1,29
1,33
0,56
4,35
2,25
-4,40
0,84
1,20
0,12
1,84
0,34
0,53
1,83
2,07
0,08
3,44
7,79
2,35
AANDEEL VAN DE DAG
De effectenbeurs in Amsterdam
is gisteren met een klein verlies
gesloten. Elders in Europa was
het beeld op de aandelenmark
ten wisselend. De AEX-index op
Beursplein 5 eindigde 0,1 pro
cent lager op 452 punten.
27,52
0,43(1,59%)
30,00
25,00
20,00
mei jun
jul aug sep okt nov
De MidKap steeg 0,4 procent
tot 652 punten. Grootste stijger
op het Amsterdamse Damrak
was Philips met een winst van
1,6 procent.
AANDELEN TOP-10
Grootste stijgers
naam sk
Hunter Douglas
Lucas Bols
Heijmans
AND
Ordina
0,34
17,30
5,08
1,90
DPA 1,63
Batenburg 24,56
Binck 5,13
Value8 6,23
Philips Koninklijke 27,53
+/-
0,04
0,58
0,13
0,22
0,04
Grootste dalers
naam
13,33 Tiscali
3,47 Inverko NV
2,69 Groothandelsgebo
2,54 Porceleyne Fles
2,32 Ajax
Meest verhandelde
0,03 1,88 AMG
0,45 1,87 Core Laboratories
0,09 1,79 SBM Offshore
0,10 1,61 Neways
0,43 1,59 TIE Kinetix
sk
0,03
0,60
45,00
8,90
8,70
14,41
99.00
13.01
8,91
9,21
sk
2,71
7,05
12,63
23,03
4,76
-0,45 -3,00 Ahoïd Delhaize 18,92
-3,00 -2,94 PHARMING RIGHTS 0,00
-0,37 -2,77 Unilever Cert. 37,03
-0,24 -2,59 Philips Koninklijke 27,53
-0,23 -2,48 Pharming 0,21
+/- naam
-0,01-25,00 KPN
-0,08 -11,76 ArcelorMittal
-5,00-10,00 ING
-0,59 -6,22 Royal Dutch Shell
-0,30 -3,33 Aegon
omzet
46457742
118426226
148988477
212965047
32391955
"111680548
5448
132585800
78675683
512454
EUROTOP
naam sk
ABB 20,68
AB InBev 98,90
Air Liquide 94,85
ALLIANZ SE NA 0. 150,40
Anglo American 1204,50 -
+/-
-0,01
0,17
1,01
1,85
■32,50
AstraZeneca
AXA
Banco Bilb.Viz-
Banco Santander
Barclays
BASF
BAYER AG NAO.N.
BMW
BNP Paribas
495,60
22,00
5,78
4,26
214,25
78,'68
88,77
81,20
54,39
442,55
2,20
0,24
0,05
0,05
2,35
-0,13
0,67
-0,86
0,89
-9,70
naam
-0,05 Deutsche Bank
0,17 Deutsche Post
1,08 Deutsche Telekom
1,25 Diageo Plc 2011,50
-2,63 E.ON SE NAO.N. 6,22
0,45 EDF
sk
14,66
29,29
14,78
+/-
0,18
0,14
0,12
1,50
0,07
9,91
11.63
12,66
47,16
11.64
BT Group
Carrefour
Credit Suisse
Daimler
Danone
354,35
22,20
13,46
63,54
59,88
4,05
0,02
0,05
-0,45
0,16
1.10 Engie
0,94 ENI
1,24 Ericsson B
1.11 Generali
-0,16 GlaxoSmithkline 1508,00
0,76 HSBC Holdings 631,80
-1,05 L'Oréal
1,66 Lloyds Banking
-2,14 LVMH
1,16 Munich Re
161,15
57,71
170,75
172,90
0,07 Nestlé N 68,30
0,37 Nokia Oyj 4,02
-0,70 Novartis N 70,05
0,27 Novo Nordisk B 230,10
-0,08
0,07
0,08
-0,06
0,32
19,50
-1,00
1,15
-0,15
3,25
0,50
-0,20
0,02
-0,20
1,10
naam
1,24 Orange
0,46 RDS'A'
0,82 Rio Tinto
0,07 Royal Bank of
1,17 RWE
-0,76 Saint-Gobain
0,61 Sanofi
0,64 SAP
-0,13 Siemens
2,83 Telecom Italia
-1,28 Telefónica
-0,16 Tesco
0,72 Total
-0,26 UBS Group AG
1,94 UniCredit
'0729 Vivendi
-0,29 Vodafone
0,50 Volkswagen
-0,28 Zurich Insurance
0,48
sk +/-
13,77 0,17
1949,00 -40,50
3067,00 -73,00
197,00 0,80
12,02 0,37
4Ö,6Ï0,42
76,32 1,18
79,69 -0,48
106,10 0,20
0,70 0,02
7,900,07
208,85 -0,75
43,92 -0,12
15,79 0,04
1,94 0,06
18,000,37
194,25 -1,00
129,95 -0,95
265,00 1,50
1,25
-2,04
-2,32
0,41
3.13
1,05
1,57
-0,60
0,19
2,78
""0795
-0,36
-0,26
0,25
3.14
2,10
-0,51
-0,73
0,57
VALUTA
Amerikaanse
Australische
Canadese dollar
Engelse pond
Israëlische Shekel
Japanse Yen
Turkse lira
Zwitserse frank
VERKLARING
GRONDSTOFFEN
aankoop
1,17
1.56
1.57
0,94
verkoop sk slotkoers, ho hoog, la laag,
0 98 verschil t.o.v. slotkoers vorige dag,
124 versc^il t.o.v. slotkoers vorig jaar,
125 'aa^e k°ers afee'°Pen 12 mnd,
Ij datum datum laagste koers afgel. 12 mnd,
hj hoogste koers afgelopen 12 mnd,
.1'..?.?hj datum dat. hoogste koers afgel. 12 mnd,
131,82 104,80 jw inventariswaarde. AD nieuwsMedia
4,01 3,10 aanvaardt geen aansprakelijkheid voor
1,18 1,00 eventuele onjuistheden op deze pagina.
Bron koersen en grafieken: vwdgroup:
naam
APX Elektriciteit
APXGas
LME Copper Cash
London Brent Oil
19:31 uur +/-
40,72 -3,89 -8,72
18,20 0,20 1,09
5778,00157,50 -2,65
46,43 -1,81 -3,75
London Gold 15.00 1186,55 -0,45 -0,p4
'Pïatina-ïemaan'd918,30ojioö',07
Sugar - ICE US Roll 19,66 -0,28 -1,40
Zilv. $-c./ons Lond. 16,54 -0,14 -0,84
'Hou rekening
met het klimaat'
Als de wereld
overschakelt naar
duurzame energie,
verliezen sommige
investeringen hun
waarde. Zo
belegden de
pensioenfondsen
ruim 12% in
C02-intensieve
sectoren*.
1.953 mld Euro
Fossiel
intensief
Overige
activa
794 mld Euro
699 mld Euro
Soort investering
Fossiele brandstof
Energie-opwekking
Basisindustrie
Transport
Landbouw
Inclusief sectoren die
fossiele brandstoffen
produceren en/of leveren
O 10 20 30 40 50 60
mld Euro
O 10
mld Euro
O 10 20 30 40
mld Euro
«3011161 BRON DNÖ
Met een klimaatstresstest wil
De Nederlandsche Bank onder
zoeken of financiële instellingen
bestand zijn tegen de gevolgen
van klimaatverandering. Die
vormt volgens de toezichthou
der een serieuze bedreiging
voor de financiële stabiliteit.
Annemieke van Dongen
Sander van Mersbergen
Amsterdam
—Frank Elderson, DNB
