M
Vier het Leven regelt uitjes van deur tot deur
•André Flikweert schrijft boek over geschiedenis Gereformeerde Kerk
7
Afgescheidenen
riskeerden hoge
boetes door hun
geloof te belijden
Niet betalen
betekende
gevangenisstraf.
Hij verslond talloze docu
menten en spendeerde
vele uren in het archief.
André Flikweert uit Zierikzee zet
in zijn boek 'Goed Gereformeerd'
de roerige kerkgeschiedenis van
Nieuwerkerk op een rij. Het Dui-
velandse dorp was in 1836 baker
mat van de Afscheiding op Schou-
wen-Duiveland. Maar het was ook
de plek waar, lang vóór hervormde
gemeente en gereformeerde kerk
in 2004 fuseerden, al samen werd
gekerkt.
Toeval? Ja. „Maar je zou kunnen
zeggen dat de kerk in Nieuwerkerk
in positieve zin altijd heel belang
rijk is geweest voor de meeste in
woners." Inclusief conflicten over
hoe het geloof beleefd moet wor
den. Flikweert kwam er vele voor
beelden van tegen in de kerkelijke
notulen. Onder meer over de zon
dagsrust. „Die stond vaak ter dis
cussie. Mocht je wandelen op zon
dag? En later: mocht je fietsen op
zondag? Kennelijk mocht je al wel
wandelen toen."
De Afscheiding, waar alle ver
schillende gereformeerde kerken
uit zijn voortgekomen, begon lan
delijk in 1834. Op Schouwen-Dui-
veland zetten twee boeren, één uit
Nieuwerkerk en één uit Sirjans-
land, in 1836 de toon. In de ogen
van de Afgescheidenen was de
hervormde kerk veel te vrijzinnig.
Dat vond ook de betovergrootva
der van Flikweert, wiens 'afschei-
dingsbrief in het boek is opgeno
men. Hij wilde als aanhanger van
de 'ware gereformeerde kerk' uit
de lidmaatschapboeken van de
'zogenaamde hervormde ge
meente' worden geschrapt.
De Afgescheidenen -afkomstig
uit alle dorpen op het oostelijk
deel van het eiland- kerkten lange
tijd in de boerderij van Dirk van
Farowe, tegenover het huidige Gat
van Nieuwerkerk. Het was niet
niks wat deze mensen deden,
want ze riskeerden hoge boetes.
Een inhoudelijk oordeel velt Flik
weert niet. „Maar ik heb wel be
wondering voor hoe mensen er
voor gingen om hun geloof te be
lijden in die eerste jaren".
Ik heb bewondering
voor hoe mensen
ervoor gingen om hun
geloof te belijden
Vanaf 1846 werd gekerkt in de
Diekse Kaerke in de buurt van
Oosterland. De streekgemeente
groeide gigantisch en zowel Brui-
nisse als Nieuwerkerk kregen een
eigen kerk. Op het hoogtepunt, net
voor de Tweede Wereldoorlog,
telde de gereformeerde kerk in
Nieuwerkerk bijna 400 leden. Het
was een strenge kerk. Nog tot 1944
werden op zondag drie diensten
gehouden. Dat veranderde door de
evacuatie tijdens de inundatie en
door de Watersnoodramp, waarbij
zestig leden van de kerkgemeen
schap verdronken. „Ik heb bewust
foto's van die mensen in het boek
opgenomen. Hele gezinnen zijn
toen verdwenen."
Goed Gereformeerd is daarmee
ook een klein monument. En een
gedegen naslagwerk. Want Flik
weert zette meer gegevens op een
rij, zoals bijvoorbeeld namen en
beroepen van de eerste Afgeschei
denen. Dat leidt tot intrigerende
ontdekkingen, zoals het feit dat er
onder de Nieuwerkerkse Afge
scheidenen veel middenstanders
en ambachtslieden zaten. „Tim
merlieden en hoefsmeden bij
voorbeeld, maar die werkten wel
bij de grote boeren. Ze maakten
dus ook een sociale keuze en dat
was best gewaagd."
Goed Gereformeerd telt 352 pa
gina's en 200 foto's. Te koop bij De
Kanselier in Nieuwerkerk (29,95).
Het initiatief beoogt ouderen uit
hun isolement te halen en in con
tact te brengen met leeftijdsgeno
ten. Jaarlijks kan worden gekozen
uit een breed programma-aanbod
van (film)theaters en musea in de
directe omgeving. Vier het Leven
bestelt de gewenste kaartjes en re
gelt het vervoer naar de locatie en
weer terug naar huis, vertelt coör
dinator Jolanda Eversdijk. Dat ver
voer gebeurt met de auto van vrij
willigers, die daarvoor een vrij-
kaartje in ruil krijgen.
De organisatie maakte in 2013 op
Walcheren haar opwachting in
Zeeland en breidde al snel uit naar
de Bevelanden en Zeeuws-Vlaan-
deren. Inmiddels boekt Vier het Le
ven hier jaarlijks zo'n zeshonderd
uitjes.
Eversdijk is in gesprek met Thea
ters aan Zee om ook de kleine podia
in Zierikzee en Renesse aan dat
pakket toe te voegen. In februari en
april wordt de proef op de som ge
nomen met gasten uit Goes. „Ik ken
de locaties al wel een beetje", zegt
Eversdijk. „Maar waar het om gaat,
is dat de gasten het ook leuk vin
den."
Slaat het uitstapje aan, dan wil
Eversdijk in het najaar van 2017 van
start gaan met een compleet pro-
We verzorgen zo'n
twintigduizend
uitstapjes per jaar
gramma voor Schouwen-Duive
land. Daarvoor zijn voordien nog
wel tien vrijwilligers nodig. „De
enige voorwaarde die wij stellen, is
dat de chauffeurs een vierdeursauto
hebben, zodat drie gasten kunnen
meerijden. Vaak zijn de vrijwilli
gers ook vrij eenzaam en is het een
win-win-situatie. We proberen
verbindingen te maken."
Eversdijk maakt zelf drie keer per
jaar een selectie van het cultuur
aanbod in de regio. „Bijna elke week
is er wel iets in de aanbieding. De
stichting is elf jaar geleden begon
nen als een lokaal initiatief met zes
tig uitjes. Nu zijn we in elke provin
cie actief en verzorgen we zo'n
twintigduizend uitstapjes per jaar
met zo'n zestienhonderd vrijwilli
gers." Ouderen die van deze service
gebruik willen maken, betalen ge
woon het reguliere toegangskaartje
en twee consumpties, plus een toe
slag van 7,50 euro voor het vervoer.
Hoe groot de behoefte van deel
name op Schouwen-Duiveland is,
blijft voor Eversdijk nog even aftas
ten. „Maar dat die er is, staat wel
vast. We hebben al veel vraag ge-
Vier het leven is in
elke provincie actief
kregen van kinderen met name, die
elders wonen. Elke keer als hun ou
ders ergens naar toe willen, moeten
zij nu meegaan."
Informatie: 4hetleven.nl of bel
met 06-40727707.
dinsdag 29 november 2016
Roerige kerkgeschiedenis intrigeert
Esme Soesman
Nieuwerkerk
-André Flinkweert
André Flikweert. foto dirk-jan gjeltema
A Hofstede Cereales in Nieuwerkerk kort voor de sloop in 1953.
Vier het Leven slaat zijn vleugels
uit naar Schouwen-Duiveland.
De landelijke organisatie ver
zorgt voor 65-plussers een com
pleet cultureel avondje uit in de
regio, inclusief vervoer van deur
tot deur.
Marcel Modde
Zierikzee
-Jolanda Eversdijk, coördinator
A Ouderling P. Overbeek en diaken M.J. Stoutjesdijk (1920).
