l
EUWS 11
GEWELD INTERNATEN EN PLEEGZORG
Het geweld waar
kinderen in de
jeugdzorg mee te
maken hebben gehad,
voelt voor hoogleraar
pedagogiek Micha de
Winter als een dolksteek.
Zijn commissie doet
onderzoek naar het
geweld in de jeugdzorg
vanaf 1945 tot heden.
De afgelopen jaren is er
door de commissies
Deetman (seksueel mis
bruik binnen de rooms-
katholieke kerk) en
Samson (seksueel misbruik binnen
jeugdinstellingen en pleeggezinnen)
al veel onderzoek gedaan naar mis
standen met kinderen. De Winter is
sinds november bezig met een groot
onderzoek naar geweld binnen de
jeugdzorg, omdat er niet alleen aan
wijzingen zijn van seksueel mis
bruik, maar ook van lichamelijk en
geestelijk geweld.
„Dat er sprake was van extreem en
structureel geweld, door allerlei in
stellingen en pleeggezinnen in het
hele land. Kinderen werden onver
wacht en hard geslagen. Veel kinde
ren die in internaten of bij nonnen
en paters werden geplaatst waren
jong. En plasten logischerwijs in bed.
Daar hadden die begeleiders een he
kel aan. Logisch, als je 30 kinderen
onder je hoede hebt waarvan er een
paar in bed plassen. Diverse mensen
hebben ons verteld dat bedplassers
naakt werden tentoongesteld aan de
rest van de groep. Of kregen de natte
onderbroek in hun mond gepropt.
Kinderen braakten soms van angst
en moesten hun eigen braaksel op
eten. Je kunt het zo gek niet verzin
nen of het gebeurde."
„Ja, enorm. Het is schokkend. Het
voelt als een dolksteek in mijn hart
als je hoort hoe ongelooflijk wreed er
soms met kinderen werd omgegaan.
Alsof het ongedierte was. Pure mar
teling."
„Dat is precies waar ons onderzoek op
is gespitst. Hoe heeft dit kunnen ge
beuren? Waarom deden deze mensen
dat? Waarom dachten ze dat zulk ge-
drag geoorloofd of goed was? Watvast
staat is dat er in veel tehuizen onvol
doende toezicht en controle was. Ge
zinnen namen pleegkinderen soms
uit financiële overwegingen, pleeg
kinderen konden werken. Eigenlijk
was dat pure slavernij. De pleegkinde
ren werden gezien als uitschot. Mee
doen aan Sinterklaas? Ho maar. Er wa
ren wel voogden, maar kinderen
mochten of konden niets vertellen.
Een vrouw die bij de nonnen was ge
plaatst, vertelde me onlangs dat zij het
de voogd, die eens per jaar langs
kwam, probeerde te vertellen. Dat
mislukte, maar als straf sloeg de non
haar een jaar lang. Bovendien: wie ge
looft nou dat een vrouw van het ge
loof zulke dingen doet? Kinderen wa
ren echt aan de goden overgeleverd.
Gelukkig zijn er ook mensen die toch
wel een en ander hebben kunnen be
schrijven. Daniël Houwer bijvoor
beeld, die zelf vroeger in Zandbergen
bij Zeist heeft gezeten. Hij werd direc
teur bij de Kinderbescherming en
heeft boeken geschreven waarin hij
misbruik aan de kaak stelde."
„Dat is de paradox. Kinderen
werden in dit soort instituten,
internaten en pleeggezinnen
geplaatst omdat hun eigen ou
ders geen adequate zorg kon-
Bedplassers
kregen hun
natte
onderbroek
in de mond
gepropt
den bieden. In die instituten werkten
vaak mensen die onvoldoende gekwa
lificeerd waren en geen idee hadden
hoe ze met kinderen moesten om
gaan. Pleeggezinnen werden ook niet
geselecteerd. Kinderen die kwetsbaar
waren kwamen op die manier terecht
in situaties die onvoldoende bescher
ming boden en nog erger. Er was wel
een soort van inspectie, diens rol on
derzoeken we. Toch zijn niet alle kin
deren in de jeugdzorg slecht behan
deld. Van twee zussen die op verschil
lende plekken terechtkwamen werd
de één geslagen en geschopt, de ander
kreeg een erg liefdevolle benadering
in haar instelling."
„Een hele moeilijke vraag. Veel ar
chieven zijn simpelweg vernietigd en
instellingen zijn opgeheven of gefu
seerd. Of er nu 1000 of 2000 kinderen
zijn mishandeld: het is heel erg dat
dit heeft kunnen gebeuren."
„Dat laat zich deels raden. Het is
Kjt wel lastig om dat wetenschappe-
B lijk te bewijzen, want mensen
k hebben soms een heel leven ge-
R leid voordat ze klachten kregen.
K Maar al het onderzoek wij st uit
Bi dat geweld op jonge kinderen
gevolgen heeft voor de ontwikkeling.
Dat heeft invloed op je loopbaan, li
chamelijke en psychische gezond
heid. Het leidt tot mislukte levens,
verbroken relaties, zelfmoordpogin
gen en opnames in psychiatrische in
stellingen. Daar willen de slachtof
fers erkenning voor. En excuses. Dit
is een zwarte bladzijde in de geschie
denis. Het is natuurlijk nog maar een
eerste indruk, het echte onderzoek
moet nog beginnen. Maar het lijkt
erop dat Nederland te kort is gescho
ten in de bescherming van kinderen
die juist bescherming nodig had
den."
„De komende anderhalfjaar doen we
onderzoek. Daarin staan drie vragen
centraal. Wat is er precies gebeurd,
hoe heeft dat kunnen gebeuren en
wat heeft dat voor impact gehad op
het leven van deze mensen? We doen
onderzoek in de archieven en probe
ren zoveel mogelijk getuigen, slacht
offers en daders uitgebreid te inter
viewen. Er is sinds kort ook een
meldpunt geopend zodat mensen
hun verhaal kunnen doen. Hoe meer
getuigen we spreken, hoe beter."
woensdag 30 november 2016
GO
'Alsof het ongedierte
was. Pure marteling'
Yelle Tieleman
Er zijn grofweg 400 meldingen bin
nengekomen. De eerste 40 daar
van zijn nu grondig geanalyseerd.
Wat zijn uw bevindingen?
Bent u geschrokken?
Waarom werden die kinderen ge
slagen?
Kinderen in deze tehuizen had
den juist bescherming nodig.
Naaizaal in meisjes
internaat.
FOTOSPAARNESTAD
Enig idee hoeveel kinderen slacht
offer zijn geworden?
Wat is de impact van dit geweld op
deze slachtoffers?
Hoe nu verder?
Voor contact met het meldpunt
088-371 7500 of
https://www.commissiegeweld-
jeugdzorg.nl/meldpunt/
